ନାଗେଶ୍ଵର ଜ୍ୟୋତିର୍ଲିଙ୍ଗ
| ନାଗେଶ୍ଵର ଜ୍ୟୋତିର୍ଲିଙ୍ଗ | |
|---|---|
नागेश्वर मंदिर | |
 ନାଗେଶ୍ଵର ଜ୍ୟୋତିର୍ଲିଙ୍ଗ, ଦ୍ଵାରକା, ଗୁଜୁରାଟ | |
| Religion | |
| ସମ୍ବନ୍ଧତା | Hinduism |
| District | Devbhumi Dwarka |
| ଦେବତା | ଶିବ |
| ପର୍ବପର୍ବାଣି | ମହା ଶିବରାତ୍ରୀ (Maha Shivaratri) |
| Location | |
| ଅବସ୍ଥିତି | Dwarka |
| ରାଜ୍ୟ | Gujarat |
| ଦେଶ | ଭାରତ |
  Nageshvara Jyotirlinga location in India | |
| ଭୌଗଳିକ ଦିଗବାରେଣି | 22°20′09″N 69°05′13″E / 22.3359°N 69.0869°ECoordinates: 22°20′09″N 69°05′13″E / 22.3359°N 69.0869°E |
ନାଗେଶ୍ଵର ଜ୍ୟୋତିର୍ଲିଙ୍ଗ ଏକ ପୌରାଣିକ ମନ୍ଦିର ଯାହାର ବର୍ଣ୍ଣନା ଶିବ ପୁରାଣରେ ଅଛି । ବାରଟି ଜ୍ୟୋତିର୍ଲିଙ୍ଗ ମଧ୍ୟରୁ ଏହା ଗୋଟିଏ । ଗୁଜୁରାଟର ଦ୍ଵାରକାରେ ଏହା ଅବସ୍ଥିତ ।
ଜ୍ୟୋତିର୍ଲିଙ୍ଗ[ସମ୍ପାଦନା]
ଶିବ ପୁରାଣ ଅନୁସାରେ ଏକଦା ସୃଷ୍ଟିକର୍ତ୍ତା ବ୍ରହ୍ମା ଓ ପାଳନକର୍ତ୍ତା ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ‘କିଏ ବଡ଼’ ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗର ଯୁକ୍ତିତର୍କ ଲାଗିଲା । ତାଙ୍କୁ ପରୀକ୍ଷା କରିବା ନିମନ୍ତେ ତିନି ଲୋକକୁ ଶିବ ଏକ ଆଲୋକ ସ୍ତମ୍ଭରେ ପରିଣତ କରିଦେଲେ ଯାହାକୁ ଜ୍ୟୋତିର୍ଲିଙ୍ଗ (Jyotirlinga)କୁହାଗଲା । ବ୍ରହ୍ମା ବିଷ୍ଣୁ ଦୁହେଁ ଅଲଗା ଅଲଗା ଭାବରେ ସେହି ଆଲୋକ ସ୍ତମ୍ଭକୁ ମାପିବାକୁ ଲାଗିଲେ । ବ୍ରହ୍ମା ଉର୍ଦ୍ଧ୍ଵ ଦିଗକୁ ଯାଇ ତାହାର ଶେଷ ଅଂଶ ଦେଖି ଆସିଛନ୍ତି କହିଲେ ଯାହା ଏକା ମିଥ୍ୟା ଥିଲା ବୋଲି ମାନିଥିଲେ । ବିଷ୍ଣୁ ନିମ୍ନ ଦିଗରେ ଗଲେ ଓ ଶେଷ ଭାଗ ଦେଖିନପାରି ସତ୍ୟ କଥା କହିଲେ । ଏହା ପରେ ଶିବ ଏକ ଦ୍ୱିତୀୟ ଜ୍ୟୋତିର୍ଲିଙ୍ଗ ସୃଷ୍ଟି ଭାବରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇ ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କୁ ଅଭିଶାପ ଦେଲେ ଏ ସେ କୌଣସି ପୂଜାରେ ସ୍ଥାନ ପାଇବା ଯୋଗ୍ୟ ରହିବେନି । ଜ୍ୟୋତିର୍ଲିଙ୍ଗ ଏକ ସୁପ୍ରିମ ଅଦୃଶ୍ୟ ବାସ୍ତବତା ଯେଉଁଥିରେ ଶିବ ସୃଷ୍ଟି ହୁଅନ୍ତି । ଶିବଙ୍କ ସେହି ଆବିର୍ଭାବ ସମୟକୁ ଜ୍ୟୋତିର୍ଲିଙ୍ଗ ସ୍ମରଣ କରାଏ । [୧][୨]
ପ୍ରଥମରୁ ୬୪ ଟି ଜ୍ୟୋତିର୍ଲିଙ୍ଗ ଥିବା ବିଶ୍ଵାସ କରାଯାଏ । ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ୧୨ ଟି ବିଶେଷ ପବିତ୍ର ସ୍ଥାନ ବୋଲି ମନେ କରାଯାଏ । [୩] । ସେହି ବାରଟି ସ୍ଥାନ ଶିବଙ୍କର ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ନାମରେ ନାମିତ ହୋଇଛି ।[୪] ସେହି ସ୍ଥାନରେ ମୂଳ ଠାକୁର ହେଉଛନ୍ତି ଲିଙ୍ଗ ଯାହା ଅସୀମ ସ୍ତମ୍ଭକୁ ବୁଝାଏ ।[୪][୫][୬] ବାରଟି ଜ୍ୟୋତିର୍ଲିଙ୍ଗ ଥିବା ସ୍ଥାନ ଯଥାକ୍ରମେ: ଗୁଜୁରାଟରେ ଥିବା ସୋମନାଥ ମନ୍ଦିର, ଶ୍ରୀଶୈଲମର ମଲ୍ଲିକାର୍ଜୁନ, ଉଜ୍ଜୟନୀ, ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶର ମହାକାଳେଶ୍ଵର, ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶର ଓଁକାରେଶ୍ଵର, ହିମାଳୟର କେଦାରନାଥ, ମହାରାଷ୍ଟ୍ରର ଭୀମଶଙ୍କର, ବାରାଣସୀର ବିଶ୍ଵନାଥ, ମହାରାଷ୍ଟ୍ରର ତ୍ର୍ୟମ୍ବକେଶ୍ଵର, ଦେଓଘରର ବୈଦ୍ୟନାଥ, ମହାରାଷ୍ଟ୍ରର ଅଉନ୍ଧ ନାଗନାଥ ମନ୍ଦିର, ରାମେଶ୍ଵରର ରାମନାଥ ସ୍ୱାମୀ, ଓ ଅଉରଙ୍ଗାବାଦର ଗ୍ରୀସନେଶ୍ଵର ମନ୍ଦିର ।[୩][୭]
ଗୁଜୁରାଟର ଦାରୁକାବନମ ଜଙ୍ଗଲ ମଧ୍ୟରେ ନାଗେଶ୍ଵର ଜ୍ୟୋତିର୍ଲିଙ୍ଗ ଅବସ୍ଥିତ । [୮]
କିମ୍ବଦନ୍ତୀ[ସମ୍ପାଦନା]
ଶିବ ପୁରାଣ ଅନୁସାରେ ଭାରତର ଏକ ଜଙ୍ଗଲର ପୁରାତନ ନାମ ହେଉଛି ଦାରୁକବଣ ଯେଉଁଠାରେ ନାଗେଶ୍ଵର ଜ୍ୟୋତିର୍ଲିଙ୍ଗ ଅବସ୍ଥିତ । ଏହି ଦାରୁକବଣ ପୁରାଣ ମାନଙ୍କରେ କାମ୍ୟକବନ, ଦୈତବଣ, ଓ ଦଣ୍ଡକବଣ ଭଳି ବିଭିନ୍ନ ନାମରେ ନାମିତ ହୋଇଛି ।
ଗମନାଗମନ[ସମ୍ପାଦନା]
ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ଏୟାରପୋର୍ଟ: ଜାମନଗର ଏୟାରପୋର୍ଟ । ରେଲ ଷ୍ଟେସନ: ଦ୍ଵାରକା ରେଲ ଷ୍ଟେସନ ଓ ଓଖା ରେଲ ଷ୍ଟେସନ
ଏହା ମଧ୍ୟ ଦେଖନ୍ତୁ[ସମ୍ପାଦନା]
ଆଧାର[ସମ୍ପାଦନା]
- ↑ Eck 1999, p. 107.
- ↑ Gwynne 2008, Char Dham.
- ↑ ୩.୦ ୩.୧ R. 2003, pp. 92–95.
- ↑ ୪.୦ ୪.୧ Lochtefeld 2002, pp. 324–325.
- ↑ Harding 1998, pp. 158–158.
- ↑ Vivekananda Vol. 4
- ↑ Chaturvedi 2006, pp. 58–72.
- ↑ "Nageshwar Jyotirling". devbhumidwarka.nic.in. National Informatics Centre. Retrieved 25 September 2021.