ବନମାଳୀ ଦାସ

ବନମାଳୀ ଦାସ
ବନମାଳୀ ଦାସ
ଜନ୍ମ ଓ ଜନ୍ମସ୍ଥାନ	ବନମାଳୀ ପଟ୍ଟନାୟକ
ବୃତ୍ତି	କବି
ଭାଷା	ଓଡ଼ିଆ
ସମୟ	ରୀତି ଯୁଗ
ଶୈଳୀ	ରୀତିକାବ୍ୟ
ବିଷୟ	ଭକ୍ତି

ବନମାଳୀ ଦାସ (୧୭୨୦-୧୭୯୩) ଅଷ୍ଟାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପ୍ରମୁଖ ଓଡ଼ିଆ ଭକ୍ତକବି ଓ ଓଡ଼ିଶୀ ସଙ୍ଗୀତକାର ଥିଲେ । "ଦୀନବନ୍ଧୁ ଦଇତାରୀ" , "କେଡେ ଛନ୍ଦ ଜାଣେ ଲୋ ସହି" , ଜଗନ୍ନାଥ କିଛି ମାଗୁ ନାହିଁ ତୋତେ"ମଣିମା ହେ ଏତିକି ମାଗୁଣି ମୋର" ଇତ୍ୟାଦି ତାଙ୍କର ଅନେକ ଜଣାଶୁଣା ରଚନା ଓ ଓଡ଼ିଶୀ ସଙ୍ଗୀତରେ ବ୍ୟବହୃତ । ତାଙ୍କ ଲୋକପ୍ରିୟ ଗୀତସବୁ ପର୍ବପର୍ବାଣି, ଜନସମାଗମ ସ୍ଥଳ ଓ ଓଡ଼ିଶୀ ସଙ୍ଗୀତରେ ବୋଲାଯାଇଥାଏ । ସେ ମଧ୍ୟଯୁଗୀୟ ଓଡ଼ିଆ ଭକ୍ତି-ସାହିତ୍ୟର ଆଦି କବି ଭାବେ ଜଣା । ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଭାବେ କେବଳ ପ୍ରେମ କାବ୍ୟ ରଚନା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ପରେ ତାଙ୍କ ରଚନାଗୁଡ଼ିକ ଅଧିକ ଲୋକାଦୃତି ଲାଭ କରିଥିଲା ଓ ସେ ନିଜ ସମକାଳୀନ କବିମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଜଣାଶୁଣା ଥିଲେ ।

ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଜୀବନ

ବନମାଳୀ ଦାସଙ୍କ ଜନ୍ମ ତାରିଖ ସଠିକ ଲିପିବଦ୍ଧ ହୋଇନଥିବାରୁ ବିଭିନ୍ନ ଗବେଷକ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ମତପୋଷଣ କରିଥାନ୍ତି । ତାଙ୍କ ଜନ୍ମ ୧୭୩୬ ଓ ଦେହାନ୍ତ ୧୭୯୩ ବୋଲି ଏକ ଗବେଷଣା ନିବନ୍ଧରେ ଦର୍ଶାଯାଇଥିବା ବେଳେ ଗବେଷକ ଜାନକୀ ବଲ୍ଲଭ ମହାନ୍ତି ତାଙ୍କୁ ବୀରକିଶୋର ଦେବଙ୍କ ସମକାଳୀନ ଓ ଆନୁମାନିକ ଜନ୍ମ ସମୟ ୧୭୨୦ଠାରୁ ୧୭୩୦ ମଧ୍ୟରେ ତଥା ଦେହାନ୍ତ ସମୟ ଜଣାନାହିଁ ବୋଲି ଦର୍ଶାଇଛନ୍ତି ।

ରଚନାବଳୀ

ଚଉପଦୀ

• କେତେ ଛନ୍ଦ ଜାଣେ ଲୋ ସହି
• ତୋ ଲାଗି ଗୋପଦାଣ୍ଡ ମନା
• କି ଲାଜ ପାଇଲି ଆଜ
• ସଙ୍ଗିନୀରେ ଚାହାଁ
• ମଣି ବିମାନେ ଗୋବିନ୍ଦ
• ଆଗୋ ଦୂତୀ! ଆଜ ରାତି
• ସରିବ କି ଏ ନିଶି ଗୋ
• ଆଲୋ ସଖୀ! ପାଶୋରି ନୁହେଁ ଗିରିଧାରୀକି
• ଆଲୋ ସଖୀ! ଅତି ବିଷମ ନେତ୍ର ପୀରତି
• ଏଡ଼େ ନିର୍ଦ୍ଦୟା କାହିଁକି ସୁନାବରନା
• କିଏ ଲୋ ସଜନୀ! କେଳି କଦମ୍ବ ମୂଳେ
• କଳାବତୀ ଖଞ୍ଜନାକ୍ଷି

ଜଣାଣ

• ଶ୍ରୀ ଶରଧାବାଲି ମାଗୁଣି ଜଣାଣ (ଜଗନ୍ନାଥ ହୋ କିଛି ମାଗୁନାହିଁ ତୋତେ)
• ଜୟ ଜଗନ୍ନାଥ ହେ ଯଶୋଦା କୁମର
• ଦୀନବନ୍ଧୁ ଦଇତାରୀ
• ମଣିମା ହେ ଏତିକି ମାଗୁଣି ମୋର
• ଦୁଃଖନାଶନ ହେ ସୁଖ ନ ପାଇଲି ଦିନେ
• କୃଷ୍ଣ କେଶବ ହରି
• ଆହେ ପ୍ରଭୁ କଳା ଶ୍ରୀମୁଖ
• ଦୀନବନ୍ଧୁ ଏହି ଅଳି ଶ୍ରୀଛାମୁରେ
• ଚନ୍ଦନ ଯାତ୍ରା ଗୀତ (ମଣି ବିମାନେ ଗୋବିନ୍ଦ, ସଖି ଦେଖଗୋ ରାଧା ମାଧବ ଚାଲି)