ବାସୁଦେବ ସୁଢ଼ଳଦେବ
ବାସୁଦେବ ସୁଢ଼ଳଦେବ | |
---|---|
![]() | |
ଜନ୍ମ | ୧୬ ମଇ ୧୮୫୦ |
ମୃତ୍ୟୁ | ୧୯ ନଭେମ୍ବର ୧୯୦୩ | (ବୟସ ୫୩)
ଜାତୀୟତା | ଭାରତୀୟ |
ବାସୁଦେବ ସୁଢ଼ଳଦେବ, ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟ ବାମଣ୍ଡାର ୨୭ତମ ରାଜା ଥିଲେ । ତାଙ୍କ ରାଜତ୍ୱ କାଳରେ, ବାମଣ୍ଡାର ସର୍ବାଙ୍ଗୀନ ଉନ୍ନତି ଘଟିଥିଲା । ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଓ ସାହିତ୍ୟର ସେ ଜଣେ ପୃଷ୍ଟପୋଷକ ଥିଲେ ।[୧]
ବାଲ୍ୟଜୀବନ[ସମ୍ପାଦନା]
ବାସୁଦେବ, ୧୮୫୦ ମସିହା ମେ ୧୬ତାରିଖରେ ବାମଣ୍ଡାର ରାଜ ପରିବାରରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ଅପୁତ୍ରିକ ବଡ଼ ଭାଇ ବ୍ରଜସୁନ୍ଦର ତ୍ରିଭୂବନ ଦେବ ତାଙ୍କୁ ପୋଷ୍ୟ ପୁତ୍ର ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ତ୍ରିଭୂବନ ଦେବଙ୍କ ଅନ୍ତେ, ବାସୁଦେବ ମାତ୍ର ୧୮ବର୍ଷ ବୟସରେ ବାମଣ୍ଡାର ରାଜ୍ୟଭାର ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।
ବାସୁଦେବ, ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ଗାଁ ଚାଟଶାଳିରେ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ରାଜ୍ୟ ଶାସନ ଭାର ଗ୍ରହଣ କରିବା ଆଗରୁ, ପଣ୍ଡିତ ଆନନ୍ଦ ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କଠାରୁ ସଂସ୍କୃତ ଓ ବ୍ୟକରଣ, ପଣ୍ଡିତ ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ଏବଂ ପଣ୍ଡିତ ଭୁବନେଶ୍ୱର ବଡ଼ପଣ୍ଡାଙ୍କଠାରୁ ବେଦ, ଉପନିଷେଦ ଆଦିର ଜ୍ଞାନ ଆହରଣ କରିଥିଲେ ।
ରାଜତ୍ୱ[ସମ୍ପାଦନା]
ସୁଢ଼ଳଦେବଙ୍କ ରାଜତ୍ୱକାଳ ବାମଣ୍ଡା ଇତିହାସର ସ୍ୱର୍ଣ୍ଣୀମ ସମୟ ଥିଲା । ରାଜା ଭାବରେ, ସେ କୃଷି ଓ ପ୍ରଶାସନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅନେକ ସୁଧାର ଓ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିଥିଲେ । ଭୂମି ସୁଧାର ଓ ଭୂରାଜସ୍ୱ ତାଙ୍କ ରାଜତ୍ୱକାଳରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । ତାଙ୍କ ପୂର୍ବରୁ ବାମଣ୍ଡାରେ ଏକମାତ୍ର ପ୍ରାଥମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଥିଲା । ସେ ୨୮ଟି ପ୍ରାଥମିକ ଓ ବାମଣ୍ଡାର ରାଜଧାନୀ ଦେଓଗଡ଼ଠାରେ ଗୋଟିଏ ଉଚ୍ଚ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ । ଏହି ଉଚ୍ଚବିଦ୍ୟାଳୟଟି କଲିକତା ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ସହ ଅନୁବନ୍ଧିତ ହୋଇଥିଲା । ବହୁ ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷିତ ଓ ଯୋଗ୍ୟ ଶିକ୍ଷକମାନଙ୍କୁ ଆଣି ପାଠ ପଢାଯାଉଥିଲା । ବାମଣ୍ଡାର ବ୍ୟାପାର ବାଣିଜ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସୁବିଧା ପାଇଁ, ସେ ବ୍ରାହ୍ମଣୀ ନଦୀ ଦେଇ କଟକ ସହ ରାସ୍ତା ସଂଯୋଗ କରିଥିଲେ । ଅନ୍ୟ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କ ସହ ସଡ଼କପଥରେ ସଂଯୋଗ ସାଧନ କରାଯାଇଥିଲା । ବାମଣ୍ଡାରେ ଏକ ବୃହତ କରତ କଳ ସ୍ଥାପନା କରି, ସେ ରୋଜଗାରର ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ । ବିଜ୍ଞାନ ଓ ପ୍ରାଦ୍ୟୋଗିକୀ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସେ ତାଙ୍କ ସମୟଠାରୁ ବହୁ ଆଗରେ ଥିଲେ । ଦେଓଗଡ଼ଠାରେ ସେ ଏକ ଅବସର୍ଭେଟରି ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ । ଏକ୍ସ-ରେ ଓ ଟେଲିସ୍କୋପ ମେସିନ କ୍ରୟ କରି ଲୋକର୍ପିତ କରିଥିଲେ । ୧୮୯୪ମସିହାରେ ବାମଣ୍ଡାରେ ପୋଷ୍ଟ ଅଫିସ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା ଓ ୧୯୦୦ମସିହାରେ ବାମଣ୍ଡାକୁ ଟେଲିଫୋନ ସଂଯୋଗ କରାଯାଇଥିଲା । ବାଲ୍ୟବିବାହ ଓ ଯୌତୁକ ପ୍ରଥାର ବିଲୋପ କରିଥିଲେ । ଅନାଥ ପିଲା ଓ ବିଧବାମାନଙ୍କ ଥଇଥାନ ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିଥିଲେ । ନିଶାଦ୍ରବ୍ୟର ସେ ଘୋର ବିରୋଧୀ ଥିଲେ । ରାଜା ହୋଇ ମଧ୍ୟ, ସେ ନିରାଡମ୍ବର ଜୀବନ ଯାପନ କରୁଥିଲେ । ଛତ୍ର-ଚାମରଧାରୀ ବା ଅଙ୍ଗରକ୍ଷୀ ଆଦି ସୀମିତ ବ୍ୟବହାର କରୁଥିଲେ । କଳା ଭାସ୍କର୍ଯ୍ୟର ସେ ପ୍ରଂଶସକ ଥିଲେ ।[୨]
ଭାଷା ଓ ସାହିତ୍ୟକୁ ଅବଦାନ[ସମ୍ପାଦନା]
ଓଡ଼ିଆ ଓ ସଂସ୍କୃତ ଭାଷା ସାହିତ୍ୟର ଉନ୍ନତି ପ୍ରତି ସୁଢ଼ଳଦେବଙ୍କ ପ୍ରମୁଖ ଅବଦାନ ରହିଥିଲା । ସଂସ୍କୃତ ଭାଷାରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ ପାଇଁ ସଂସ୍କୃତ ଟୋଲମାନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ । ୧୮୮୬ମସିହାରେ ଦେଓଗଡ଼ରେ ଜଗନ୍ନାଥ ବଲ୍ଲଭ ପ୍ରେସ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ ।[୩] ସମ୍ବଲପୁର ହିତୈଷିଣୀ ନାମକ ଏକ ସାପ୍ତାହିକ ସମ୍ବାଦପତ୍ର ପ୍ରଚଳନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ନୀଳମଣି ବିଦ୍ୟାରତ୍ନ ଏହି ସମ୍ବାଦପତ୍ରରେ ସମ୍ପାଦନା କରୁଥିଲେ । ପତ୍ରିକାଟି ସମଗ୍ର ଓଡ଼ିଶାରେ ଆଦୃତି ହାସଲ କରିଥିଲା । ଫକୀର ମୋହନ ସେନାପତି, ରାଧାନାଥ ରାୟ, ମଧୁସୂଦନ ରାଓ, ବିଶ୍ୱନାଥ କର ପ୍ରମୂଖ ଏହି ପତ୍ରିକାରେ ଲେଖାଲେଖି କରୁଥିଲେ । ଫକୀର ମୋହନ ସୁଢ଼ଳଦେବଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ କହିଥିଲେ
“ | ହେ ସୁଢ଼ଳ ମହାରାଜ କରେଁ ନମସ୍କାର ହିତୈଷିଣୀ ତୁମ୍ଭ ଯଶ କରୁଛି ପ୍ରଚାର ବାମଣ୍ଡା ରାଜ୍ୟରେ କରୁଅଛ ରାଜପଣ ମାତ୍ର ଜ୍ଞାନରାଜ୍ୟେ ଅଟ ନୃପତି ଆପଣ ହେ ରାଜନ ମାତୃଭାଷା ଉନ୍ନତି କରଣେ ଉତ୍ସାହିତ କରୁଅଛ ଗ୍ରନ୍ଥକର୍ତ୍ତା ଗଣେ ॥ |
” |
ତାଙ୍କ ଶାସନକାଳରେ ବାମଣ୍ଡା ଥିଲା ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ପ୍ରାଣକେନ୍ଦ୍ର । ଏହାକୁ ଲୋକମୁଖରେ "ବୁଧହଂସ କେଳିସର" କୁହାଯାଉଥିଲା । ତାଙ୍କ ଦରବାରରେ ରାଧାନାଥ ରାୟଙ୍କୁ କବିବର ଉପାଧୀ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା । ସେ ନିଜେ ମଧ୍ୟ କବିତା ରଚନା କରୁଥିଲେ । ରାଧାନାଥ ରାୟ ତାଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଲେଖିଥିଲେ
“ | ତୁମ୍ଭ ଶୁଭ ଆବିର୍ଭାବ ହୋଇଛି ଉତ୍କଳେ, ଦେବଦୁର୍ଗ ଦେବ! ଏବେ ତୀର୍ଥ ସାରସ୍ୱତ, ବୁଧହଂସ କେଳିସରଃ, ଅବିଦ୍ୟା ଉଷରେ॥ |
” |
ରଚନାବଳୀ[ସମ୍ପାଦନା]
- ଚିତ୍ରୋତ୍ପଳା
- ବୀରବାମା
- କିସ୍କିନ୍ଧ୍ୟା
- ଜହ୍ନମାମୁଁ କବିତା
ସୁଢ଼ଳଦେବଙ୍କ ସୁଶାସନ ଓ ସର୍ବାଙ୍ଗୀନ ଉନ୍ନତିକୁ ସ୍ୱୀକୃତି ପ୍ରଦାନ କରି ୧୮୯୫ ମସିହା ମାର୍ଚ୍ଚ ୬ ତାରିଖରେ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାର ତାଙ୍କୁ 'Knight Commander of Indian Empire' ବା "ସାର୍" ଉପାଧୀ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲା ।[୪] ଏହି ଉପାଧୀ ହାସଲ କରିବାରେ ସେ ପ୍ରଥମ ଓଡ଼ିଆ ଥିଲେ ।[୫] ଉତ୍କଳ ଗୌରବ ମଧୁସୂଦନ ରାଓ ଉତ୍କଳ ସମ୍ମିଳନୀର ପ୍ରଥମ ଅଧିବେସନରେ ତାଙ୍କୁ ସଭାପତି ଭାବରେ ନିମନ୍ତ୍ରଣ କରିଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ସେ ଅଧିବେଶନ ପୂର୍ବରୁ ୧୯୦୩ମସିହା ନଭେମ୍ବର ୧୯ତାରିଖରେ ତାଙ୍କର ପରଲୋକ ଘଟିଥିଲା ।[୬]
ଆଧାର[ସମ୍ପାଦନା]
- ↑ http://www.telegraphindia.com/1110411/jsp/orissa/story_13838479.jsp
- ↑ http://www.odisha360.com/deogarh/
- ↑ Sisir Kumar Das (2000). History of Indian Literature. Sahitya Akademi. pp. 622–. ISBN 978-81-7201-006-5.
- ↑ http://odisha.gov.in/e-magazine/Orissareview/2009/April-May/engpdf/13-14.pdf
- ↑ Pabitra Mohana Nāẏaka (2011). Inscriptions of Orissa: With Special Reference to Subarnapur. Readworthy. pp. 49–. ISBN 978-93-5018-042-6.
- ↑ "ସାର୍ ବାସୁଦେବ ସୁଢ଼ଳଦେବ". ସମ୍ବାଦ ୧୯/୧୧/୨୦୧୫ ଭୁବନେଶ୍ୱର ସଂସ୍କରଣ ପୃଷ୍ଠା ୬. Retrieved 19 November 2015.