Jump to content

ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା

ଲିଙ୍କଗୁଡ଼ିକୁ ବଦଳାଇବେ
ଉଇକିପିଡ଼ିଆ‌ରୁ
(Odia languageରୁ ଲେଉଟି ଆସିଛି)
ଓଡ଼ିଆ
Odia
ଉଚ୍ଚାରଣ[oˈɽia] [[:Media:Or-ଓଡ଼ିଆ.oga|]] (help·info)(Odia)
Native toଭାରତ
ଅଞ୍ଚଳପୂର୍ବ ଭାରତ
ଜାତିସତ୍ତାଓଡ଼ିଆ ଏବଂ ଓଡିଶାର ଜନଜାତି
ପୂରାରୂପ
ପ୍ରାକୃତ
ମାନକ ରୂପ
ବୋଲି

(ଉତ୍ତରାଞ୍ଚଳ )

ଆଧିକାରିକ ସ୍ଥିତି
କେଉଁଠି ରାଜଭାଷା:
Regulated byଓଡ଼ିଶା ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡ଼େମୀ, ଓଡ଼ିଶା ସରକାର
ଭାଷା କୋଡ୍
ISO ୬୩୯-୧or
ISO ୬୩୯-୨ori
ISO ୬୩୯-୩ori – inclusive code
Individual codes:

ory – Odia

spv – [[Sambalpuri Odia]]

ort – Adivasi Odia (Kotia)

dso – [[Desia (South-western) (duplicate of [ort])]]
ଗ୍ଲୋଟୋଲୋଗmacr1269  Macro-Oriya (Odra)
oriy1255  Odia
  ଓଡ଼ିଆ ସଂଖ୍ୟାଗରିଷ୍ଠତା କିମ୍ବା ବହୁଳତା   ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଓଡ଼ିଆ ସଂଖ୍ୟାଲଘୁ

ଓଡ଼ିଆ ହେଉଛି ଏକ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ଭାରତୀୟ-ଆର୍ଯ୍ୟ ଭାଷା ଯାହା ଭାରତୀୟ ରାଜ୍ୟ ଓଡ଼ିଶାରେ କଥିତ ହୋଇଥାଏ । ଏହା ଓଡ଼ିଶାରେ ସରକାରୀ ଭାଷା , [୧] ଯେଉଁଠାରେ ସ୍ଥାନୀୟ ଭାଷାଭାଷୀମାନେ ଜନସଂଖ୍ୟାର ୮୨% ଅଟନ୍ତି , [୨] ଏବଂ ଏହା ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ , [୩] ଝାଡ଼ଖଣ୍ଡ , ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶ ଏବଂ ଛତିଶଗଡ଼ର କିଛି ଅଂଶରେ ମଧ୍ୟ କଥିତ ହୁଏ । [୪] ଓଡ଼ିଆ ଭାରତର ସରକାରୀ ଭାଷାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ; ଏହା ଓଡ଼ିଶାର ସରକାରୀ ଭାଷା ଏବଂ ଝାଡ଼ଖଣ୍ଡ ଏବଂ ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗର ଦ୍ୱିତୀୟ ସରକାରୀ ଭାଷା। ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ବିଭିନ୍ନ ଉପଭାଷା ଅଛି , ଯଥା: ବାଲେଶ୍ୱରୀ ଓଡ଼ିଆ (ଉତ୍ତରାଞ୍ଚଳୀୟ ଉପଭାଷା) , କଟକୀ , ଢେଙ୍କାନାଳିଆ , ଅନୁଗୁଳିଆ (ମଧ୍ୟାଞ୍ଚଳୀୟ ଉପଭାଷା) , ଗଞ୍ଜାମୀ ଓଡ଼ିଆ (ଦକ୍ଷିଣାଞ୍ଚଳୀୟ ଉପଭାଷା), ସୁନ୍ଦରଗଡ଼ି ଓଡ଼ିଆ (ଉତ୍ତର-ପଶ୍ଚିମାଞ୍ଚଳୀୟ ଉପଭାଷା) , ସମ୍ବଲପୁରୀ ଓଡ଼ିଆ (ପଶ୍ଚିମାଞ୍ଚଳୀୟ ଉପଭାଷା) , ଦେଶିଆ (ଦକ୍ଷିଣ-ପଶ୍ଚିମାଞ୍ଚଳୀୟ ଉପଭାଷା) ଏବଂ ଓଡ଼ିଶାର ଆଦିବାସୀ ଗୋଷ୍ଠୀମାନେ ଯେଉଁମାନେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଗ୍ରହଣ କରିଛନ୍ତି ସେମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା କଥିତ ଆଦିବାସୀ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଉପଭାଷା । [୫] [୬] [୭]

ଭୁବନେଶ୍ୱର ବିମାନବନ୍ଦରରେ ଓଡ଼ିଆ , ହିନ୍ଦୀ ଏବଂ ଇଂରାଜୀରେ ଲେଖା ଥିବା ତ୍ରିଭାଷୀ ସାଇନବୋର୍ଡ଼

ଓଡ଼ିଆ ହେଉଛି ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ଭାଷା ଭାବରେ ମାନ୍ୟତା ପାଇଥିବା ଷଷ୍ଠ ଭାରତୀୟ ଭାଷା । [୮] [୯] [୧୦] [୧୧] ଏହାର ଭାଷାଗତ ମୂଳ ପୂର୍ବ ମାଗଧୀ ପ୍ରାକୃତରେ ରହିଛି , ଯାହା ପ୍ରାକ୍-ଓଡ଼ିଆ (୭ମ-୯ମ ଶତାବ୍ଦୀ) , ପ୍ରାଚୀନ ଓଡ଼ିଆ (୧୦ମ-୧୩ଶ ଶତାବ୍ଦୀ) ଏବଂ ମଧ୍ୟ ଓଡ଼ିଆ (୧୪ଶ-୧୭ଶ ଶତାବ୍ଦୀ) ଏବଂ ଆଧୁନିକ ଓଡ଼ିଆ (୧୮ଶ ଶତାବ୍ଦୀରୁ ପରବର୍ତ୍ତୀ) ଭଳି ପର୍ଯ୍ୟାୟ ଦେଇ ବିକଶିତ ହୋଇଛି । ଏହି ଭାଷାଟି ଆଦିବାସୀ ଏବଂ ଦ୍ରାବିଡ଼ ଭାଷା ସହିତ ଶତାବ୍ଦୀର ପାରସ୍ପରିକ କ୍ରିୟା ଦ୍ୱାରା ଆକାରିତ ଏକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଶବ୍ଦତାତ୍ତ୍ୱିକ ଏବଂ ରୂପଗତ ଚରିତ୍ର ପ୍ରଦର୍ଶନ କରେ । ଭାରତର ଏକ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ଭାଷା ଭାବରେ ସ୍ୱୀକୃତିପ୍ରାପ୍ତ , ଓଡ଼ିଆର ଏକ ଅବିଚ୍ଛିନ୍ନ ସାହିତ୍ୟିକ ପରମ୍ପରା ଅଛି , ଯାହାର ଶିଳାଲେଖ ହଜାର ବର୍ଷରୁ ଅଧିକ ପୁରୁଣା । [୧୨]

ଭୌଗୋଳିକ ବଣ୍ଟନ

ଭାରତ

୨୦୧୧ ଜନଗଣନା ଅନୁଯାୟୀ , ଭାରତରେ ୩୭.୫୨ ନିୟୁତ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାଭାଷୀ ଅଛନ୍ତି , ଯାହା ଦେଶର ଜନସଂଖ୍ୟାର ୩.୧% । ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ୯୩% ଓଡ଼ିଶାରେ ବାସ କରନ୍ତି । [୧୩] [୧୪] ୨୦୧୧ ଜନଗଣନା ଅନୁସାରେ , ପଡ଼ୋଶୀ ରାଜ୍ୟ ଯେପରିକି ଛତିଶଗଡ଼ (୯୧୩,୫୮୧) , ଝାଡ଼ଖଣ୍ଡ (୫୩୧,୦୭୭) , ଆନ୍ଧ୍ର ପ୍ରଦେଶ (୩୬୧,୪୭୧) ଏବଂ ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ (୧୬୨,୧୪୨) ରେ ମଧ୍ୟ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା କୁହାଯାଏ ।

ଉପନିବେଶବାଦୀ ଭାରତରେ ଚା ବଗିଚା ଶ୍ରମିକ ଭାବରେ ଶ୍ରମିକ ସ୍ଥାନାନ୍ତର ହେତୁ , ଉତ୍ତର-ପୂର୍ବ ରାଜ୍ୟ ଆସାମ ଏବଂ ତ୍ରିପୁରାରେ ଏକ ବଡ଼ ଓଡିଆ ଭାଷାଭାଷୀ ଜନସଂଖ୍ୟା ଅଛି , ବିଶେଷକରି ସୋନିତପୁର , ତିନସୁକିଆ , ଉଦଲଗୁରି , ଶିବସାଗର , ଗୋଲାଘାଟ , ଦିବ୍ରୁଗଡ଼ , କଛାର , ନାଗାଓଁ , କରିମଗଞ୍ଜ , କାର୍ବି ଆଙ୍ଗଲଙ୍ଗ , ଜୋରହାଟ , ଲଖିମପୁର , ବକ୍ସା , କାମରୂପ ମହାନଗର , ଆସାମର ହାଇଲାକାଣ୍ଡି ଜିଲ୍ଲା ଏବଂ ପଶ୍ଚିମ ତ୍ରିପୁରା , ଧଲାଇ , ତ୍ରିପୁରାର ଉତ୍ତର ତ୍ରିପୁରା ଜିଲ୍ଲାରେ । ସେହିପରି , ଆଧୁନିକ ଭାରତରେ ଆର୍ଥିକ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଯୋଗୁଁ ବର୍ଦ୍ଧିତ ପ୍ରବାସନ ଯୋଗୁଁ , ପଶ୍ଚିମ ଭାରତୀୟ ରାଜ୍ୟ ଗୁଜୁରାଟ ଏବଂ ମହାରାଷ୍ଟ୍ରରେ ମଧ୍ୟ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାଭାଷୀ ଜନସଂଖ୍ୟା ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ । [୧୫] ଏହା ସହିତ , ଆର୍ଥିକ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଯୋଗୁଁ , ବିଶାଖାପାଟଣା , ହାଇଦ୍ରାବାଦ , ପଣ୍ଡିଚେରୀ , କୋଲକାତା , ବାଙ୍ଗାଲୋର , ଚେନ୍ନାଇ , ଗୋଆ , ମୁମ୍ବାଇ , ରାୟପୁର , ଜାମସେଦପୁର , ଭଦୋଦରା , ଅହମଦାବାଦ , ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ , ଗୌହାଟି , ଶିଲଂ , ପୁଣେ , ଗୁଡ଼ଗାଓଁ , ଜମ୍ମୁ ଏବଂ ସିଲଭାସା ଭଳି ଭାରତୀୟ ସହରଗୁଡ଼ିକରେ ବହୁ ସଂଖ୍ୟକ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାଭାଷୀ ମିଳିପାରିବେ । [୧୬]

ବିଦେଶୀ ଦେଶ

ବିଶ୍ୱର ବିଭିନ୍ନ ଦେଶରେ ଓଡ଼ିଆ ପ୍ରବାସୀ ସଂଖ୍ୟା ବହୁତ , ଯାହା ଫଳରେ ସାରା ବିଶ୍ୱରେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାଭାଷୀଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ୫୦ ନିୟୁତରେ ପହଞ୍ଚିଛି । [୧୭] [୧୮][ ପୃଷ୍ଠା ଆବଶ୍ୟକ ][need quotation to verify] ଏହାର ପୂର୍ବ ଦେଶଗୁଡ଼ିକ , ଯେପରିକି ଥାଇଲ୍ୟାଣ୍ଡ ଏବଂ ଇଣ୍ଡୋନେସିଆରେ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଉପସ୍ଥିତି ଅଛି , ମୁଖ୍ୟତଃ ସାଧବଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଅଣାଯାଇଥିଲା , ପ୍ରାଚୀନ ବାଣିଜ୍ୟ ସମୟରେ ସଂସ୍କୃତି ସହିତ ଭାଷାକୁ ଓଡ଼ିଶାରୁ ବହନ କରୁଥିବା ପ୍ରାଚୀନ ବ୍ୟବସାୟୀମାନେ [୧୯] ଏବଂ ଆମେରିକା , କାନାଡା , ଅଷ୍ଟ୍ରେଲିଆ ଏବଂ ଇଂଲଣ୍ଡ ଭଳି ପଶ୍ଚିମ ଦେଶଗୁଡ଼ିକରେ । ଏହି ଭାଷା ବର୍ମା , ମାଲେସିଆ , ଫିଜି , ମରିସସ୍ , ବାଂଲାଦେଶ , ଶ୍ରୀଲଙ୍କା ଏବଂ ମଧ୍ୟପ୍ରାଚ୍ୟ ଦେଶଗୁଡ଼ିକରେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରସାରିତ ହୋଇଛି । [୧୮]

ଓଡ଼ିଆ ସ୍ଥାନଗୁଡ଼ିକର ନାମ

ଓଡ଼ିଆ ସ୍ଥାନ ନାମଗୁଡ଼ିକ ଓଡ଼ିଶା , ଉତ୍ତର ଆନ୍ଧ୍ର , ଦକ୍ଷିଣ ବଙ୍ଗ , ଦକ୍ଷିଣ ଝାଡ଼ଖଣ୍ଡ ଏବଂ ଛତିଶଗଡ଼ରେ ଦେଖାଯାଏ ।

ଓଡିଆ ରାସ୍ତାର ନାମ ସାଧାରଣତ -ସାହି , -ପଡ଼ା , -ନଗର , -ବିହାର ସହିତ ଶେଷ ହୁଏ | ଉଦାହରଣଗୁଡିକ ହେଉଛି ନୁଆ-ସାହି , ମଦନମୋହନ-ପଡ଼ା , ନେହେରୁ-ନଗର , ବାଣୀ-ବିହାର |

ସାଧାରଣ ଓଡ଼ିଆ ସ୍ଥାନ ନାମ ଯାହା ସହିତ ଶେଷ ହୁଏ -

-ପୁର - ସମ୍ବଲପୁର , ବ୍ରହ୍ମପୁର , ସାଲେପୁର , ପଦ୍ମପୁର , ବିଜେପୁର , ଯାଯପୁର ଇତ୍ୟାଦି |

-ଏଶ୍ବର - ମାନେଶ୍ୱର , ବାଲେଶ୍ୱର , ଭୁବନେଶ୍ୱର ଇତ୍ୟାଦି |

-ପୁଟ - ପୋଖରୀପୁଟ , ଭେଜିପୁଟ , କୋରାପୁଟ , ଲମତାପୁଟ ଇତ୍ୟାଦି |

-ଗିରି - ଲଳିତଗିରି , ଗୋପୀନାଥ ଉଦୟଗିରି , ରତ୍ନଗିରି ଇତ୍ୟାଦି |

-ଖୋଲ - ଚଣ୍ଡିଖୋଲ , ରେଢ଼ାଖୋଲ , ଖପ୍ରାଖୋଲ ଇତ୍ୟାଦି |

-ଗଡ଼ / ଗଡ଼ା - ବରଗଡ଼ , ସାରଣଗଡ଼ , ନୟାଗଡ଼ , ରାୟଗଡ଼ା , ଲାଞ୍ଜିଗଡ଼ , ଟିଟିଲାଗଡ଼ , ପୋତାଗଡ଼ ଇତ୍ୟାଦି |

-ପାଲି / ପଲ୍ଲୀ - କମାପଲ୍ଲୀ , ଡୁଙ୍ଗୁରିପାଲି , ନୟାପଲ୍ଲୀ , ବରପାଲି ଇତ୍ୟାଦି |

-ପଡ଼ା / ପଦା - ଅମଲାପଡ଼ା , କେନ୍ଦ୍ରାପଡ଼ା , ଭାଟପଡ଼ା , ବାରିପଦା ଇତ୍ୟାଦି |

-ପଦର - ବାଲିପଦର , ବାହାଡ଼ାପଦର , ଜହଡ଼ାପଦର ଇତ୍ୟାଦି |

-ଗୁଡ଼ା - ଖରିଆଗୁଡ଼ା , କୋସାମାଗୁଡ଼ା , ସେମିଲିଗୁଡ଼ା , ମୁନିଗୁଡ଼ା , ଝାରସୁଗୁଡ଼ା ଇତ୍ୟାଦି |

-ପାଟନା - ଭବାନୀପାଟଣା , ମାଣିକପାଟଣା ଇତ୍ୟାଦି |

-ମୁଣ୍ଡା - ବାଙ୍ଗୋମୁଣ୍ଡା , ବଣ୍ଡାମୁଣ୍ଡା , ବରମୁଣ୍ଡା, କୁଆରମୁଣ୍ଡା ଇତ୍ୟାଦି |

-କେଲା - ରାଉରକେଲା , ସରାଇକେଲା ଇତ୍ୟାଦି |

-ବିରା - କୋଲାବିରା , ଅତାବିରା ଇତ୍ୟାଦି |

-ପ୍ରସାଦ - ଦୁର୍ଗାପ୍ରସାଦ , ଜଗନ୍ନାଥପ୍ରସାଦ , କାଳିକାପ୍ରସାଦ ଇତ୍ୟାଦି |

-ପାଣି - କାଞ୍ଜିପାଣି , ବଂଶପାନି , ତପ୍ତପାଣି ଇତ୍ୟାଦି |

-ଜଙ୍ଗ - ଡେରଜଙ୍ଗ , ପରଜଙ୍ଗ, କୁଜଙ୍ଗ ଇତ୍ୟାଦି |

-ପେଣ୍ଠ - ଚିକିଟିପେଣ୍ଠ , ମହାଦେଇପେଣ୍ଠ ଇତ୍ୟାଦି |

-ବନ୍ଧ - ତୁମୁଡ଼ିବନ୍ଧ , ଗରାବନ୍ଧ ଇତ୍ୟାଦି |

-ଖେମୁଣ୍ଡି - ପାରଳାଖେମୁଣ୍ଡି , ବଡ଼ଖେମୁଣ୍ଡି , ସାନଖେମୁଣ୍ଡି ଇତ୍ୟାଦି |

-ବଳି - ଟିକାବଳି ଇତ୍ୟାଦି।

-କୋଟ - ଖଲ୍ଲିକୋଟ , ଉମରକୋଟ , ମର୍ଦକୋଟ ଇତ୍ୟାଦି |

ଉତ୍ସ

ଓଡ଼ିଆଭାଷାର ମୂଳ ଉତ୍ସ ହେଉଛି ଗୁମ୍ଫାଲେଖ। ୨୦ହଜାର ବର୍ଷ ତଳେ କଳାହାଣ୍ଡିର ଗୁଡହାଣ୍ଡିରୁ ମିଳିଥିବା ଚିତ୍ର[୨୦], ନୂଆପଡାର ଯୋଗୀମଠରୁ ୧୦ହଜାର ବର୍ଷ ତଳର ମିଳିଥିବା ଚିତ୍ରଲିପି[୨୧] ଓ ଝାରୁସୁଗୁଡାର ବିକ୍ରମଖୋଲରୁ ମିଳିଥିବା ୩୫୦୦ବର୍ଷ ତଳ ଗୁମ୍ଫାଲିପି[୨୨] ହେଉଛି ଓଡ଼ିଆଭାଷାର ମୂଳ ଆଧାର। ଯୋଗୀମଠର ଚିତ୍ରଲିପିରେ ନାଲଙ୍ଗୀ ରଙ୍ଗରେ ଲିଖିତ “ଠ” ଲିପି ଆଜି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଓଡ଼ିଆ ସମେତ ସମସ୍ତ ଭାରତୀୟ ଲିପିମାଳାରେ ଅବିକଳ ଭାବରେ ବ୍ୟବହୃତ।[୨୩][୨୪]

ଇତିହାସ

ଓଡ଼ିଆ ଏକ ଭାରତୀୟ ଭାଷା । ମୂଳ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ପାଲି ଓ ଔଡ୍ରୀ ପ୍ରାକୃତରୁ ସିଧା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ଭାଷା ବିଜ୍ଞାନୀମାନେ ପ୍ରମାଣ ଦିଅନ୍ତି, ଏହି ଭାଷା ଭାରତରରେ ୨,୫୦୦ ବର୍ଷରୁ ଅଧିକ ବର୍ଷ ଆଗରୁ କୁହାଯାଉଥିଲା[୨୫][୨୬] ଓ ବୌଦ୍ଧ ଧର୍ମର ତିପିଟକ ଓ ଜୈନ ଧର୍ମଗ୍ରନ୍ଥର ମୂଳ ଭାଷା ଥିଲା । [୨୭] । ଓଡ଼ିଆ ବାକି ଭାରତୀୟ ଭାଷାମାନଙ୍କ ତୁଳନାରେ ଖୁବ କମ ପାରସୀ ଓ ଆରବୀ ଭାଷାଦ୍ୱାରା ପ୍ରାଭାବିତ ।

ଇଂଲଣ୍ଡର କୁଇନଟେସେନସିଆଲଙ୍କ ଭାଷା ବିଭାଗର ମତରେ[୨୮] ଧଉଳିଠାରୁ ମିଳିଥିବା ଅଶୋକଙ୍କ ସମୟର ଶିଳାଲେଖ, ଜଉଗଡ଼ର ଶିଳାଲେଖ ଆଉ ଖାରବେଳଙ୍କ ବେଳରେ ତିଆରି ଖଣ୍ଡଗିରି ଓ ହାତୀଗୁମ୍ଫାର ଶିଳାଲେଖ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ମୂଳ ଇତିହାସ ଉପରେ ସୂଚନା ଦିଏ। ହାତିଗୁମ୍ଫାର ଶିଳାଲେଖରୁ ଜଣା ଯାଏ ଯେ ଆଧୁନିକ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ମୂଳ ପାଳି ଭାଷାରୁ । ହାତିଗୁମ୍ଫାର ଶିଳାଲେଖରେ ଲେଖା ଭାଷା ହେଉଛି ପାଳି ଆଉ ଲିପି ହେଉଛି ବ୍ରାହ୍ମୀ, ତେବେ ଏହି ଶିଳାଲେଖ ହିଁ ପ୍ରମାଣ କରିଦିଏ ଯେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଅନ୍ୟ ଭାଷାଠାରୁ ପୁରାତନ। ସଂସ୍କୃତ ଭାଷାର ପ୍ରଭାବରେ ପୁରୁଣା ପାଳି ଭାଷାରେ ଅନେକ ଜାଗାରେ ଶବ୍ଦ ସବୁ ବଦଳି ଯାଇଛି । ତେବେ ଓଡ଼ିଆରେ ବିଦେଶୀ ଭାଷାର ପ୍ରଭାବ ଖୁବ କମ ଦେଖାଯାଏ ଯାହାକି ଅନ୍ୟ ଭାରତୀୟ ଭାଷାଠାରୁ ଖୁବ ଗୌଣ । ପ୍ରଫେସର ଓଲଡେନବର୍ଗଙ୍କ ମତରେ ପାଳି ଭାଷା ହିଁ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ମୂଳ ।

ଓଡ଼ିଆ ଶବ୍ଦର ବ୍ୟବହାର ୭ମ ଶତାବ୍ଦୀର ତାଳପତ୍ରରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ। ବିଶେଷକରି ନେପାଳ ରାଜଦରବାରରୁ ସଂଗୃହୀତ ବୌଦ୍ଧ ଆଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କଦ୍ୱାରା ରଚିତ ଚର୍ଯ୍ୟାସାହିତ୍ୟ ହେଉଛି ପ୍ରାଚୀନ ଓଡ଼ିଆ ଶବ୍ଦାବଳୀର ଗନ୍ତାଘର। ସେହିପରି ଭଦ୍ରକରୁ ପ୍ରାପ୍ତ ମହାରାଜ ଗଣଙ୍କ ୯ମ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଲିଖିତ ଶିଳାଲେଖରେ 'ଦେବ କହି ଭକତି କରୁଣ ବୋଲନ୍ତି ଭୋ କୁମାର ଶେଣ' ହେଉଛି ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ରଚିତ ସ୍ୱୟଂସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ଓଡ଼ିଆ ଶବ୍ଦ। ଓଡ଼ିଆ ଶବ୍ଦ କୁମ୍ଭାର /kumbha:rɔ/ର ବ୍ୟବହାର ତମ୍ବାପଟାରେ ଲେଖାଥିବାର ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ । ସେମିତି ୯୯୧ ସନର ଲେଖ ଓ ୭୧୫ ସନର ଲେଖରେ ଓଡ଼ିଆ ଶବ୍ଦ ଭିତୁରୁ /bhituru/ ଆଉ ପନ୍ଦର /pɔndɔrɔ/ ପ୍ରଭୃତିର ବ୍ୟବହାର ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ।

ଅତୀତର କଳିଙ୍ଗ ଭୁଇଁ

ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ମାନ୍ୟତା

୨୦ ଫେବୃଆରୀ ୨୦୧୪ ତାରିଖ ଦିନ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାକୁ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟତାର ମାନ୍ୟତା ଦେଇଥିଲେ ଓ ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୧ତାରିଖ ଦିନ, ଏ ନେଇ ଗାଜେଟ ନୋଟିଫିକେସନ ଜାରି କରାଯାଇଥିଲା । [୨୯] ଏହି ମାନ୍ୟତା ପାଇବାରେ ଓଡ଼ିଆ ହେଲା ଷଷ୍ଠ ଭାଷା । ଏହା ପୂର୍ବରୁ ତାମିଲ, ସଂସ୍କୃତ, ତେଲୁଗୁ, କନ୍ନଡ ଓ ମାଲାୟାଲମକୁ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ଭାଷା ମାନ୍ୟତା ମିଳିସାରିଛି। କେନ୍ଦ୍ର କ୍ୟାବିନେଟ୍ ଫେବୃଆରୀ ୨୦ ତାରିଖରେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାକୁ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ମାନ୍ୟତା ପ୍ରଦାନପାଇଁ ଚୂଡ଼ାନ୍ତ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଲେ । ୨୦୧୩ ମସିହା ଜୁଲାଇ ୨୩ ତାରିଖରେ ଭାଷାବିଶେଷଜ୍ଞ କମିଟି ଓଡ଼ିଆକୁ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ମାନ୍ୟତା ପ୍ରଦାନପାଇଁ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କୁ ସୁପାରିଶ କରିଥିଲେ। ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ଭାଷା ହେବା ଫଳରେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଅବଦାନ ସକାଶେ ପ୍ରତିବର୍ଷ ଆଠଟି ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ପୁରସ୍କାର ପ୍ରଦାନ କରାଯିବ। ଏହାଛଡା ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ପାଇଁ ଏକ ସେଣ୍ଟର ଅଫ୍ ଏକ୍ସଲେନ୍ସ ସ୍ଥାପନ କରିବାକୁ ସୁଯୋଗ ମିଳିବ। କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟଗୁଡ଼ିକରେ ଓଡ଼ିଆ ଶିକ୍ଷାବିତମାନେ ନିଯୁକ୍ତିର ସୁଯୋଗ ପାଇପାରିବେ।[୩୦][୩୧] ୨୦୧୪ ମସିହା ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୧ତାରିଖ ଦିନ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାକୁ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟତାର ମାନ୍ୟତାପାଇଁ ରାଜପତ୍ର ବିଜ୍ଞପ୍ତି ଜାରି କରାଯାଇଥିବାରୁ, ୨୦୧୫ ମସିହାରୁ ଏହି ଦିନଟିକୁ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଦିବସ ରୂପେ ପାଳନ କରିବାପାଇଁ ଓଡ଼ିଶା ସରକାର ନିଷ୍ପତି ନେଇଛନ୍ତି ।[୩୨][୩୩]

ଓଡ଼ିଆ କଥନ

  • କହୁଥିବା ଲୋକସଂଖ୍ୟା:
  • ୩,୩୦,୧୭,୪୪୬ (୨୦୦୧)[୩୪]
  • ୩,୭୫,୨୧,୩୨୪ (୨୦୧୧)[୩୫]

ଓଡ଼ିଆ ଲିପି

ସ୍ୱରବର୍ଣ୍ଣ

ଲିଖନ ଅ ଆ ଇ ଈ ଉ ଊ ଋ ଏ ଓ
ନାମ a ā i ī u ū r̥ e o
ଉଚ୍ଚାରଣ /ɔ/ /a/ /i/ /i/ /u/ /u/ /ru/ /e/ /o/

କମ୍ପ୍ୟୁଟରରେ ଓଡ଼ିଆ

ବର୍ତ୍ତମାନ କମ୍ପ୍ୟୁଟର ଯୋଗେ ଓଡ଼ିଆ ଟାଇପ କରିବା ସହଜ ହୋଇଯାଇଛି । କମ୍ପ୍ୟୁଟରରେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଟାଇପ କରିବାପାଇଁ ଯଥେଷ୍ଟ ସଂଖ୍ୟାରେ ବିଭିନ୍ନ ଆପ୍ଲିକେସନ ଉପଲବ୍ଧ । ସେଥିମଧ୍ୟରୁ ଲିପି, ଆକୃତି ଆଦି ପୂର୍ବରୁ ଥିବା ବେଳେ ମାଇକ୍ରୋସଫ୍ଟଦ୍ୱାରା ଇଣ୍ଡିକ ଇନ୍ପୁଟ ଭାରତୀୟ ଭାଷାରେ ଉପଲବ୍ଧ, ଯାହାଦ୍ୱାରା ଓଡ଼ିଆ ଲିପିରେ ସହଜରେ ଯେ କୌଣଶି ଆପ୍ଲିକେସନରେ ଓଡ଼ିଆରେ ଟାଇପ କରାଯାଇ ପାରୁଛି। ଏହା ଭିନ୍ନ ୱେବରେ ଅନେକ ପରିମାଣରେ ଓଡ଼ିଆ ଅଭିଧାନ, ଇଂରେଜୀରୁ ଓଡ଼ିଆକୁ ଅନୁବାଦ କରିବା ପାଇଁ ବହୁତ ସୁବିଧା ପ୍ରଦାନ କରୁଛି .[୩୬]।

ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ସରକାରୀକରଣ

ଓଡ଼ିଶା ବିଧାନ ସଭାରେ 1954 ମସିହା ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ସରକାରୀ ସ୍ତରରେ ବ୍ୟବହାର ପାଇଁ ଆଇନ ହେଇଥିଲା । [୩୭]। ଏହା ଅନୁସାରେ ସରକାରୀ ସ୍ତରରେ ସମସ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟ ଓଡ଼ିଆରେ ହେବାପାଇଁ ସ୍ଥିରୀକୃତ ହୋଇଥିଲା । ମାତ୍ର ଉଦ୍ୟମର ଅଭାବ ଓ ଓଡ଼ିଆ ଟାଇପ ରାଇଟରରେ ଓଡ଼ିଆ ଟାଇପ କରିବାର ଅସୁବିଧାଗତ କାରଣରୁ ଏହା ବାସ୍ତବିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇ ପାରିନଥିଲା । ତେବେ ବର୍ତ୍ତମାନ ସରକାରଙ୍କଦ୍ୱାରା ପୁନର୍ବାର ତାକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବାକୁ ଦୃଢ଼ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଆଯାଇ ତାହାକୁ ଲାଗୁ କରାଯାଇଛି । [୩୮]। ଏଥିପାଇଁ ରାଜ୍ୟର ଭାଷା ସଚେତନ ନାଗରିକମାନେ ମଧ୍ୟ ବହୁ ବାର ଦାବି କରିଆସିଛନ୍ତି ।

ଇଉନିକୋଡ଼ରେ ଓଡ଼ିଆ

ଓଡ଼ିଆର ଇଉନିକୋଡ଼ ଲିପି ଏହିପରି - U+0B00 ଉଦାହରଣ: U+0B7F । ଧୂଷର ଜାଗାସବୁ ଦିଆଯାଇନଥିବା କୋଡ଼ପାଇଁ ।

ଓଡ଼ିଆ[୧]
ଇଉନିକୋଡ଼.ଅର୍ଗ ସାରଣୀ (PDF)
  ୦ ୧ ୨ ୩ ୪ ୫ ୬ ୭ ୮ ୯ A B C D E F
U+0B0x   ଁ ଂ ଃ   ଅ ଆ ଇ ଈ ଉ ଊ ଋ ଌ     ଏ
U+0B1x ଐ     ଓ ଔ କ ଖ ଗ ଘ ଙ ଚ ଛ ଜ ଝ ଞ ଟ
U+0B2x ଠ ଡ ଢ ଣ ତ ଥ ଦ ଧ ନ   ପ ଫ ବ ଭ ମ ଯ
U+0B3x ର   ଲ ଳ   ଵ ଶ ଷ ସ ହ     ଼ ଽ ା ି
U+0B4x ୀ ୁ ୂ ୃ ୄ     େ ୈ     ୋ ୌ ୍    
U+0B5x             ୖ ୗ         ଡ଼ ଢ଼   ୟ
U+0B6x ୠ ୡ ୢ ୣ     ୦ ୧ ୨ ୩ ୪ ୫ ୬ ୭ ୮ ୯
U+0B7x ୰ ୱ ୲ ୳ ୴ ୵ ୶ ୷                
Notes
୧.^ ଇଉନିକୋଡ଼ ସଙ୍କଳନ ୬.୦ ଅନୁସାରେ

ଆଧାର

  1. ↑ "Odisha Name Alteration Act, 2011" (in ଇଂରାଜୀ). eGazette of India. Retrieved 23 September 2011.
  2. ↑ Mahapatra, B. P. (2002). Linguistic Survey of India: Orissa (PDF). Kolkata, India: Language Division, Office of the Registrar General. p. 14. Retrieved 20 February 2014.
  3. ↑ {{Cite news|url=https://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/tp-otherstates/Ordeal-of-Oriya-speaking-students-in-West-Bengal-to-end-soon/article16600272.ece%7Ctitle=Ordeal of Oriya-speaking students in West Bengal to end soon|date=21 May 2009|work=The Hindu|access-date=30 January 2019}}
  4. ↑ "Govt to provide study facility to Odia-speaking people in State". The Pioneer. Retrieved 30 January 2019.
  5. ↑ "Oriya gets its due in neighbouring state- Orissa". IBNLive. 4 September 2011. Archived from the original on 15 August 2012. Retrieved 29 November 2012.
  6. ↑ Naresh Chandra Pattanayak (1 September 2011). "Oriya second language in Jharkhand". The Times of India. Archived from the original on 7 July 2012.
  7. ↑ "Bengali, Oriya among 12 dialects as 2nd language in Jharkhand". daily.bhaskar.com. 31 August 2011. Archived from the original on 3 November 2011. Retrieved 29 November 2012.
  8. ↑ "Classical Language: Odia" (PDF). Archived from the original (PDF) on 25 November 2015. Retrieved 9 December 2018.
  9. ↑ [http://www.thehindu.com/news/national/odia-gets-classical-language- status/article5709028.ece "Odia gets classical language status"]. The Hindu. 20 February 2014. Retrieved 20 February 2014. {{cite news}}: Check |url= value (help); line feed character in |url= at position 68 (help)
  10. ↑ "Odia becomes sixth classical language". The Telegraph. Archived from the original on 11 October 2017. Retrieved 29 March 2015.
  11. ↑ "Milestone for state as Odia gets classical language status". The Times of India. 21 February 2014. Retrieved 29 March 2015.
  12. ↑ (Toulmin 2006:306)
  13. ↑ "Number of Odia speaking people declines: Census report". sambad. 18 July 2018. Retrieved 24 March 2020.
  14. ↑ James Minahan (2012). Ethnic Groups of South Asia and the Pacific: An Encyclopedia. ABC-CLIO. p. 233. ISBN 978-1-59884-659-1.
  15. ↑ "A Little Orissa in the heart of Surat – Ahmedabad News". The Times of India. 18 May 2003. Retrieved 12 July 2019.
  16. ↑ Danesh Jain; George Cardona (2007). The Indo-Aryan Languages. Routledge. p. 445. ISBN 978-1-135-79711-9.
  17. ↑ "Oriya language". Encyclopedia Britannica. Retrieved 2 July 2020. Oriya language, also spelled Odia, Indo-Aryan language with some 50 million speakers.
  18. ↑ ୧୮.୦ ୧୮.୧ Institute of Social Research and Applied Anthropology (2003). [ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା at Google Books Man and Life]. Vol. 29. Institute of Social Research and Applied Anthropology. Retrieved 31 July 2012. {{cite book}}: Check |url= value (help)
  19. ↑ Subhakanta Behera (2002). [ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା at Google Books Construction of an identity discourse: Oriya literature and the Jagannath cult (1866–1936)]. Munshiram Manoharlal Publishers. Retrieved 31 July 2012. {{cite book}}: Check |url= value (help)
  20. ↑ Nilamani Senapati, Orissa District Gazetteers, Kalahandi. Pri-Historical Site of Gudahandi. Bhubaneswar: Government of Odisha. p. 35.{{cite book}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  21. ↑ Nilamani Senapati, Orissa District Gazetteers, Kalahandi. Pri-Historical Site of Gudahandi. Bhubaneswar: Government of Odisha. p. 35-36.{{cite book}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  22. ↑ Jayaswal, K.P. (1933). "The Vikramkhol Inscriptin". The Indian antiquary. LXII: 58-60.
  23. ↑ Prusty, Subrat Kumar (2011). Comprehensive Criticism of Odia Language and Literature (2 ed.). Cuttack, Odisha: A.K. Mishra Publishers pvt.Ltd. p. 2-9. ISBN 978-81-921347-1-0.
  24. ↑ Dr. DP Pattanayak, Dr. Subrat Kumar Prusty. Classical Odia (1 ed.). New Delhi: KIS Foundation. p. 16. ISBN 978-81-925616-3-9.
  25. ↑ Dr. DP Pattanayak, Dr. Subrat Kumar Prusty. Classical Odia (1 ed.). New Delhi: KIS Foundation. p. 13. ISBN 978-81-925616-3-9.
  26. ↑ Singha, Minati (28 July 2013). "Write with passion, not for money: Jnanpith winner". The Times of India. Retrieved 1 April 2014.
  27. ↑ ହାରଭାର୍ଡ ଲେକଚର
  28. ↑ Oriya language
  29. ↑ "Shastriya Odia Bhasa Divas on March 11". The New Indian Express. Retrieved 2024-01-01.
  30. ↑ http://www.telegraphindia.com/1140221/jsp/frontpage/story_18004148
  31. ↑ "Milestone for state as Odia gets classical language status". The Times of India. 2014-02-21. ISSN 0971-8257. Retrieved 2024-01-01.
  32. ↑ http://www.dailypioneer.com/state-editions/bhubaneswar/shastriya-odia-bhasha-divas-on-march-11.html
  33. ↑ "Classical_Language_Odia-_BOOK_3". Archived from the original on 2017-03-23. Retrieved 2018-06-17.
  34. ↑ http://censusindia.gov.in/Census_Data_2001/Census_Data_Online/Language/Statement1.htm
  35. ↑ CENSUS OF INDIA 2011. "LANGUAGE" (PDF). Government of India. p. 7.{{cite web}}: CS1 maint: numeric names: authors list (link)
  36. ↑ "ଆର୍କାଇଭ୍ କପି". Archived from the original on 2016-11-29. Retrieved 2016-12-19. {{cite web}}: Cite has empty unknown parameter: |1= (help)
  37. ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/The_Orissa_Official_Language_Act,_1954
  38. ↑ http://indianexpress.com/article/india/india-news-india/odisha-to-implement-odia-in-official-transaction-naveen-patnaik/

ସନ୍ଦର୍ଭ

ବାହାର ଲିଙ୍କ

"https://or.wikipedia.org/w/index.php?title=ଓଡ଼ିଆ_ଭାଷା&oldid=575032"ରୁ ଅଣାଯାଇଅଛି