ବ୍ରାହ୍ମଣୀ ନଦୀ

ଇଂରାଜୀ ଲିଙ୍କ

https://or.wikipedia.org/wiki/Brahmani_River

ବ୍ରାହ୍ମଣୀ ନଦୀ
ନଦୀ
ନାମର ଉତ୍ପତ୍ତି: ବେଦବ୍ୟାସଙ୍କ ମାତା
ଦେଶ	ଭାରତ
ରାଜ୍ୟ	ଓଡ଼ିଶା
ଜିଲ୍ଲା	ସୁନ୍ଦରଗଡ଼, ଦେବଗଡ଼, ଅନୁଗୋଳ, ଯାଜପୁର, କେନ୍ଦ୍ରାପଡ଼ା
Part of	କୋଇଲି ଓ ଶଙ୍ଖ ନଦୀଦ୍ଵୟ
Source	ଶଙ୍ଖ ଓ କୋଏଲ ନାମକ ଦୁଇଟି ନଦୀର ମିଳନ
- location	ରାଉରକେଲା
- coordinates	22°14′45″N 84°47′02″E
Mouth	ବଙ୍ଗୋପସାଗର
- location	ଭିଉରକନିକା

ବ୍ରାହ୍ମଣୀ ଓଡ଼ିଶାର ଦ୍ୱିତୀୟ ବୃହତ୍ତମ ନଦୀ । ଶଙ୍ଖ ଓ କୋଏଲ ନାମକ ଦୁଇଟି ନଦୀ ଝାଡ଼ଖଣ୍ଡ ରାଜ୍ୟର ଛୋଟନାଗପୁର ମାଳଭୂମିରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ । ଏହି ଦୁଇନଦୀ ସୁନ୍ଦରଗଡ଼ ଜିଲ୍ଲାରେ ରାଉରକେଲା ସ‌ହର ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ପାନପୋଷ ଠାରେ ମିଳିତ ହୋଇ ଗୋଟିଏ ନଦୀ ହୋଇଛନ୍ତି । ଏହାର ନାମ ବ୍ରାହ୍ମଣୀ । ଏହା କଟକ ଜିଲ୍ଲାରେ ଯାଜପୁର ଅଞ୍ଚଳର ବୈତରଣୀ ନଦୀ ସହିତ ମିଶି ବଙ୍ଗୋପସାଗରରେ ପଡ଼ିଅଛି । ରାଉରକେଲା, ବଣେଇଗଡ଼, ଭୁବନ, ତାଳଚେର, ଜେନାପୁର, ବିଞ୍ଝାରପୁର, ଡେରାବିଶ ଓ ପଟ୍ଟାମୁଣ୍ଡାଇ ଏହି ନଦୀର କୂଳରେ ଅବସ୍ଥିତ । ବ୍ରାହ୍ମଣୀ ନଦୀରେ ବେଶୀ ବନ୍ୟା ହେଲେ ଯାଜପୁର ଅଞ୍ଚଳର କ୍ଷତି ହୁଏ ।

ଗତିପଥ

ବ୍ରାହ୍ମଣୀ ନଦୀର ଗତିପଥ

ଏହା ସୁନ୍ଦରଗଡ଼, ଦେବଗଡ଼, ଅନୁଗୋଳ, କଟକ ଯାଜପୁର ଓ କେନ୍ଦ୍ରାପଡା ଜିଲ୍ଲା ମଧ୍ୟରେ ଦୀର୍ଘ ୪୮୦ କିଲୋମିଟର ପ୍ରବାହିତ ହୋଇ ଚାନ୍ଦବାଲିଠାରେ ଧାମରା ମୁହାଣରେ ବଙ୍ଗୋପସାଗରରେ ପଡ଼ିଅଛି । ଏହାର ଗର୍ଭଭାଗ ପ୍ରାୟ ୩୯,୦୩୩ କି.ମି. । ବ୍ରାହ୍ମଣୀ ନଦୀ ଉପରେ କାଂଶବାହାଲଠାରେ ମନ୍ଦିରା ଡ୍ୟାମ ଓ ପାନପୋଷର ସନ୍ନିକଟରେ ତରକେରାଠାରେ ବ୍ୟାରେଜ୍ ନିର୍ମାଣ ହୋଇ ରାଉରକେଲା ଇସ୍ପାତ କାରଖାନାକୁ ସଦାସର୍ବଦା ଜଳଯୋଗାଣ ହେଉଉଅଛି । ୧୯୮୬ ମସିହାରେ ରେଙ୍ଗାଲି ଡ୍ୟାମ ନିର୍ମାଣ ହୋଇ ୨୫୦ ମେଗାଓ୍ୱାଟ ବିଦ୍ୟୁତ ଉତ୍ପାଦନ ହୋଇ ପାରୁଅଛି । ତାଳଚେରଠାରେ ସମଲ ବ୍ୟାରେଜ ନିର୍ମାଣ ହୋଇ ନଦୀ ଜଳ କୃଷି କାର୍ଯ୍ୟରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଉଅଛି । ସରାଙ୍ଗଠାରେ ନଦୀ ଶଯ୍ୟାରେ ବିରାଟ ପ୍ରସ୍ତରରେ ଖୋଦିତ ଭଗବାନଙ୍କର ଅନନ୍ତ ଶୟନ ମୂର୍ତ୍ତି ଜନମାନସର ମନକୁ ଆକର୍ଷଣ କରୁଅଛି । ବାଳକ ବାଜି ରାଉତ ଇଂରେଜ ଫଉଜକୁ ତା ଡଙ୍ଗାରେ ଏହି ବ୍ରାହ୍ମଣୀ ନଦୀ ଘାଟରେ ପାରି କରାଇ ନଦେଇ ତାଙ୍କ ଗୁଳମାଡ଼ରେ ସହିଦ ହୋଇଥିଲେ । ଢେଙ୍କାନାଳର ଏକଘରିଆ ଗ୍ରାମରେ ବ୍ରାହ୍ମଣୀ ନଦୀ କୂଳରେ କନେକଶ୍ୱର ମହାଦେବ ମନ୍ଦିର ତଥା କବି ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସଙ୍କ ଆଶ୍ରମ ଦୃଷ୍ଟିଗୋଚର ହୁଏ । କବି ଦୀନକୃଷ୍ଣଙ୍କ କର୍ମମୟ ଜୀବନ ଏହି ପବିତ୍ର କ୍ଷେତ୍ରବାହ୍ମଣୀ ନଦୀ କୂଳରେ ଘନ ଅରଣ୍ୟ ଆମ୍ରକାନନ ମଧ୍ୟରେ ପାରିତ ହୋଇଥିଲା । ସେ ଭକ୍ତି ଭାବରେ ପ୍ରଭୁ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ଦର୍ଶନକରି କୁଷ୍ଠରୋଗରୁ ମୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ।

ଯାଜପୁର ଜିଲ୍ଲାର ଜେନାପୁରଠାରେ ଦୁଇଭାଗରେବିଭକ୍ତ ହୋଇ ଡାହାଣକୁ ପ୍ରବାହିତ ହୋଇ ଗଲାବେଳେ, ବିରୂପା ନଦୀ ଚୌଦ୍ୱାରଠାରୁ ମହାନଦୀରୁ ବାହାରି ବ୍ରାହ୍ମଣୀରେ ଇନ୍ଦୁପୁର, କାଇପଡ଼ା ଓ କୃଷ୍ଣନଗରଠାରେ ଉପନଦୀ ରୂପେ ସଂଗମ ସ୍ଥଳ ସୃଷ୍ଟି କରି ତଳକୁ ତଳକୁ ପ୍ରବାହିତ ହୋଇ ଭିତରକନିକାଠାରେ ତା' ଗର୍ଭରେ କୁମ୍ଭୀର ଅଭୟାରଣ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି । ବାମକୁ ଖରସ୍ରୋତା ନଦୀ ନାମରେ ନାମିତ ହୋଇ ପ୍ରବାହିତ ହୋଇଛି ।

କିମ୍ବଦନ୍ତୀ

ଏହି ନଦୀର ନାମକରଣ ବାବଦରେ ଏକ କିମ୍ବଦନ୍ତୀ ରହିଛି । ଏକଦା ଋଷି ପରାଶରଙ୍କୁ ଏକ କୈବର୍ତ୍ତ କନ୍ୟା ନାଉରୀ ସାଜି ନଦୀ ପାର କରାଉଥିଲାବେଳେ ତାଙ୍କ ମନରେ କାମ ବାସନା ସୃଷ୍ଟି ହେଲା । ସେ କୁହୁଡ଼ି ସୃଷ୍ଟି କରି ନିଜର କାମବାସନା ଚରିତାର୍ଥ କରିଥିଲେ । ସେହି କୈବର୍ତ୍ତ ବାଳିକାଙ୍କ ଔରସରୁ ଜନ୍ମ ନେଇଥିଲେ ମହାକବି ତପସ୍ୱୀ ବେଦବ୍ୟାସ । ପରାଶର ତପବଳରେ ସେହି କୈବର୍ତ୍ତ ବାଳିକାଙ୍କୁ ବ୍ରାହ୍ମଣୀରେ ରୂପାନ୍ତରିତ କରିଥିଲେ । ସେହିକାଳରୁ ଏହି ନଦୀର ନାମ ବ୍ରାହ୍ମଣୀ ହୋଇଥିବା ଜଣାଯାଏ ।