ଉତ୍କଳ ସାହିତ୍ୟ ସମାଜ

ଉଇକିପିଡ଼ିଆ‌ରୁ
(Utkal Sahitya Samajରୁ ଲେଉଟି ଆସିଛି)
ଉତ୍କଳ ସାହିତ୍ୟ ସମାଜ

ଉତ୍କଳ ସାହିତ୍ୟ ସମାଜ (ସ୍ଥାପନା: ୧୮୯୪) ଓଡ଼ିଶାର କଟକଠାରେ ଅବସ୍ଥାପିତ ଏକ ସାହିତ୍ୟ ଅନୁଷ୍ଠାନ । ଏହା କଟକ ନର୍ମାଲ ସ୍କୁଲରୁ ସେଠାକାର ତତ୍କାଳୀନ ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ମଧୁସୂଦନ ରାଓଙ୍କଦ୍ୱାରା ଛାତ୍ରମାନଙ୍କର ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଓ ସାହିତ୍ଯର ଉନ୍ନତି ସକାଶେ "ଆଲୋଚନା ସଭା" ନାମରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇ ପରେ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ ଚର୍ଚ୍ଚାର କେନ୍ଦ୍ର ହୋଇଥିଲା । ଏହା ପରେ ୧୯୦୩ ମସିହା ମଇ ମାସ ୭ ତାରିଖରେ ବିଧିବଦ୍ଧ ଭାବେ ଗଠିତ ହେଲା ।

ଇତିହାସ[ସମ୍ପାଦନା]

ସ୍ଥାପନା[ସମ୍ପାଦନା]

କଟକ ଟ୍ରେନିଂ ସ୍କୁଲର ତତ୍କାଳୀନ ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ମଧୁସୂଦନ ରାଓ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଓ ସାହିତ୍ୟର ଉନ୍ନତି ପାଇଁ "ଆଲୋଚନାସଭା" ନାମକ ଏକ ସଭା ଗଠନ କରାଇଥିଲେ ।[୧] ପ୍ରତି ଶନିବାରରେ ଏହି ସଭାର ବୈଠକ ବସିବାରେ ଲାଗିଲା । ଟ୍ରେନିଂ ସ୍କୁଲର ସମସ୍ତ ଛାତ୍ର ଓ ଶିକ୍ଷକ ଏହି ସଭାର ସଭ୍ୟ ହେଲେ । ଚନ୍ଦ୍ରମୋହନ ମହାରଣା ହେଲେ ପ୍ରଥମ ସମ୍ପାଦକ । ଅନ୍ୟ ସ୍କୁଲର ଶିକ୍ଷକଗଣ ବିଶ୍ୱନାଥ କର, ରାଜମୋହନ ବସୁ, ମିଛୁ ନନ୍ଦ, ନନ୍ଦ କିଶୋର ବଳ (ଟାଉନସ୍କୁଲ) ଏବଂ କୃଷ୍ଣପ୍ରସାଦ ଚୌଧୁରୀ (ବାଳିକା ସ୍କୁଲ) ଆଦି ସଭାର ସଦସ୍ୟ ରହିଲେ । ଏହି ସଭାର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦିବସଠାରୁ ଦୀର୍ଘ ନଅବର୍ଷ ଯାଏଁ ମଧୁସୂଦନ ଏହାର ସଭାପତି ଓ ଚନ୍ଦ୍ରମୋହନ ମହାରଣା ସମ୍ପାଦକ ରହିଥିଲେ ।[୨] ପରେ ୧୯୦୩ ମସିହା ମଇ ମାସ ୭ ତାରିଖରେ ଉତ୍କଳ ସାହିତ୍ୟ ସମାଜ ବିଧିବଦ୍ଧ ଭାବେ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ।[୩] ଏହାର ସଭାଗୃହ ଶ୍ରୀରାମଚନ୍ଦ୍ର ଭବନ ହେବା ପୂର୍ବରୁ ଏହାର ସଭାଗୁଡ଼ିକ ଟାଉନ ହଲ ଓ ନର୍ମାଲ ସ୍କୁଲରେ ଆୟୋଜିତ ହେଉଥିଲା । ୧୯୧୯ ମସିହା ଜୁଲାଇ ୧୯ ତାରିଖରେ କଟକ ମ୍ୟୁନିସିପାଲିଟି ପ୍ରଦତ୍ତ ଭୂମିରେ ଶ୍ରୀରାମଚନ୍ଦ୍ର ଭବନର ଭିତ୍ତିପ୍ରସ୍ତର ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥିଲା ।[୪] ଉକ୍ତ ସଭାରେ ଆଳିର ତତ୍କାଳୀନ ରାଜା ବ୍ରଜ ସୁନ୍ଦର ଦେବ ସଭାପତିତ୍ୱ କରିଥିଲେ । ଶ୍ରୀରାମଚନ୍ଦ୍ର ଭବନର ନିର୍ମାଣ ନିମନ୍ତେ ବ୍ରଜ ସୁନ୍ଦର ଦେବ, ସୁକିନ୍ଦାର ତତ୍କାଳୀନ ରାଜା ରାଜା, ମୟୂରଭଞ୍ଜ ମହାରାଜା ପୂର୍ଣ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜଦେଓ ଆର୍ଥିକ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ । ମୟୂରଭଞ୍ଜ ରାଜା ଶ୍ରୀରାମ ଚନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜଙ୍କ ନାମାନୁସାରେ ନାମିତ ଉକ୍ତ ସଭାଗୃହକୁ ମୟୂରଭଞ୍ଜ ମହାରାଜା ପୂର୍ଣ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜଦେଓ ଉଦଘାଟନ କରିଥିଲେ । ରାୟ ବାହାଦୁର ଯୋଗେଶ ଚନ୍ଦ୍ର ରାୟମଧୁସୂଦନ ଦାସ ଉତ୍କଳ ସାହିତ୍ୟ ସମାଜର ଅଭିଭାବକ ସଭ୍ୟ ଭାବେ ପରିଚିତ ଥିଲେ । ଏହାର ପ୍ରଥମ ସଭାପତି ମଧୁସୂଦନ ରାଓ ଓ ସମ୍ପାଦକ ଭାବେ ବିଶ୍ୱନାଥ କର କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲେ ।[୫] ରାମଶଙ୍କର ରାୟ ଉତ୍କଳ ସାହିତ୍ୟ ସମାଜର ପ୍ରଥମ ଉପ-ସଭାପତି ଭାବେ ଦାୟିତ୍ୱ ନିର୍ବାହ କରିଥିଲେ ।[୬]

ଉତ୍କଳ ସାହିତ୍ୟ[ସମ୍ପାଦନା]

ଏହି କେନ୍ଦ୍ରରେ ପ୍ରାଚୀନ ଓ ଆଧୁନିକ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ଆଲୋଚନା ହେଉଥିଲା । ଆଲୋଚନା ସଭାରେ ସାହିତ୍ୟ ଚର୍ଚ୍ଚା ଅବକାଶରେ ପ୍ରକାଶ କ୍ଷେତ୍ର ପତ୍ରିକାର ଅଭାବ ଅନୁଭୂତ ହେବାରୁ ଟ୍ରେନିଂ ସ୍କୁଲଠାରେ ମଧୁସୂଦନ, ସାଧୁ ଚରଣ ରାୟ, ଚନ୍ଦ୍ରମୋହନ, ଫକୀର ମୋହନ ସେନାପତି, କୃଷ୍ଣପ୍ରସାଦ ଚୌଧୁରୀବିଶ୍ୱନାଥ କର ମିଶି ଉତ୍କଳ ସାହିତ୍ୟ ପତ୍ରିକା ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ । ଆଲୋଚନା ସଭାରେ ପଠିତ ଓ ଆଲୋଚିତ ପ୍ରବନ୍ଧମାନ ସେଥିରେ ପ୍ରକାଶିତ ହେଉଥିଲା । ସ୍ଥାପନା ବେଳେ ଆଲୋଚନା ସଭା ରହି ନଅ ବର୍ଷ ପରେ ଏହା ଉତ୍କଳ ସାହିତ୍ୟ ସମାଜ ନାମରେ ନାମିତ ହୋଇଥିଲା । [୭][୮]

ଆଧାର[ସମ୍ପାଦନା]

  1. ଦେବୀ, ମୀନାକ୍ଷୀ. "ଓଡ଼ିଆ ଅସ୍ମିତା ଓ ସ୍ୱାଭିମାନର କିର୍ତ୍ତୀସ୍ତମ୍ଭ". ଧରିତ୍ରୀ. Retrieved 9 May 2017.
  2. various. Eng Mahabharata Revisited 1. Sahitya Akademi. pp. 13–. ISBN 978-81-260-2123-9. Retrieved 26 September 2012.[permanent dead link]
  3. "Encyclopaedia of Indian Literature: devraj to jyoti - Amaresh Datta - Google Books". books.google.co.in. 2012. Retrieved 11 May 2012.
  4. "bhub1". orissa.gov.in. 2002. Retrieved 11 May 2012. Utkal Sahitya Samaj, is located at Sri Ram Chandra Bhavan
  5. "Eminent Persons -123orissa.com". 123orissa.com. 2002. Archived from the original on 22 February 2012. Retrieved 11 May 2012. He was the first President of 'Utkal Sahitya Samaj'
  6. Jaẏanta Kumāra Dāsa (1 January 1998). Ramshankar Ray. Sahitya Akademi. pp. 58–. ISBN 978-81-260-0548-2. Retrieved 27 September 2012. Utkal Sahitya Samaj was established with Ramshankar as its Vice-President
  7. ସାହୁ, ନୃସିଂହ ଚରଣ (2021-05-06). "ଆଧୁନିକ ଓଡ଼ିଆ ଗଦ୍ୟ ସାହିତ୍ୟ". ସତ୍ୟବାଦୀ. Retrieved 2024-02-19.
  8. ସାହୁ, ଲାବଣ୍ୟଚନ୍ଦ୍ର (February 2015). "ପ୍ରଚଣ୍ଡ ପ୍ରତିଭାଧର ଚନ୍ଦ୍ରମୋହନ ମହାରଣା". ଉତ୍କଳ ପ୍ରସଙ୍ଗ. Archived from the original on 2023-04-28.

ଅଧିକ ତଥ୍ୟ[ସମ୍ପାଦନା]