ଏ. ପି. ଜେ. ଅବଦୁଲ କଲାମ

ଏ.ପି.ଜେ. ଅବଦୁଲ କଲାମ
ଏ.ପି.ଜେ. ଅବଦୁଲ କଲାମ
	ଅବଦୁଲ କଲାମ,୨୦୦୮
ଭାରତର ଏକାଦଶତମ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି
	କାର୍ଯ୍ୟକାଳ; ୨୫ ଜୁଲାଇ,୨୦୦୨ – ୨୫ ଜୁଲାଇ,୨୦୦୭
ପ୍ରଧାନ ମନ୍ତ୍ରୀ	ଅଟଳ ବିହାରୀ ବାଜପେୟୀ; ମନମୋହନ ସିଂହ
Vice President	[[ଭୈରୋ ସିଂହ ଶେଖାp.m. ]]
ପୂର୍ବ ଅଧିକାରୀ	କେ.ଆର.ନାରାୟଣନ
ପର ଅଧିକାରୀ	ପ୍ରତିଭା ପାଟିଲ
ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସବିଶେଷ
ଜନ୍ମ	୧୫ ଅକ୍ଟୋବର ୧୯୩୧; ରାମେଶ୍ୱରମ୍
ମୃତ୍ୟୁ	୨୭ ଜୁଲାଇ ୨୦୧୫ (ବୟସ ୮୩); ଶିଲଂ, ମେଘାଳୟ, ଭାରତ ୭.୪୫ ପି.ଏମ
ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ	ସେଣ୍ଟ ଯୋସେଫ କଲେଜ, ତ୍ରିରୁଚିରାପଲ୍ଲୀ
ପେଷା	ବୈଜ୍ଞାନିକ,ଲେଖକ; Aerospace engineer
ୱେବସାଇଟ	abdulkalam.com

ଇଂରାଜୀ ଲିଙ୍କ

https://or.wikipedia.org/wiki/A._P._J._Abdul_Kalam

ଅବୁଲ ପାକିର ଜୈନୁଲାବୁଦ୍ଦୀନ ଅବଦୁଲ କଲାମ (୧୫ ଅକ୍ଟୋବର ୧୯୩୧- ୨୭ ଜୁଲାଇ ୨୦୧୫), ଭାରତର ୧୧ଶ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଥିଲେ । କଲାମ ତାମିଲନାଡୁର ରାମେଶ୍ୱରମ୍‌ରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ସେ ତିରୁଚିରପଲ୍ଲୀର ସେଣ୍ଟ ଜୋସେଫ୍ କଲେଜରୁ ପଦାର୍ଥ ବିଜ୍ଞାନ ଓ ଚେନ୍ନାଇର ମାଦ୍ରାସ ଇନ୍ସଟିଚ୍ୟୁଟ୍ ଅଫ୍ ଟେକ୍ନୋଲୋଜିରୁ ଅନ୍ତରୀକ୍ଷ ଇଂଜିନିୟରିଂରେ ଡିଗ୍ରୀ ହାସଲ କରିଛନ୍ତି । ଦେଶର ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ହେବା ପୂର୍ବରୁ ସେ ଡି.ଆର୍.ଡି.ଓ ଏବଂ ଇସ୍ରୋରେ ଅନ୍ତରୀକ୍ଷ ଇଂଜିନିୟର ଥିଲେ । ବାଲିଷ୍ଟିକ ମିଶାଇଲ୍ ଓ ଲଞ୍ଚ ଭେହିକିଲ୍ ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟାର ଆବିଷ୍କାର ପାଇଁ କଲାମଙ୍କୁ ଭାରତର ମିଶାଇଲ୍ ମ୍ୟାନର ଆଖ୍ୟା ଦିଆଯାଇଛି ।^[୨]^[୩] ମହାକାଶ ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ବିଜ୍ଞାନରେ ଅତୁଳନୀୟ ଅବଦାନ ପାଇଁ ତାଙ୍କୁ ୧୯୯୭ ମସିହାରେ ଭାରତର ସର୍ବୋଚ ବେସାମରିକ ପୁରସ୍କାର "ଭାରତ ରତ୍ନ"ରେ ସମ୍ମାନିତ କରା ଯାଇଥିଲା ।

ପିଲାଦିନ ଓ ଶିକ୍ଷା[ସମ୍ପାଦନା]

ଏ. ପି. ଜେ. ଅବଦୁଲ କଲାମ ୧୫ ଅକ୍ଟୋବର ୧୯୩୧ ମସିହାରେ ତାମିଲନାଡୁର ରାମେଶ୍ୱରମ ଗାଁରେ ଏକ ତାମିଲ ମୁସଲମାନ ପରିବାରରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ପୂରା ନାଁ ଥିଲା ଅବୁଲ ପାକିର ଜୈନୁଲାବୁଦ୍ଦୀନ ଅବଦୁଲ କଲାମ । ତାଙ୍କ ବାପାଙ୍କ ନାଁ ଜୈନୁଲାବଦ୍ଦୀନ ଥିଲା ଓ ମା’ଙ୍କ ନାମ ଥିଲା ଅସିଆମ୍ମା । ତାଙ୍କ ବାପା ଜଣେ ନାଉରୀ ଥିଲେ । ଅବଦୁଲ କଲାମ ପରିବାରକୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିବା ପାଇଁ ସ୍କୁଲ୍ ଯିବା ବୟସରେ ବି କାମ କରୁଥିଲେ । ସେ ଘର ଘର ଯାଇ ଖବରକାଗଜ ଦେଉଥିଲେ । ରାମନାଥପୁରରେ ମାଟ୍ରିକ ଶିକ୍ଷା ଶେଷ କରିବା ପରେ ସେ ତିରୁଚିରାପଲ୍ଲୀସ୍ଥିତ ସେଣ୍ଟ ଯୋଶେଫ କଲେଜରେ ନାମ ଲେଖାଇଥିଲେ। ଏଠାର ପଦାର୍ଥ ବିଜ୍ଞାନରେ ସ୍ନାତକ ଡିଗ୍ରୀ ହାସଲ କରିଥିଲେ । ଏହାପରେ ସେ ୧୯୫୫ରେ ମାଡ୍ରାସ ଚାଲିଗଲେ ଏରୋସ୍ପେସ୍ ଇଂଜିନିୟରିଂ ପଢ଼ିବା ପାଇଁ । ମାଡ୍ରାସ ଇନଷ୍ଟିଚ୍ୟୁଟ୍ ଅଫ୍ ଟେକ୍ନୋଲୋଜିରୁ ୧୯୬୦ରେ ସ୍ନାତକ ଡିଗ୍ରୀ ହାସଲ କରିବା ପରେ ସେ ଡିଆରଡିଓରେ ଜଣେ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଭାବେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ ।

ବୈଜ୍ଞାନିକ[ସମ୍ପାଦନା]

ସେ ତାଙ୍କ ବୃତ୍ତିଗତ ଜୀବନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ଭାରତୀୟ ସେନା ପାଇଁ ଏକ କ୍ଷୁଦ୍ର ହେଲିକପ୍ଟରର ଡିଜାଇନରୁ। ତେବେ ପ୍ରାରମ୍ଭରେ ତାଙ୍କୁ ଦିଆଯାଉଥିବା କାର୍ଯ୍ୟ ନେଇ ସେ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ନଥିଲେ। ପରେ ସେ ବିଖ୍ୟାତ ବୈଜ୍ଞାନିକ ବିକ୍ରମ ସରାଭାଇଙ୍କ ଅଧୀନରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାର ସୁଯୋଗ ପାଇଥିଲେ। ବିକ୍ରମ ସରାଭାଇଙ୍କ ଅଧୀନରେ ଗଠିତ ଆଇଏନସିଓଏସପିଏଆର୍ କମିଟିରେ ସେ ସାମିଲ ହୋଇଥିଲେ। ବିକ୍ରମ ସରାଭାଇ ତାଙ୍କର ପ୍ରେରଣା ଥିଲେ ବୋଲି ଅବଦୁଲ କଲାମ ଅନେକ ଥର କହିଛନ୍ତି। ୧୯୬୯ରେ ସେ ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ସ୍ପେସ୍ ରିସର୍ଚ୍ଚ ଅର୍ଗାନାଇଜେସନ୍ ବା ଇସ୍ରୋକୁ ବଦଳି ହୋଇ ଯାଇଥିଲେ। ସେ ଥିଲେ ଭାରତର ପ୍ରଥମ ସାଟେଲାଇଟ୍ ଲଞ୍ଚ୍ ଭେହିକିଲ୍ (ଏସଏଲଭି-୩)ର ପ୍ରୋଜେକ୍ଟ ଡାଇରେକ୍ଟର। ୧୯୮୦ ଜୁଲାଇ ମାସରେ ଏହି ଭେହିକିଲ୍ ‘ରୋହିଣୀ’ ସାଟେଲାଇଟ୍କୁ ପୃଥିବୀର କକ୍ଷ ପଥରେ ସଫଳତାର ସହିତ ସ୍ଥାପିତ କରିଥିଲା। ୧୯୬୫ରେ ସେ ଡିଆରଡିଓରେ ସଂପ୍ରସାରିତ ରକେଟ୍ ପ୍ରୋଜେକ୍ଟରେ ଏକକ ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲେ। ପରେ ୧୯୬୯ରେ ଏହାକୁ ଆହୁରି ସଂପ୍ରସାରିତ କରାଯାଇଥିଲା ଓ ତାଙ୍କ ଅଧୀନରେ ଅନେକ ଇଂଜିନିୟର ସାମିଲ ହୋଇଥିଲେ ।

ବାଲାଷ୍ଟିକ୍ ମିସାଇଲ୍ ଓ ଲଞ୍ଚ ଭେହିକିଲ୍ ବିକଶିତ କରିବାରେ ଅବଦୁଲ କଲାମଙ୍କ ଅତୁଳନୀୟ ଯୋଗଦାନ ପାଇଁ ତାଙ୍କୁ କୁହାଯାଏ ‘ଭାରତର ମିସାଇଲ୍ ମ୍ୟାନ୍’। ୧୯୯୮ ପୋଖରାନ୍-୨ ପରମାଣୁ ବୋମା ପରୀକ୍ଷଣରେ ସେ ନିଭାଇ ଥିଲେ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା। ୧୯୭୪ ମସିହା ପରେ ଏହା ଥିଲା ଭାରତର ଦ୍ୱିତୀୟ ପରମାଣୁ ବୋମା ପରୀକ୍ଷଣ ।

ରାଷ୍ଟ୍ରପତି[ସମ୍ପାଦନା]

ସେ ଭାରତର ୧୧ଶ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଭାବେ ୨୦୦୨ ଜୁଲାଇ ୨୫ ତାରିଖରୁ ୨୦୦୭ ଜୁଲାଇ ୨୫ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଦାୟିତ୍ୱ ନିର୍ବାହ କରିଥିଲେ । ଲୋକଙ୍କ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଭାବେ ତାଙ୍କର ଏକ ଭିନ୍ନ ପରିଚୟ ରହିଥିଲା^[୪]^[୫] ।

ଓଡ଼ିଶାରେ କଲାମ[ସମ୍ପାଦନା]

ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଭାବେ ଶପଥ ଗ୍ରହଣ ପୂର୍ବରୁ ଜଣେ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଭାବେ କଲାମ ବହୁବାର ବାଲେଶ୍ବର ଜିଲ୍ଲା ଚାନ୍ଦିପୁରସ୍ଥିତ କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ର ପରୀକ୍ଷାଘାଟୀକୁ ଆସିଛନ୍ତି । ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ସେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ପଦ ମଣ୍ଡନ କରିଥିଲେ । ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଥିବା ସମୟରେ ସେ ଏକାଧିକବାର ଓଡ଼ିଶାରେ ଥିବା ବିଭିନ୍ନ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନର ସମାବର୍ତ୍ତନ ଉତ୍ସବରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ । କୃତିତ୍ତ୍ୱର ସହ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କରି ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ପଦମୁକ୍ତ ହେବା ପରେ ମଧ୍ୟ ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରତି ଥିଲା ତାଙ୍କର ଗଭୀର ଆସକ୍ତି । ତେଣୁ ସେ ଅନେକବାର ଓଡ଼ିଶାଗସ୍ତ କରିଛନ୍ତି:^[୬]

୭ ଜାନୁୟାରୀ ୨୦୦୨ରେ ଭୁବନେଶ୍ୱରସ୍ଥିତ ଚନ୍ଦ୍ରଶେଖରପୁର ଡିଏଭି ସ୍କୁଲର ସମାବର୍ତ୍ତନ ଉତ୍ସବରେ ଯୋଗ ଦେବା ପାଇଁ ସେ ଓଡ଼ିଶା ଆସିଥିଲେ ।
ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ପଦ ମଣ୍ଡନ କରିବା ପରେ ପ୍ରଥମେ ୧୩ ମେ’ ୨୦୦୩ରେ ସେ ଓଡ଼ିଶା ଆସିଥିଲେ । ଏହି ଗସ୍ତରେ ସେ ବାରିପଦା, ରାଉରକେଲା ସମେତ ଯାଜପୁର ଜିଲ୍ଲାର କିଛି ଗ୍ରାମ ପରିଦର୍ଶନ କରିଥିଲେ ।
୨୦୦୫ରେ ବାଲେଶ୍ୱରସ୍ଥିତ ଫକୀର ମୋହନ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟର ଦ୍ୱିତୀୟ ସମାବର୍ତ୍ତନ ସମାରୋହରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ । ୨୭ ଡିସେମ୍ବର, ୨୦୦୫ରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ଫକିର ମୋହନ ବିଶ୍ବବିଦ୍ୟାଳୟର ଦ୍ୱିତୀୟ ସମାବର୍ତ୍ତନ ସମାରୋହର ମୁଖ୍ୟ ଆକର୍ଷଣ ଥିଲେ ଅବଦୁଲ କଲାମ ।
୨ ଜୁଲାଇ, ୨୦୦୬ରେ କଲାମ ଓଡ଼ିଶା ଆସିଥିଲେ । ଏହି ଗସ୍ତ ସମୟରେ ସେ ବ୍ରହ୍ମପୁରସ୍ଥିତ ସିଟି ହାଇସ୍କୁଲର ପ୍ଲାଟିନମ୍ ଜୁବୁଲି, ମହୁଦାସ୍ଥିତ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ ଚନ୍ଦ୍ର ରାୟ ସ୍ମାରକୀ କର୍କଟ ରୋଗ ଗବେଷଣା କେନ୍ଦ୍ର ଓ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟର ରୌପ୍ୟ ଜୟନ୍ତୀ ସମାରୋହରେ ଯୋଗ ଦେବା ସହ ଭୁବନେଶ୍ବରରେ ଏକ ଆଲୋଚନା ଚକ୍ରରେ ଅଂଶ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।
୧୧ ମେ’ ୨୦୦୮ରେ ଡଃ କଲାମ୍ ରେଭେନ୍ସା ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟର ପ୍ରଥମ ସମାବର୍ତ୍ତନ ଉତ୍ସବରେ ମୁଖ୍ୟ ଅତିଥୀ ଭାବେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ ।
୪ ଜାନୁୟାରୀ ୨୦୧୨ରେ ସେ ୯୯ ତମ ଭାରତୀୟ ବିଜ୍ଞାନ କଂଗ୍ରେସରେ ଯୋଗ ଦେବା ପାଇଁ ଭୁବନେଶ୍ବରସ୍ଥିତ କିଟ୍ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ଆସିଥିଲେ ।

ରଚନାବଳୀ[ସମ୍ପାଦନା]

ଅବଦୁଲ କଲାମ ଏକାଧିକ ପୁସ୍ତକ ମଧ୍ୟ ରଚନା କରିଛନ୍ତି। ତାଙ୍କଦ୍ୱାରା ଲିଖିତ ‘ଇଗନାଇଟେଡ୍ ମାଇଣ୍ଡସ୍‘ (୨୦୦୨), ‘ୱିଙ୍ଗସ୍ ଅଫ୍ ଫାୟାର’ (୧୯୯୯) ଓ ‘ଇଣ୍ଡିଆ ୨୦୨୦- ଏ ଭିଜନ୍ ଫର୍ ଦ ନ୍ୟୁ ମିଲେନିୟମ୍‘ ଦେଶର କୋଟି କୋଟି ଲୋକଙ୍କ ଲାଗି ପ୍ରେରଣାର ଉତ୍ସ ସାଜିଛି। ‘ୱିଙ୍ଗସ୍ ଅଫ୍ ଫାୟାର’ ହେଉଛି ତାଙ୍କର ଆତ୍ମଜୀବନୀ। ଏହା ବ୍ୟତୀତ ସେ ମିଶନ୍ ଇଣ୍ଡିଆ, ଇନସ୍ପାୟରିଂ ଥଟ୍ସ ଭଳି ଅନେକ ବହି ଲେଖିଛନ୍ତି ।

ପୁରସ୍କାର ଓ ସମ୍ମାନ[ସମ୍ପାଦନା]

୧୯୮୧ରେ ଭାରତ ସରକାର ତାଙ୍କୁ ପଦ୍ମ ଭୂଷଣରେ ସମ୍ମାନିତ କରିଥିଲେ। ୧୯୯୦ରେ ତାଙ୍କୁ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା ପଦ୍ମ ବିଭୂଷଣ। ୧୯୯୭ ମସିହାରେ ତାଙ୍କୁ ଦେଶର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ବେସାମରିକ ସମ୍ମାନ ’ଭାରତ ରତ୍ନ’ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା। ୧୯୯୭ରେ ତାଙ୍କୁ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ ପକ୍ଷରୁ ଜାତୀୟ ସଂହତି ପାଇଁ ଇନ୍ଦିରା ଗାନ୍ଧି ପୁରସ୍କାର ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା। ୧୯୯୮ରେ ଅବଦୁଲ କଲାମଙ୍କୁ ଭାରତ ସରକାର ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ବୀର ସଭରକର ପୁରସ୍କାର। ଏହା ସହିତ ସେ ଏକାଧିକ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟରୁ ଡକ୍ଟରେଟ ଉପାଧି ପାଇଥିଲେ ଓ ଆହୁରି ଅନେକ ସଂସ୍ଥା ଓ ସଂଗଠନ ପକ୍ଷରୁ ସମ୍ମାନିତ କରାଯାଇଛି ।

ମୃତ୍ୟୁ[ସମ୍ପାଦନା]

ଅବଦୁଲ କଲାମଙ୍କର ଶିଲଂସ୍ଥିତ ବେଥନି ହସ୍ପିଟାଲରେ ଦେହାନ୍ତ ହୋଇଥିଲା । ଏକ ସଭାରେ ଭାଷଣ ଦେଉଥିବା ସମୟରେ ଆକସ୍ମିକ ହୃଦ୍‌ଘାତରେ ତାଙ୍କରି ଛାତି ପୀଡ଼ାହେବାରୁ ତାଙ୍କୁ ହସ୍ପିଟାଲରେ ଭର୍ତ୍ତି କରାଯାଇଥିଲା ।^[୭]^[୮]^[୯]

ଆଧାର[ସମ୍ପାଦନା]

↑ Atulindra Nath Chaturvedi (2002). A.P.J. Abdul Kalam: scientist and humanist. Rupa & Co. ISBN 9788171679973.
↑ "India's 'Mr. Missile': A man of the people | FATAH | Columnists | Opinion | Toro". web.archive.org. 25 September 2015. Retrieved 3 December 2020.
↑ Bagla, Pallava (26 July 2002). "The Political Ascent of an Indian Missile Man". Science (in ଇଂରାଜୀ). pp. 503–503. doi:10.1126/science.297.5581.503. Retrieved 3 December 2020.
↑ https://web.archive.org/web/20120125233936/http://www.hindu.com/2007/04/14/stories/2007041411130100.htm
↑ https://web.archive.org/web/20120620094235/http://ibnlive.in.com/news/abdul-kalam-is-peoples-president-mamata/266740-37-64.html
↑ The book named -ରାଷ୍ଟ୍ରରତ୍ନ ଏ ପି ଜେ ଅବଦୁଲ କଲାମ, Author-ପଣ୍ଡିତ ଦୈତ୍ୟାରି ମହାପାତ୍ର, ପ୍ରକାଶକ- Sajani Prakashani
↑ "Abdul Kalam Passed Away". TNP LIVE. Hyderabad, India. 27 July 2015.
↑ http://indianexpress.com/article/india/india-others/former-president-abdul-kalam-passed-away-following-sudden-illness/
↑ Jul 27, Naresh Mitra / TNN / Updated:. "Dr APJ Abdul Kalam, former President of India, dies in Shillong | India News - Times of India". The Times of India (in ଇଂରାଜୀ). Retrieved 3 December 2020.{{cite web}}: CS1 maint: extra punctuation (link)

ଅଧିକ ତଥ୍ୟ[ସମ୍ପାଦନା]

ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗଟି ଅସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଟେ । ଆପଣ ଏହାକୁ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ କରି ଉଇକିପିଡ଼ିଆକୁ ସମୃଦ୍ଧ କରିପାରିବେ ।

[1] Atulindra Nath Chaturvedi (2002). A.P.J. Abdul Kalam: scientist and humanist. Rupa & Co. ISBN 9788171679973.

[Webarchieve-2] "India's 'Mr. Missile': A man of the people | FATAH | Columnists | Opinion | Toro". web.archive.org. 25 September 2015. Retrieved 3 December 2020.

[Science-3] Bagla, Pallava (26 July 2002). "The Political Ascent of an Indian Missile Man". Science (in ଇଂରାଜୀ). pp. 503–503. doi:10.1126/science.297.5581.503. Retrieved 3 December 2020.

[4] ttps://web.archive.org/web/20120125233936/http://www.hindu.com/2007/04/14/stories/2007041411130100.htm

[5] ttps://web.archive.org/web/20120620094235/http://ibnlive.in.com/news/abdul-kalam-is-peoples-president-mamata/266740-37-64.html

[6] The book named -ରାଷ୍ଟ୍ରରତ୍ନ ଏ ପି ଜେ ଅବଦୁଲ କଲାମ, Author-ପଣ୍ଡିତ ଦୈତ୍ୟାରି ମହାପାତ୍ର, ପ୍ରକାଶକ- Sajani Prakashani

[7] "Abdul Kalam Passed Away". TNP LIVE. Hyderabad, India. 27 July 2015.

[8] ttp://indianexpress.com/article/india/india-others/former-president-abdul-kalam-passed-away-following-sudden-illness/

[thetimesofindia-9] Jul 27, Naresh Mitra / TNN / Updated:. "Dr APJ Abdul Kalam, former President of India, dies in Shillong | India News - Times of India". The Times of India (in ଇଂରାଜୀ). Retrieved 3 December 2020.{{cite web}}: CS1 maint: extra punctuation (link)

[୨]

[୩]

[୪]

[୫]

[୬]

[୭]

[୮]

[୯]

v t e ଭାରତର ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଗଣ
ତାଲିକା
ରାଷ୍ଟ୍ରପତି	ରାଜେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରସାଦ ସର୍ବପଲ୍ଲୀ ରାଧାକୃଷ୍ଣନ ଜାକିର ହୁସେନ ଭି. ଭି. ଗିରି ଫଖରୁଦ୍ଦିନ ଅଲି ଅହମଦ ନୀଲମ ସଞ୍ଜୀବ ରେଡ୍ଡୀ ଜୈଲ ସିଂହ ଆର. ଭେଙ୍କଟରମଣ ଶଙ୍କର ଦୟାଲ ଶର୍ମା କେ. ଆର. ନାରାୟଣନ ଏ.ପି.ଜେ. ଅବଦୁଲ କଲାମ ପ୍ରତିଭା ପାଟିଲ ପ୍ରଣବ ମୁଖାର୍ଜୀ ଦ୍ରୌପଦୀ ମୁର୍ମୁ
କାମଚଳା ରାଷ୍ଟ୍ରପତି	ଭି. ଭି. ଗିରି ମହମ୍ମଦ ହିଦାୟାତୁଲ୍ଲାହ ବସପ୍ପା ଦନପ୍ପା ଜଟ୍ଟି
ଶ୍ରେଣୀ

v t e ଭାରତ ରତ୍ନ ସମ୍ମାନିତ
୧୯୫୪–୧୯୬୦	ସର୍ବପଲ୍ଲୀ ରାଧାକୃଷ୍ଣନ (୧୯୫୪) ଚକ୍ରବର୍ତ୍ତୀ ରାଜଗୋପାଳାଚାରୀ (୧୯୫୪) ଚନ୍ଦ୍ରଶେଖର ଭେଙ୍କଟ ରମଣ (୧୯୫୪) ଭଗବାନ ଦାସ (୧୯୫୫) ମୋକ୍ଷଗୁଣ୍ଡମ ବିଶ୍ଵେଶ୍ଵରାୟା (୧୯୫୫) ଜବାହରଲାଲ ନେହେରୁ‎ (୧୯୫୫) ଗୋବିନ୍ଦ ବଲ୍ଲଭ ପନ୍ତ (୧୯୫୭) ଧଣ୍ଡୋ କେଶବ କାର୍ଭେ (୧୯୫୮)
୧୯୬୧–୧୯୮୦	ବିଧାନ ଚନ୍ଦ୍ର ରାୟ (୧୯୬୧) ପୁରୁଷୋତ୍ତମଦାସ ଟଣ୍ଡନ (୧୯୬୧) ରାଜେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରସାଦ (୧୯୬୨) ଜାକିର ହୁସେନ (୧୯୬୩) ପାଣ୍ଡୁରଙ୍ଗ ବାମନ କାଣେ (୧୯୬୩) ଲାଲ ବାହାଦୁର ଶାସ୍ତ୍ରୀ (୧୯୬୬) ଇନ୍ଦିରା ଗାନ୍ଧୀ (୧୯୭୧) ଭି ଭି ଗିରି (୧୯୭୫) କେ. କାମରାଜ (୧୯୭୬)
୧୯୮୧–୨୦୦୦	ମଦର ଟେରେସା (୧୯୮୦) ବିନୋବା ଭାବେ (୧୯୮୩) ଖାଁ ଅବଦୁଲ ଗଫର ଖାଁ (୧୯୮୭) ଏମ. ଜି. ରାମଚନ୍ଦ୍ରନ (୧୯୯୮) ଭୀମରାଓ ରାମଜୀ ଆମ୍ବେଦକର (୧୯୯୦) ନେଲସନ ମଣ୍ଡେଲା (୧୯୯୦) ରାଜୀବ ଗାନ୍ଧୀ (୧୯୯୧) ବଲ୍ଲଭଭାଇ ପଟେଲ (୧୯୯୧) ମୋରାରଜୀ ଦେଶାଇ (୧୯୯୧) ଆବୁଲ କଲାମ ଆଜାଦ (୧୯୯୨) ଜେ. ଆର. ଡି. ଟାଟା (୧୯୯୨) ସତ୍ୟଜିତ ରାୟ (୧୯୯୨) ଏ.ପି.ଜେ. ଅବଦୁଲ କଲାମ (୧୯୯୭) ଗୁଲଜାରୀଲାଲ ନନ୍ଦା (୧୯୯୭) ଅରୁଣା ଆସଫ ଅଲ୍ଲୀ (୧୯୯୭) ଏମ. ଏସ. ସୁବୁଲକ୍ଷ୍ମୀ (୧୯୯୮) ଚିଦାମ୍ବରମ ସୁବ୍ରମଣ୍ୟମ (୧୯୯୮) ଜୟପ୍ରକାଶ ନାରାୟଣ (୧୯୯୮) ରବି ଶଙ୍କର (୧୯୯୯) ଅମର୍ତ୍ୟ ସେନ (୧୯୯୯) ଗୋପୀନାଥ ବର୍ଦ୍ଦୋଳି (୧୯୯୯)
୨୦୦୧–୨୦୨୦	ଲତା ମଙ୍ଗେସକର (୨୦୦୧) ବିସ୍‌ମିଲ୍ଲା ଖାଁ (୨୦୦୧) ଭୀମସେନ ଜୋଶୀ (୨୦୦୮) ସଚିନ ତେନ୍ଦୁଲକର (୨୦୧୪) ସି. ଏନ. ଆର. ରାଓ (୨୦୧୪) ଅଟଳ ବିହାରୀ ବାଜପେୟୀ (୨୦୧୫) ମଦନ ମୋହନ ମାଲବ୍ୟ (୨୦୧୫) ପ୍ରଣବ ମୁଖାର୍ଜୀ (୨୦୧୯) ଭୂପେନ ହଜାରିକା (୨୦୧୯) ନାନାଜି ଦେଶମୁଖ (୨୦୧୯)