ମହର୍ଷି ଯାସ୍କ ନିରୁକ୍ତ ଗ୍ରନ୍ଥରେ ଦେବତାମାନଙ୍କୁ ସାଧାରଣତଃ ତିନିଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରିଛନ୍ତି । ସେମାନେ ପୃଥିବୀ ସ୍ଥାନୀୟ ଦେବତା, ଅନ୍ତରୀକ୍ଷ ସ୍ଥାନୀୟ ଦେବତା ଓ ଦ୍ୟୁସ୍ଥାନୀୟ ଦେବତା ଭାବେ ପରିଚିତ । ପୃଥିବୀ, ଅଗ୍ନି, ସୋମ, ବୃହସ୍ପତି, ନଦୀ ଆଦି ପୃଥିବୀ ସ୍ଥାନୀୟ ଦେବତା ଭାବେ ସ୍ୱୀକୃତ । ଇନ୍ଦ୍ର, ଅପାମ, ନପାତ, ରୁଦ୍ର, ବାୟୁ ପର୍ଯ୍ୟନ, ମାତରିଶ୍ୱା ଆଦି ଅନ୍ତରୀକ୍ଷ ସ୍ଥାନୀୟ ଦେବତା ଭାବେ ଗୃହୀତ । ଦୌସ, ବରୁଣ, ମିତ୍ର, ସୂର୍ଯ୍ୟ, ସବିତୃ, ପୂଷନ୍, ବିଷ୍ଣୁ, ଆଦିତ୍ୟ, ଉଷମ୍ ଓ ଅଶ୍ୱିନୀ କୁମାର ପ୍ରମୁଖ ଦୌସ୍ଥାନୀୟ (ଦ୍ୟୁସ୍ଥାନୀୟ) ଦେବତା ଅଟନ୍ତି । ଏହା ବ୍ୟତୀତ ବିଶ୍ୱକର୍ମା, ତ୍ୱଷ୍ଟା, ପ୍ରଜାପତି, ମନ୍ୟୁ, ଶ୍ରଦ୍ଧା ଆଦି କେତେକ କାଳ୍ପନିକ ଦେବତାଭାବେ ଗୃହୀତ ହୋଇଥାନ୍ତି ।[୧]
- ତ୍ରିଦେବ: ବ୍ରହ୍ମା, ବିଷ୍ଣୁ ଓ ଶିବ
- ପଞ୍ଚ ଦେବତା: ଗଣେଶ, ବିଷ୍ଣୁ, ମହାଦେବ, ପାର୍ବତୀ ଓ ସୂର୍ଯ୍ୟ
- ଅଷ୍ଟଭୈରବ: ମହାଭୈରବ, ସଂହାର ଭୈରବ, ଅସିତାଙ୍ଗ ଭୈରବ, ରୁରୁଭୈରବ, କାଳଭୈରବ, କ୍ରୋଧ ଭୈରବ, ତାମ୍ରଚୂଡ଼ ଭୈରବ ଓ ଚନ୍ଦ୍ରଚୂଡ଼ ଭୈରବ
- ଦ୍ଵାଦଶ ମାଧବ: ଆଦି ମାଧବ, ବରାହ ମାଧବ, ଅନନ୍ତ ମାଧବ, ଯୋଗ ମାଧବ, ଚମ୍ପକ ମାଧବ, ହରିହର ମାଧବ, ସିଦ୍ଧ ମାଧବ, ଗଦାଧର ମାଧବ, ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ମାଧବ, ନରକାନ୍ତକ ମାଧବ, ଭୋଗ ମାଧବ ଓ ବାସୁଦେବ ମାଧବ
- ରାମ: ସୀତାପତି ରାମ, ଧନୂର୍ଦ୍ଧାରୀ ରାମ
- କୃଷ୍ଣ
- କାର୍ତ୍ତିକେୟ
- ହନୁମାନ
- ଇନ୍ଦ୍ର
- ଗଣେଶ: ଏକଦନ୍ତ, ମହାକାୟ, କପିଳ, ଗଜକର୍ଣ୍ଣ, ଲମ୍ବୋଦର, ବିକଟ, ବିଘ୍ନନାଶ, ବିନାୟକ, ଧୂମ୍ରକେତୁ, ଗଣାଧ୍ୟକ୍ଷ, ଭାଲଚନ୍ଦ୍ର, ଗଜାନନ
- ବରାହ: ଯଜ୍ଞ ବରାହ, ଲକ୍ଷ୍ମୀ ବରାହ, ଶ୍ଵେତ ବରାହ
- ନାରାୟଣ: ଅନନ୍ତଶାୟୀ ନାରାୟଣ, ଲକ୍ଷ୍ମୀ ନାରାୟଣ
- ନୃସିଂହ: ଅଭୟ ନୃସିଂହ, ଲକ୍ଷ୍ମୀ ନୃସିଂହ, ଉଗ୍ର ନୃସିଂହ, ଭୀମ ନୃସିଂହ, ବୀର ନୃସିଂହ
- ମହାଦେବୀ: ମହାକାଳୀ, ମହାଲକ୍ଷ୍ମୀ ଓ ମହାସରସ୍ଵତୀ
- ସପ୍ତମାତୃକା: ବାରାହୀ, ଐନ୍ଦ୍ରୀ, ବୈଷ୍ଣବୀ, ବ୍ରାହ୍ମୀ, କୌମାରୀ, ମାହେଶ୍ଵରୀ ଓ ନାରସିଂହୀ
- ଅଷ୍ଟଚଣ୍ଡୀ: ଉଗ୍ରଚଣ୍ଡା, ପ୍ରଚଣ୍ଡା, ଚଣ୍ଡୋଗ୍ରା, ଚଣ୍ଡନାୟିକା, ଅତିଚଣ୍ଡା, ଚାମୁଣ୍ଡା, ଚଣ୍ଡା ଓ ଚଣ୍ଡବତୀ
- ଅଷ୍ଟଭୈରବୀ: ସିଦ୍ଧେଶ୍ଵରୀ, ନୀଳାକ୍ଷୀ, ଉତ୍ତରେଶ୍ଵରୀ, ଭଗବତୀ, କ୍ରୋଟବୀଶ୍ଵରୀ, ଭୀମାବତୀ, କ୍ରୋଡ଼ବାସିନୀ ଓ ସନ୍ଥେଶ୍ଵରୀ
- ନବଦୁର୍ଗା: ଶୈଳପୁତ୍ରୀ, ବ୍ରହ୍ମଚାରିଣୀ, ଚନ୍ଦ୍ରଘଣ୍ଟା, କୁଷ୍ମାଣ୍ଡା, ସ୍କନ୍ଦମାତା, କାତ୍ୟୟନୀ, କାଳରାତ୍ରୀ ଓ ମହାଗୌରୀ
- ଦଶମହାବିଦ୍ୟା: କାଳୀ, ତାରା, ଷୋଡ଼ଶୀ, ଭୁବନେଶ୍ଵରୀ, ଭୈରବୀ,ଛିନ୍ନାମସ୍ତା, ଧୂମାବତୀ, ବଗଳାମୁଖୀ, ମାତଙ୍ଗୀ ଓ କମଳା
- ଆଦି ପରାଶକ୍ତି
- ଦେବୀ
- ସରସ୍ଵତୀ
- ଲକ୍ଷ୍ମୀ
- ସତୀ
- ପାର୍ବତୀ
- ଦୁର୍ଗା
- ସୀତା
- ରାଧା
- ↑ ଲଛମନ ରାଉତ, ସଂଚାର, ପୃଷ୍ଠା-୧୪, ମଙ୍ଗଳବାର ୧୭ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୨୦୧୩
|
ହିନ୍ଦୁ ଦେବୀ, ଦେବତା ଓ ଗ୍ରନ୍ଥ
|
|
| ଦେବତା |
|
|
|
| ଦେବୀ |
|
|
| ଗ୍ରନ୍ଥ |
|
|
|
|
|
| ଦଶାବତାର |
|
|
|
| ଅନ୍ୟ ଅବତାରମାନ |
|
|
|
*ଉଭୟ ବୁଦ୍ଧ ଏବଂ ବଳରାମଙ୍କୁ ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ଅବତାର ରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏ । ଉତ୍ତର ଭାରତରେ, ବୁଦ୍ଧ ଏବଂ ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତରେ ବଳରାମ ।
|
|
|
|
|
|
|
|
| ଧର୍ମ ଗ୍ରନ୍ଥ |
|
|
| ଧାରଣା |
|
|
| ଦର୍ଶନ |
|
|
| ପରମ୍ପରା |
|
|
| ଗୁରୁ |
|
|
| ଯୁଗ |
|
|
| ବର୍ଣ |
|
|
| ମାପନ ପ୍ରଣାଳୀ |
|
|
| ବିଭାଜନ |
|
|
| ତୀର୍ଥ |
|
|
|
|
|
