ଭଜନ

ଉଇକିପିଡ଼ିଆ‌ରୁ

ଭଜନ କୌଣସି ଭାଷାରେ ଧାର୍ମିକ ବିଷୟବସ୍ତୁ କିମ୍ବା ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଚିନ୍ତାଧାରା, ବିଶେଷକରି ଭାରତୀୟ ଧର୍ମ ମଧ୍ୟରେ, କୌଣସି ଭକ୍ତି ଗୀତକୁ ବୁଝାଏ ।[୧] ଭଜନମ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ଶ୍ରଦ୍ଧା ଓ ମୂଳ ଶବ୍ଦ ଭଜ (ସଂସ୍କୃତ: ଭଜନମ୍)ରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଛି, ଯାହାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି 'ଭଜ ଗୋବିନ୍ଦମ୍' (ପୂଜ୍ ଗୋବିନ୍ଦ) ପରି ଶ୍ରଦ୍ଧା । ଭଜନ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ମଧ୍ୟ ବାଣ୍ଟିବା ଏବଂ ଗଣିତରେ ହରଣ/ବିଭାଜନ ।

'ଭଜନ' ଶବ୍ଦଟି ସାଧାରଣତଃ ଏକ ଗୋଷ୍ଠୀ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମକୁ ବୁଝାଇବା ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ, ଯେଉଁଥିରେ ଜଣେ କିମ୍ବା ଏକାଧିକ ମୁଖ୍ୟ ଗାୟକ, ସଙ୍ଗୀତ ସହିତ ଏବଂ ବେଳେବେଳେ ନୃତ୍ୟ କରନ୍ତି ।[୨] ସାଧାରଣତଃ ଭଜନ ସହିତ ତବଲା, ଢୋଲ, ଗିନି, ଝାଞ୍ଜ କିମ୍ବା ତମ୍ବୁର ଯନ୍ତ୍ର ଦିଆଯାଏ । ବିଟ୍ ବଜାୟ ରଖିବା ପାଇଁ ସାଧାରଣତଃ ହ୍ୟାଣ୍ଡହେଲ୍ଡ ଛୋଟ ସିମ୍ବାଲ୍ (କାର୍ଟାଲ) ମଧ୍ୟ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ । ମନ୍ଦିରରେ, ଘରେ, ଖୋଲା ଗଛ ତଳେ, ନଦୀ କୂଳ ନିକଟରେ କିମ୍ବା ଐତିହାସିକ ମହତ୍ତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ଥାନରେ ଭଜନ ଗାନ କରାଯାଇଥାଏ । କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପ୍ରଣାଳୀ କିମ୍ବା ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ନିୟମ ନଥିବାରୁ ଭଜନ ସାଧାରଣତଃ ଗୀତାତ୍ମକ ଓ ସଙ୍ଗୀତର ରାଗ ଉପରେ ଆଧାରିତ ହୋଇଥାଏ। ଏହା ଭକ୍ତି ଆନ୍ଦୋଳନ ସମୟରେ ବିକଶିତ ହୋଇଥିବା ସଙ୍ଗୀତ ଓ କଳାର ଏକ ଶୈଳୀର ଅଟେ । ଏହା ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମ ତଥା ଜୈନ ଧର୍ମର ବିଭିନ୍ନ ପରମ୍ପରାରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ । ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମରେ ବୈଷ୍ଣବ ଧର୍ମରେ ଭଜନ ବିଶେଷ ଭାବରେ ପ୍ରଚଳିତ ।[୩]

ଶାସ୍ତ୍ରର ଧାରଣା, କିମ୍ବଦନ୍ତୀ ମହାକାବ୍ୟ, ସାଧୁସନ୍ଥଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ଓ ଦେବତାଙ୍କ ପ୍ରତି ପ୍ରେମ ଭକ୍ତି ଭଜନରେ ସାଧାରଣ ବିଷୟ ଅଟେ ।[୩]

ଭଜନଗୁଡିକ ଏକ ସଙ୍ଗୀତ ଏବଂ କଳା ପରମ୍ପରା ଭାବରେ ବ୍ୟାପକ ଭାବରେ ରଚନା କରାଯାଇଛି ଏବଂ ପ୍ରଚାର କରାଯାଇଛି । ନିର୍ଗୁଣୀ, ଗୋରଖାନାଥି, ବଲ୍ଲଭପନ୍ତୀ, ଅଷ୍ଟଛପ, ମଧୁରା-ଭକ୍ତି ଏବଂ ପାରମ୍ପରିକ ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତୀୟ ଶୈଳୀ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ଭଜନ ଆଦି ଶୈଳୀର ନିଜସ୍ୱ ସଙ୍ଗୀତ ଓ ଗୀତ ଗାଇବାର ପଦ୍ଧତି ରହିଛି ।[୪] ଓଡ଼ିଶାର ସ୍ବର୍ଗତଃ ଭିକାରୀ ବଳ ଭଜନ ସମ୍ରାଟ ଭାବରେ ପରିଚିତ ।

ଆଧାର[ସମ୍ପାଦନା]

  1. Lochtefeld, James G. (2002). The illustrated encyclopedia of Hinduism. Internet Archive. New York : Rosen. ISBN 978-0-8239-2287-1.
  2. Kaminsky, Arnold P.; Ph.D, Roger D. Long (2011-09-23). India Today: An Encyclopedia of Life in the Republic [2 volumes]: An Encyclopedia of Life in the Republic (in ଇଂରାଜୀ). ABC-CLIO. ISBN 978-0-313-37463-0.
  3. ୩.୦ ୩.୧ Cush, Denise; Robinson, Catherine; York, Michael (2012-08-21). Encyclopedia of Hinduism (in ଇଂରାଜୀ). Routledge. ISBN 978-1-135-18979-2.
  4. Datta, Amaresh (1987). Encyclopaedia of Indian Literature: A-Devo (in ଇଂରାଜୀ). Sahitya Akademi. ISBN 978-81-260-1803-1.