ନୀଳକଣ୍ଠ ଦାସ

ପଣ୍ଡିତ ନୀଳକଣ୍ଠ ଦାସ
ପଣ୍ଡିତ ନୀଳକଣ୍ଠ ଦାସ
	ନୀଳକଣ୍ଠ ଦାସ
ବାଚସ୍ପତି, ଓଡ଼ିଶା ବିଧାନ ସଭା
	କାର୍ଯ୍ୟକାଳ; ୨୭ ମଇ ୧୯୫୭ – ୧ ଜୁଲାଇ ୧୯୬୧
ପୂର୍ବ ଅଧିକାରୀ	ନନ୍ଦ କିଶୋର ଦାସ
ପର ଅଧିକାରୀ	ଲିଙ୍ଗରାଜ ପାଣିଗ୍ରାହୀ
ବିଧାୟକ, ସତ୍ୟବାଦୀ
	କାର୍ଯ୍ୟକାଳ; ୧୯୫୧ – ୧୯୬୧
ପର ଅଧିକାରୀ	ରାଜ ରାଜଦେବ
ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସବିଶେଷ
ଜନ୍ମ	୫ ଅଗଷ୍ଟ ୧୮୮୪; ଶ୍ରୀରାମଚନ୍ଦ୍ରପୁର, ସାକ୍ଷୀଗୋପାଳ, ପୁରୀ, ଓଡ଼ିଶା
ମୃତ୍ୟୁ	୬ ନଭେମ୍ବର ୧୯୬୭ (ବୟସ ୮୩)
ରାଜନୀତିକ ଦଳ	ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ
ଜୀବନ ସାଥୀ	ରାଧାମଣି ଦେବୀ
ସନ୍ତାନ	୨ପୁଅ ଓ ୩ ଝିଅ
ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ	କଲିକତା ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ, ରେଭେନ୍ସା ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ
ବୃତ୍ତି	ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ, ସାମ୍ବାଦିକ, ଲେଖକ, ବାଗ୍ମୀ, କବି
ପେଷା	ଶିକ୍ଷକ
ୱେବସାଇଟ	ବିଧାନ ସଭା ସଭ୍ୟ ପୃଷ୍ଠା

ଇଂରାଜୀ ଲିଙ୍କ

https://or.wikipedia.org/wiki/Nilakantha_Das

ନୀଳକଣ୍ଠ ଦାସ (୧୮୮୪-୧୯୬୭) ଓଡ଼ିଶାର ପୁରୀ ଜିଲ୍ଲାର ସାକ୍ଷୀଗୋପାଳଠାରେ ୧୮୮୪ରେ ଜନ୍ମିତ ଜଣେ ଲେଖକ, ସାମ୍ବାଦିକ ଓ ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ । ତାଙ୍କୁ ଶ୍ରଦ୍ଧାରେ ପଣ୍ଡିତ ନୀଳକଣ୍ଠ ଦାସ ବୋଲି ମଧ୍ୟ ଡକାଯାଇଥାଏ ।

ଶିକ୍ଷା ଓ ଜୀବନ

ପଣ୍ଡିତ ନୀଳକଣ୍ଠ ଦାସ ଜଣେ ମେଧାବୀ ଛାତ୍ର ଥିଲେ । ଭର୍ଣ୍ଣାକୁଲାର ପରୀକ୍ଷାଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ରେଭେନ୍ସା କଲେଜର ବି.ଏ. ପରୀକ୍ଷା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସେ ଓଡ଼ିଶାରେ ପ୍ରଥମ ହୋଇଆସିଥିଲେ । ଦର୍ଶନ ଶାସ୍ତ୍ର ଓ ରସାୟନ ବିଜ୍ଞାନ ବିଷୟକୁ ନେଇ ବି.ଏ.ପରୀକ୍ଷାରେ ଉତ୍ତିର୍ଣ ହୋଇଥିଲେ । ପରେ ମାସିକ ବୃତ୍ତି ପାଇ ନୀଳକଣ୍ଠ ଦର୍ଶନ ଶାସ୍ତ୍ର କଲିକତା ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟରୁ ସ୍ନାତକୋତ୍ତର ଉପାଧି ହାସଲ କରିଥିଲେ । ସେତେବେଳେ ତାହାର ମାନ ଖୁବ ଅଧିକ ଥିବାରୁ ତାଙ୍କୁ ଫିରିଙ୍ଗି ସରକାରଙ୍କ ଅଧିନରେ ଅନେକ ଉଚ୍ଚ ବେତନଯୁକ୍ତ ଚାକିରି ମିଳିଥିଲା,କିନ୍ତୁ ପଣ୍ଡିତ ଗୋପବନ୍ଧୁ ,ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ହରିହର ଓ ପଣ୍ଡିତ ନୀଳକଣ୍ଠ ଭାର୍ଗବୀ ନଈରେ ବଢିପାଣିରେ ହଇଜାରେ ମରି ଭାସି ଯାଉଥିବା ଶବଗୁଡିକୁ ଦେଖି ଶପଥ ନେଇଥିଲେ ,' ସରକାରୀ ଚାକିରି କରିବା ନାହିଁ, ଏଇଲେ ଦେଶକୁ ଯେମିତି ଦେଖୁଛେ ମଲା ବେଳକୁ ଆହୁରି ଭଲ ଦେଖି ମରିବା ।' ଅନଗ୍ରସର , ମୂକ ଓଡ଼ିଆ ଜାତିର ପାଟିରେ ଭାଷା ଦେବା ପାଇଁ ସତ୍ୟବାଦୀ ବନବିଦ୍ୟାଳୟ ୧୯୦୯ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହେଲା ଓ ମାସିକ ୩୦ଟଙ୍କା ବେତନରେ ସତ୍ୟବାଦୀ ବନ ବିଦ୍ୟାଳୟର ପ୍ରଧାନ ଶିକ୍ଷକ ଭାବରେ କାମ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ।^[୧]

ରଚନାବଳୀ

ପଣ୍ଡିତ ନୀଳକଣ୍ଠ କବିତା, ପ୍ରବନ୍ଧ ଓ ଶିଶୁ ସାହିତ୍ୟ, ସାମ୍ବାଦିକତା କ୍ଷେତ୍ରରେ ନିଜର ଅବଦାନ ଛାଡିଯାଇଛନ୍ତି । ଶିଶୁ ସାହିତ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ତାଙ୍କର ଅବଦାନ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବିଶିଷ୍ଟ ସାହିତ୍ୟିକ ସୁରେନ୍ଦ୍ର ମହାନ୍ତି ତାଙ୍କୁ ଶିଶୁ ସାହିତ୍ୟର ଆଦ୍ୟସ୍ରଷ୍ଟା ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । ଭାଷାବିତମାନଙ୍କ ମତରେ ଦାସ ପ୍ରଥମ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାବିଜ୍ଞାନୀ ।

କାବ୍ଯ

ପ୍ରଣୟିନୀ(୧୯୧୯)
କୋଣାର୍କେ(୧୯୧୯)
ଖାରବେଳ(୧୯୨୦)
ଦାସନାୟକ(୧୯୨୩)

ପ୍ରବନ୍ଧ

ଆର୍ଯ୍ୟ ଜୀବନ
ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର କ୍ରମ ପରିଣ।ମ
ଶ୍ରୀମଦ ଭଗବତଗୀତାର ଭୂମିକା
ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଓ ସାହିତ୍ୟ
ସଂସ୍କୃତି ଓ ସଂସ୍କୃତି
ଲାବଣ୍ୟବତୀର ଟୀକା

ଶିଶୁ ସାହିତ୍ୟ

ପିଲାଂକ ରାମାୟଣ
ପିଲାଂକ ମହାଭାରତ
ପିଲାଙ୍କ ଭାଗବତ^[୨]

ଅନୁବାଦ

"ଲର୍ଡ଼ ଟେନିସନ"ଙ୍କ କବିତାକୁ ଓଡ଼ିଆରେ ଦାସ ନାୟକ ଓ ପ୍ରଣୟିନୀ ନାମରେ ଅନୁବାଦ କରିଛନ୍ତି ।^[୩]

ସାମ୍ବାଦିକତା

ସମାଜର ସମ୍ପାଦକ
"ନବଭାରତ"ର ସମ୍ପାଦକ
ସାପ୍ତାହିକ "ଲୋକମତ"ର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା
ଉତ୍କଳ ସାହିତ୍ୟ ସମାଜର ଆଜୀବନ ସଭ୍ୟ^[୪]

ସେ ଗୀତାର ଓଡ଼ିଆରେ ଟୀକା ଲେଖିଥିଲେ । ଏହାଛଡ଼ା ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଓ ଲିପିର ସୁଧାରରେ ସେ ଅନେକ ପଦକ୍ଷେପ ନେଇଥିଲେ । ବିଜ୍ଞାନ ସମ୍ମତ ବିଶୁଦ୍ଧ ଓଡ଼ିଆ ବ୍ୟାକରଣ ପୁସ୍ତକର ରଚୟିତା ।

ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ ଓ ଭାଷା ଆନ୍ଦୋଳନ

ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାକୁ ବାକି ପଡ଼ୋଶୀ ଭାଷାଭାଷୀମାନଙ୍କ ଆକ୍ରମଣରୁ ଅଲଗା କରି ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଭାଷାର ମର୍ଯ୍ୟାଦା ଦେବାରେ ସେ ମୁଖ୍ୟ ଭୂମିକା ନିଭାଇଥିଲେ । ଉତ୍କଳ ଗୌରବ ମଧୁସୂଦନ ଦାସ, ଉତ୍କଳମଣି ପଣ୍ଡିତ ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ, ବ୍ୟାସକବି ଫକିର ମୋହନ ସେନାପତି, ସ୍ୱଭାବ କବି ଗଙ୍ଗାଧର ମେହେର, କବିବର ରାଧାନାଥ ରାୟ ଓ ଏମିତି ଅନେକ କର୍ମୀମାନଙ୍କ ସହ ସେ ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ ଗଠନ ପାଇଁ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ ଯାହାର ଫଳ ସ୍ୱରୂପ ୧ ଅପ୍ରେଲ ୧୯୩୬ରେ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଉତ୍କଳ ପ୍ରଦେଶ ଗଠିତ ହେଲା ।^[୫]

ସମାଜ ସଂସ୍କାର ଓ ଭାରତର ସ୍ୱାଧିନତାରେ ଭୂମିକା

ନୀଳକଣ୍ଠ ଭାରତର ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଜଣେ ସକ୍ରିୟ କର୍ମୀ ଭାବରେ ଅଂଶ ଗ୍ରହଣ କରି ୩ ଥର ( ୨ ବର୍ଷ ୨ ମାସ ) ହଜାରୀ ବାଗ ଜେଲରେ କାରାବରଣ କରିଥିଲେ । "କେନ୍ଦ୍ର ବିଧାନ ସଭା" ଓ ଓଡ଼ିଶା ବିଧାନ ସଭାରେ ତାଙ୍କର ଓଜସ୍ୱିନୀ ଭାଷଣ ଅନେକଙ୍କୁ ଦେଶସେବା ଆଡ଼କୁ ମୁହାଁଇଥିଲା । ସେ ଏକାଧାରରେ ଜଣେ ଦେଶ ସେବକ, ସୁବକ୍ତା, ସୁଲେଖକ, ବାଗ୍ମୀ ଓ ଭାଷାବିତ(ଦ) ଥିଲେ । ଜଣେ ସକ୍ରିୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ ଭାବରେ ସେ ଛୁଆଁ ଅଛୁଆଁ ଭେଦଭାବ ଓ ନାନାଦି ସାମାଜିକ କୁସଂସ୍କାର ବିରୋଧରେ ସ୍ୱର ଉଠାଇଥିଲେ ।^[୬] ପଣ୍ଡିତ ନୀଳକଣ୍ଠ ଜାତିଭେଦ ମାନୁନଥିଲେ ଓ ନିଜ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ସେହି ଶିକ୍ଷା ଦେଉଥିଲେ । ସେତେବେଳେ ବ୍ରାହ୍ମଣ ସମାଜରେ, ଦାଢୀ କାଟି ନିଶ ରଖିବା ମନା ଥିଲା । ଏହାର ପ୍ରତିବାଦ କରି, ସେ ଦାଢୀ କାଟି ନିଶ ରଖିଥିଲେ । ଏଥିପାଇଁ ତାଙ୍କୁ ଶାସନୀ ବ୍ରାହ୍ମଣ ସମାଜର ଘୋର ବିରୋଧର ସମ୍ମୁଖିନ ହୋଇଥିଲେ ଓ ତାଙ୍କୁ ଦାଢୀ ହେବାକୁ ପଡିଥିଲା । ଏହି ପ୍ରଥାକୁ ବିଦ୍ରୁପ କରି, ସେ ମୋ ନିଶ ନାମରେ ପ୍ରବନ୍ଧ ଲେଖିଥିଲେ ।

ସମ୍ମାନ

ପଦ୍ମ ଭୂଷଣ, ୧୯୬୦
ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀ ପୁରସ୍କାର - ୧୯୬୩ (ତାଙ୍କର ବହି ଆତ୍ମଜୀବନୀ ନିମନ୍ତେ) ^[୭]
ଡି. ଲିଟ (ଉତ୍କଳ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ)
ଉତ୍କଳ ଗୁରୁ ଉପାଧି -୧୯୫୧^[୮]

ଆଧାର

↑ "An experiment in nationalist education: Satyavadi school in Orissa(1909-1926) (Krishan Shri) - Academia.edu". academia.edu. 2012. Retrieved 20 June 2012. Nilakantha Das (1884-1967) joined the school in October1911 after completion of postgraduation in philosophy
↑ ପିଲାଂକ ମହାଭାରତ ପୁସ୍ତକର ପ୍ରଚ୍ଛଦ
↑ Changing the Terms, Translating in the Postcolonial Era Archived 2011-08-27 at the Wayback Machine.. Sherry Simon and Paul St-Pierre. 272 pages . 6 x 9 ISBN 978-0-7766-0524-1 (November 2000)
↑ http://www.eodissa.com/eminent-odia/77-eminent-writer/663-pandita-nilakantha-das-
↑ http://orissa.gov.in/e-magazine/Orissareview/2010/April/engpdf/31-39.pdf
↑ http://www.orissadiary.com/personality/freedom_fighter/NilakanthaDas.asp Archived 2011-10-26 at the Wayback Machine.>
↑ "AKADEMI AWARDS (1955-2020)". କେନ୍ଦ୍ର ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀ. Retrieved 11 June 2021.
↑ ପ୍ରମେୟ ୦୫/୦୮/୨୦୧୪ ପୃଷ୍ଠା ୮

ଅଧିକ ତଥ୍ୟ

[1] "An experiment in nationalist education: Satyavadi school in Orissa(1909-1926) (Krishan Shri) - Academia.edu". academia.edu. 2012. Retrieved 20 June 2012. Nilakantha Das (1884-1967) joined the school in October1911 after completion of postgraduation in philosophy

[2] ପିଲାଂକ ମହାଭାରତ ପୁସ୍ତକର ପ୍ରଚ୍ଛଦ

[3] Changing the Terms, Translating in the Postcolonial Era Archived 2011-08-27 at the Wayback Machine.. Sherry Simon and Paul St-Pierre. 272 pages . 6 x 9 ISBN 978-0-7766-0524-1 (November 2000)

[4] ttp://www.eodissa.com/eminent-odia/77-eminent-writer/663-pandita-nilakantha-das-

[5] ttp://orissa.gov.in/e-magazine/Orissareview/2010/April/engpdf/31-39.pdf

[6] ttp://www.orissadiary.com/personality/freedom_fighter/NilakanthaDas.asp Archived 2011-10-26 at the Wayback Machine.>

[7] "AKADEMI AWARDS (1955-2020)". କେନ୍ଦ୍ର ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀ. Retrieved 11 June 2021.

[8] ପ୍ରମେୟ ୦୫/୦୮/୨୦୧୪ ପୃଷ୍ଠା ୮

[୧]

[୨]

[୩]

[୪]

[୫]

[୬]

[୭]

[୮]

v t e ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ପାଇଁ କେନ୍ଦ୍ର ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀ ପୁରସ୍କାର (ମୂଳ ରଚନା)
୧୯୫୫ - ୧୯୭୯	ଗୋପୀନାଥ ମହାନ୍ତି (୧୯୫୫) କାହ୍ନୁ ଚରଣ ମହାନ୍ତି (୧୯୫୮) ଗୋଦାବରୀଶ ମିଶ୍ର(୧୯୬୧) ସଚ୍ଚିଦାନନ୍ଦ ରାଉତରାୟ (୧୯୬୩) ନୀଳକଣ୍ଠ ଦାସ (୧୯୬୪) ବୈକୁଣ୍ଠନାଥ ପଟ୍ଟନାୟକ (୧୯୬୫) ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର (୧୯୬୬) ସୂର୍ଯ୍ୟନାରାୟଣ ଦାଶ (୧୯୬୭) ସୁରେନ୍ଦ୍ର ମହାନ୍ତି (୧୯୬୯) ବିନୋଦ ଚନ୍ଦ୍ର ନାୟକ (୧୯୭୦) ମନୋରଞ୍ଜନ ଦାସ (୧୯୭୧) ମନୋଜ ଦାସ (୧୯୭୨) ଗୁରୁ ପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି (୧୯୭୩) ସୀତାକାନ୍ତ ମହାପାତ୍ର (୧୯୭୪) ରାଧାମୋହନ ଗଡ଼ନାୟକ (୧୯୭୫) କିଶୋରୀ ଚରଣ ଦାସ (୧୯୭୬) କାଳୀଚରଣ ପଟ୍ଟନାୟକ (୧୯୭୭) ରମାକାନ୍ତ ରଥ (୧୯୭୮) କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ଦାଶ (୧୯୭୯)
୧୯୮୦ - ୧୯୯୯	ଅନନ୍ତ ପଟ୍ଟନାୟକ (୧୯୮୦) ଅଖିଳ ମୋହନ ପଟ୍ଟନାୟକ (୧୯୮୧) ଗୋପାଳ ଛୋଟରାୟ (୧୯୮୨) ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ (୧୯୮୩) ମହାପାତ୍ର ନୀଳମଣି ସାହୁ (୧୯୮୪) ରାଜେନ୍ଦ୍ର କିଶୋର ପଣ୍ଡା (୧୯୮୫) ସୌଭାଗ୍ୟ କୁମାର ମିଶ୍ର (୧୯୮୬) ନିତ୍ୟାନନ୍ଦ ମହାପାତ୍ର (୧୯୮୭) ସୌରୀନ୍ଦ୍ର ବାରିକ (୧୯୮୮) ଭାନୁଜୀ ରାଓ (୧୯୮୯) ବୀଣାପାଣି ମହାନ୍ତି (୧୯୯୦) ଜଗନ୍ନାଥ ପ୍ରସାଦ ଦାସ (୧୯୯୧) ରବି ପଟ୍ଟନାୟକ (୧୯୯୨) ଶାନ୍ତନୁ କୁମାର ଆଚାର୍ଯ୍ୟ (୧୯୯୩) ଗୁରୁଚରଣ ପଟ୍ଟନାୟକ (୧୯୯୪) ଗୋବିନ୍ଦ୍ର ଚନ୍ଦ୍ର ଉଦଗାତା (୧୯୯୫) ସତ୍ୟନାରାୟଣ ରାଜଗୁରୁ (୧୯୯୬) ଚନ୍ଦ୍ରଶେଖର ରଥ (୧୯୯୭) ଚିତ୍ତରଞ୍ଜନ ଦାସ (୧୯୯୮) ହରପ୍ରସାଦ ଦାସ (୧୯୯୯)
୨୦୦୦ - ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ	ପ୍ରତିଭା ରାୟ (୨୦୦୦) ପ୍ରତିଭା ଶତପଥୀ (୨୦୦୧) ଶରତ କୁମାର ମହାନ୍ତି (୨୦୦୨) ଯତୀନ୍ଦ୍ର ମୋହନ ମହାନ୍ତି (୨୦୦୩) ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ କୁମାର ମହାନ୍ତି (୨୦୦୪) ରାମଚନ୍ଦ୍ର ବେହେରା (୨୦୦୫) ବଂଶୀଧର ଷଡ଼ଙ୍ଗୀ (୨୦୦୬) ଦୀପକ ମିଶ୍ର (୨୦୦୭) ପ୍ରମୋଦ କୁମାର ମହାନ୍ତି (୨୦୦୮) ଫନୀ ମହାନ୍ତି (୨୦୦୯) ପଠାଣି ପଟ୍ଟନାୟକ (୨୦୧୦) କଳ୍ପନା କୁମାରୀ ଦେବୀ (୨୦୧୧) ଗୌରହରି ଦାସ (୨୦୧୨) ବିଜୟ ମିଶ୍ର (୨୦୧୩) ଗୋପାଳ କୃଷ୍ଣ ରଥ (୨୦୧୪) ବିଭୂତି ପଟ୍ଟନାୟକ (୨୦୧୫) ପାରମିତା ଶତପଥୀ(୨୦୧୬) ଗାୟତ୍ରୀ ସରାଫ (୨୦୧୭) ଦାଶରଥି ଦାସ (୨୦୧୮) ତରୁଣକାନ୍ତି ମିଶ୍ର (୨୦୧୯) ଯଶୋଧାରା ମିଶ୍ର (୨୦୨୦)‌ ହୃଷୀକେଶ ମଲ୍ଲିକ (୨୦୨୧) ଗାୟତ୍ରୀବାଳା ପଣ୍ଡା (୨୦୨୨)
(୧୯୫୬, ୧୯୫୭, ୧୯୫୯, ୧୯୬୦, ୧୯୬୨ ଓ ୧୯୬୮ ମସିହାରେ କାହାକୁ ପୁରସ୍କୃତ କରାଯାଇନଥିଲା ।)

Authority control databases
International	FAST ISNI VIAF WorldCat
National	Germany United States