କେଦାରନାଥ ସିଂହ
କେଦାରନାଥ ସିଂହ | |
|---|---|
 | |
| ଜନ୍ମ | ୭ ଜୁଲାଇ ୧୯୩୪ ଚାକିଆ, ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶ |
| ମୃତ୍ୟୁ | ୧୯ ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୦୧୮ (ବୟସ ୮୩) ନୂଆ ଦିଲ୍ଲୀ |
| ଜାତୀୟତା | ଭାରତୀୟ |
| ବୃତ୍ତି | କବି |
କେଦାର ନାଥ ସିଂହ ( ୭ ଜୁଲାଇ ୧୯୩୪ - ୧୯ ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୦୧୮ ) ଜଣେ କେନ୍ଦ୍ର ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀ ଫେଲୋସିପପ୍ରାପ୍ତ ହିନ୍ଦୀ ସାହିତ୍ୟିକ ଥିଲେ ।[୧] ପ୍ରବନ୍ଧ ଓ ସମାଲୋଚନାରେ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କର ପ୍ରବେଶ ରହିଥିଲା । ସେ ଜ୍ଞାନପୀଠ ପୁରସ୍କାର (୨୦୧୩), କେନ୍ଦ୍ର ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀ ପୁରସ୍କାର (୧୯୮୯) ପୁରସ୍କାର ମଧ୍ୟ ପାଇଥିଲେ ।
ରଚନାବଳୀ
[ସମ୍ପାଦନା]କେଦାର ନାଥ ଜଟିଳ କଥାବସ୍ତୁଗୁଡିକୁ ନିଜ ସାହିତ୍ୟରେ, ସହଜ ଓ ସରଳଭାବେ ବ୍ୟକ୍ତ କରି ପାରୁଥିବାରୁ ଦେଶ ତଥା ଦେଶ ବାହାରେ ସେ ବେଶ୍ ପରିଚିଥିଲେ । କେଦାରନାଥଙ୍କ କବିତା ସବୁ ସହଜ,ସରଳ ଓ ନିତିଦିନ କଥିତ ଭାଷାରେ ଲିଖିତ । ତାଙ୍କ ସାହିତିକ କୃତି ସବୁ ଦେଶ ବିଦେଶରେ ଖ୍ୟାତି ଲାଭ କରିଛି । ତାଙ୍କ ରଚିତ କବିତା ମଧ୍ୟରୁ ‘ବାଘ’ କବିତାକୁ ହିନ୍ଦୀ ସାହିତ୍ୟର ଏକ ଶ୍ରେଷ୍ଠ କୃତି ଭାବରେ ଗଣନା କରାଯାଏ । କବିତାଟି ୧୯୮୦ ଦଶକର ମଧ୍ୟଭାଗରେ ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇଥିଲା । ଏହାକୁ ହେଉଛି ହିନ୍ଦୀ ସାହିତ୍ୟର ସବୁଠାରୁ ଅଧିକ ପଠିତ କବିତା ମନେ କରାଯାଏ । ଅନେକ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ପାଠ୍ୟକ୍ରମରେ ମଧ୍ୟ ‘ବାଘ’ କବିତାକୁ ସ୍ଥାନିତ କରାଯାଇଛି । ଇଂରାଜୀ ଭାଷାର କବି ଟେଡ୍ ହଗ୍ସଙ୍କ ‘କ୍ରୋ’ କବିତା ସହିତ କେଦାରନାଥଙ୍କ ବାଘ କବିତାର କିଛିଟା ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ରହିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଉଭୟ କବିତା ନିଜ ନିଜ ସ୍ଥାନରେ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ବୋଲି ଅନେକଙ୍କ ମତ ରହିଛି । କେଦାରନାଥଙ୍କ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କବିତା ସଙ୍କଳନ ମଧ୍ୟରେ ‘ଅଭି ବିଲ୍କୁଲ ଅଭି’, ‘ଜମିନ୍ ପକ୍ ରହି ହୈ’, ‘ୟାହାଁ ସେ ଦେଖୋ’, ‘ଅକାଳ ମେ ସରସ’, ‘ଟଲଷ୍ଟୟ ଓୈାର ସାଇକେଲ୍’ ଆଦି ପାଠକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଆଦୃତ ହୋଇଛି । ସେହିପରି ସେ ପ୍ରବନ୍ଧ ଓ କ୍ଷୁଦ୍ର ଗଳ୍ପ ରଚନା କରିବାରେ ମଧ୍ୟ ସେ ଧୁଣିର ଥିଲେ । ‘ମେରେ ସମୟ କେ ଶବ୍ଦ’, ‘କଳ୍ପନା ଔର ଛାୟାବାଦ୍’, ‘ହିନ୍ଦୀ କବିତା ମେଁ ବିମ୍ବ ବିଧାନ’, ‘କବ୍ରିସ୍ତାନ ମେଁ ପଞ୍ଚାୟତ’ ଆଦି କିଛି ପ୍ରବନ୍ଧ ତଥା କ୍ଷୁଦ୍ର ଗଳ୍ପ ତାଙ୍କ ରଚିତ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ହିନ୍ଦୀ କଳାକୃତିରେ ସାମିଲ ହୋଇଛି ।
ବାଲ୍ୟଜୀବନ ଓ ଶିକ୍ଷା
[ସମ୍ପାଦନା]ସେ ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶର ବାଲିଆ ଜିଲ୍ଲାର ଚାକିଆ ଗ୍ରାମରେ ୧୯୩୪ ମସିହା ଜୁଲାଇ ୭ ତାରିଖରେ ଜନ୍ମ ହୋଇଥିଲେ କେଦାରନାଥ ।[୨] ବାରଣାସୀର ଉଦୟ ପ୍ରତାପ କଲେଜରୁ ସ୍ନାତକ ଓ କାଶୀ ହିନ୍ଦୁ ବିଦ୍ୟାଳୟରୁ ସ୍ନାତକୋତ୍ତରରେ ଡିଗ୍ରୀ ହାସଲ କରିବା ପରେ ସେହି କାଶୀ ବିଦ୍ୟାଳୟରୁ ପିଏଚ୍ଡି ମଧ୍ୟ ହାସଲ କରିଥିଲେ । ପ୍ରଥମେ ଗୋରଖପୁରରେ ହିନ୍ଦୀ ଶିକ୍ଷକ ଭାବେ ସେ ନିଜର ଚାକିରୀ ଜୀବନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ସେ ଜୱାହରଲାଲ ନେହେରୁ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟରେ ହିନ୍ଦୀ ପ୍ରଫେସରଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରି ଥିଲେ । ଶେଷରେ ସେ ହିନ୍ଦୀ ଭାଷା ବିଭାଗର ମୁଖ୍ୟ ଭାବେ ଜେଏନ୍ୟୁରୁ ଅବସର ନେଇଥିଲେ । ଅବସର ପରେ ସେ ନୂଆଦିଲ୍ଲୀର ସାକେତଠାରେ ବାସ କରୁଥିଲେ । ୨୦୧୮ ମସିହା ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯ ତାରିଖରେ ତାଙ୍କର ପରଲୋକ ଘଟିଥିଲା ।[୩][୪]
ସମ୍ମାନ ଓ ପୁରସ୍କାର
[ସମ୍ପାଦନା]ହିନ୍ଦୀ ସାହିତ୍ୟରେ ଶବ୍ଦର ମାର୍ଜିତ ପ୍ରୟୋଗ କରି ପାଠକଙ୍କୁ ନିଜ ଲେଖାରେ ଆକୃଷ୍ଟ କରିପାରୁଥିବା ଏହି ଲେଖକ ପୂର୍ବରୁ କେନ୍ଦ୍ର ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀ ଫେଲୋସିପ ଓ କେନ୍ଦ୍ର ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀ ପୁରସ୍କାର ସମେତ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସମ୍ମାନ ଓ ପୁରସ୍କାର ହାସଲ କରିଥିଲେ । ହିନ୍ଦୀ ସାହିତ୍ୟରେ ୧୦ମ ଲେଖକ ଭାବେ କେଦାର ନାଥ ସିଂହ ୨୦୧୩ ମସିହା ପାଇଁ ଦେଶର ଶ୍ରେଷ୍ଠତମ ଜ୍ଞାନପୀଠ ପୁରସ୍କାର ପ୍ରାପ୍ତ କରିଥିଲେ ।[୫][୬]
ଆଧାର
[ସମ୍ପାଦନା]- ↑ "Kedarnath Singh, 1934". loc.gov. Retrieved 15 July 2012.
- ↑ "Archived copy". Archived from the original on 25 August 2014. Retrieved 24 August 2014.
{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link) - ↑ "Hindi poet Kedarnath Singh dies in Delhi at 83". Scroll.in. 19 March 2018. Retrieved 19 March 2018.
- ↑ "नहीं रहे ज्ञानपीठ पुरस्कार से सम्मानित मशहूर कवि केदारनाथ सिंह, साहित्य जगत में शोक की लहर". NDTVIndia. Retrieved 2018-12-04.
- ↑ "Kedarnath Singh chosen for Jnanpith". The Hindu. 21 June 2014. Retrieved 21 September 2014.
- ↑ "Jnanpith recipient poet Kedarnath Singh no more Read more at: timesofindia.indiatimes.com/articleshow/63386249.cms?utm_source=contentofinterest&utm_medium=text&utm_campaign=cppst". timesofindia.indiatimes.com. times of india. Archived from the original on 07 July 2020. Retrieved 7 July 2020.
{{cite web}}: Check date values in:|archivedate=(help)