ଚମ୍ପାନାଥ
ଚମ୍ପେଶ୍ୱରର ଚମ୍ପାନାଥ ଅଭିବକ୍ତ କଟକ ଜିଲ୍ଲାର ,ଆଠଗଡ ଉପଖଣ୍ଡ ଅନ୍ତର୍ଗତ ନରସିଂହପୁର ଗଡଜାତର ଆରାଧ୍ୟ ଦେବତା ତଥା ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଶୈବପିଠ ଚମ୍ପେଶ୍ୱରର ଚମ୍ପାନାଥ ଅନ୍ୟତମଏହି ଶୈବପିଠର ପାରିପାର୍ଶ୍ୱିକ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ଯେତିକି ମନମୁଗ୍ଧକର ଅଧିକ ଚର୍ଚ୍ଚିତ ମନ୍ଦିର ବେଢାରେ ନିକଟସ୍ଥ ପୋଖରୀରେ ଥିବା ଛୋଟବଡ ଶହ ଶହ କଇଁଛଙ୍କ ଜଳ କ୍ରୀଡ଼ାମନ୍ଦିର ପ୍ରବେଶ ପୁର୍ବରୁ ପାଦ ପ୍ରକ୍ଷାଳନ ସମୟରେ ସତେ ଯେମିତି ସ୍ୱାଗତ କରିବା ପାଇଁ ନିକଟକୁ ଆସିଥାନ୍ତି
କିମ୍ବଦନ୍ତୀ
[ସମ୍ପାଦନା]ପୁର୍ବେ ଏକ ଚମ୍ପା ଗଛ ମୁଳେ ପ୍ରଭୁ ଆବିର୍ଭୁତ ହୋଇଥିବାରୁ ସେହି ଅନୁସାରେ ତାଙ୍କ ନାମ ଚମ୍ପାନାଥ ଓ ଉକ୍ତ ସ୍ଥାନର ଇଶ୍ୱର ହୋଇଥିବାରୁ ଗ୍ରାମର ନାମ ଚମ୍ପା ଇଶ୍ୱରରୁ “ଚମ୍ପେଶ୍ୱର” ହୋଇଥିବା ଶୁଣିବାକୁ ମିଳେ ଅଷ୍ଟମରୁ ନବମ ଶତାବ୍ଦୀ ମଧ୍ୟରେ ଭୌମବଂଶୀ ରାଜାଙ୍କ ରାଜତ୍ୱ କାଳରେ ନିର୍ମାଣ କରାଯାଇଥିବା ଅନୁମାନ କରାଯାଏ ସାଧାରଣତଃ ଶିବ ମନ୍ଦିର ଗୁଡିକରେ ମୁଖଶାଳା ପୁର୍ବ ଦିଗକୁ ଥିବାବେଳେ ଏହି ମନ୍ଦିରର ମୁଖଶାଳା ପଶ୍ଚିମକୁ ରହିଛି ଏହାକୁ ନେଇ ଏକ ରହସ୍ୟଭରା ଲୋକକଥା ରହିଛି ଏକଦା ମନ୍ଦିର ପଶ୍ଚିମ ପାଖ ପୋଖରୀ ଆରପଟେ ଚାଷଖେତରେ ଜଣେ ଚଷାପୁଅ ପାହାନ୍ତିଆ ପହରରୁ ଗୀତ ବୋଲି ଚାଷ କରୁଥିଲାତାର ସୁଲଳିତ କଣ୍ଠସ୍ୱରରେ ମୁଗ୍ଧ ହୋଇ ପ୍ରଭୁ ପଶ୍ଚିମକୁ ମୁଖ କରି ଗୀତ ଶୁଣିବାକୁ ଲାଗିଲେ ଗୀତ ଶୁଣୁଶୁଣୁ ସକାଳ ହୋଇଗଲା; ହେଲେ ପ୍ରଭୁ ଚମ୍ପାନାଥ ତାଙ୍କ ମୂଳ ଆସ୍ଥାନକୁ ଯିବାକୁ ଭୁଲି ଯାଇଥିଲେ ସେହିଦିନଠାରୁ ପ୍ରଭୁ ପଶ୍ଚିମମୁଖା ହୋଇ ରହି ଯାଇଥିବା ରହସ୍ୟ ଜନମାନସରୁ ଶୁଣିବାକୁ ମିଳେ ଚମ୍ପାନାଥଙ୍କ ପଶ୍ଚିମମୁଖା ମୁଖ୍ୟ ମନ୍ଦିରକୁ ଉତ୍ତର ଦ୍ୱାର ଦେଇ ପ୍ରବେଶ କରିବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏଗର୍ଭଗୃହରେ ଚମ୍ପାନାଥଙ୍କ ପାତାଳଫୁଟା ସ୍ୱୟମ୍ବୂ ଲିଙ୍ଗ ବେଢା ଭୂମି ପତ୍ତନଠାରୁ ପ୍ରାୟ ୬ ଫୁଟ ତଳେ ଏକ ଗମ୍ଭିରା ଭିତରେ ଅବସ୍ଥିତବେଢାରେଥିବା ଅନେକ ଛୋଟଛୋଟ ମନ୍ଦିରରେ ଅନେକ ଶିବ ଲିଙ୍ଗ ପୂଜା ପାଉଛନ୍ତିମନ୍ଦିର ବେଢାରେ ବହୁ ପ୍ରାଚୀନ ଭାସ୍କର୍ଯ୍ୟର ନମୁନା ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ କଥିତ ଅଛି ଯେ ଦ୍ୱାପର ଯୁଗର ପ୍ରବଳ ପ୍ରତାପୀ ବାଣାସୁର ଶିବଙ୍କ ପୂଜା କରିବାକୁ ଚମ୍ପାନାଥ ପୀଠ ଆସୁଥିଲେଏହି ପୀଠର ଅନତି ଦୁରରେ ଦକ୍ଷିଣ ଦିଗକୁ ନରସିଂହପୁର ପଦାମାଳ ନିକଟସ୍ଥ ମହାନଦୀ କୂଳରେ ପୂର୍ବେ ବାଣାସୁରଗଡ ଥିଲା ଯାହା ଏବେ ବାଣେଶ୍ୱରନାସୀ ଭାବେ ଖ୍ୟାତଏଠାରେ ପ୍ରାଚୀନ ବୌଦ୍ଧ ସଂସ୍କୃତିର ଧ୍ୱସାଂବଶେଷ ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହା ଜାତୀୟ ସ୍ମାରକୀ ମାନ୍ୟତା ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଛି
