Jump to content

ସିଗୁଆଟେରା ମାଛ ବିଷକ୍ରିୟା

ଉଇକିପିଡ଼ିଆ‌ରୁ
Ciguatera fish poisoning
Ciguatera, ciguatera food poisoning
Chemical structure of ciguatoxin
ଲକ୍ଷଣDiarrhea, vomiting, numbness, itchiness, sensitivity to hot and cold, dizziness, weakness[][]
ଆକ୍ରାନ୍ତ ସମୟ30 min to 2 days[]
ଅବଧିFew weeks to months[]
କାରଣCiguatoxin and maitotoxin within certain reef fish[]
ବିପଦ କାରକBarracuda, grouper, moray eel, amberjack, sea bass, surgeon fish.[]
ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ ପଦ୍ଧତିBased on symptoms and recently eating fish[]
ସଠିକ ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟParalytic shellfish poisoning, neurotoxic shellfish poisoning, scombroid food poisoning, pufferfish poisoning[]
ଚିକିତ୍ସାMannitol, gabapentin, amitriptyline[][]
PrognosisRisk of death < 0.1%[]
ପୁନଃପୌନିକ≈50,000 per year[]

ସିଗୁଆଟେରା ମାଛ ବିଷକ୍ରିୟା ( CFP ), ଯାହା କେବଳ ସିଗୁଆଟେରା ନାମରେ ମଧ୍ୟ ଜଣାଶୁଣା, ଏକ ଖାଦ୍ୟବାହିତ ରୋଗ ଯାହା ରିଗ ମାଛ ଖାଇବାଦ୍ୱାରା ହୁଏ ଯାହାର ମାଂସ କେତେକ ବିଷାକ୍ତ ପଦାର୍ଥଦ୍ୱାରା ଦୂଷିତ ହୋଇଥାଏ । ଏହାର ଲକ୍ଷଣ ମଧ୍ୟରେ ତରଳ ଝାଡ଼ା, ବାନ୍ତି, ନିଦ୍ରାହୀନତା, କାଲୁଆ, ଗଲୁ, ଗରମ ଏବଂ ଥଣ୍ଡା ପ୍ରତି ସମ୍ବେଦନଶୀଳତା, ମୁଣ୍ଡବୁଲା ଏବଂ ଦୁର୍ବଳତା ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ହୋଇପାରେ । [] ବିଷର ପରିମାଣ ଅନୁସାରେ ଏହାର ଲକ୍ଷଣ ଅଧ ଘଣ୍ଟାରୁ ଦୁଇ ଦିନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ହୋଇଥାଏ । [] ଚାରି ଦିନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ତରଳ ଝାଡ଼ା ହୋଇପାରେ । [] କେତେକ ଲକ୍ଷଣ ସାଧାରଣତଃ କିଛି ସପ୍ତାହରୁ କିଛି ମାସ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ରହିଥାଏ । [] ସ୍ୱଳ୍ପ ହୃଦ୍‌ଗତି ହାର ଏବଂ ନିମ୍ନ ରକ୍ତଚାପ ମଧ୍ୟ ହୋଇପାରେ |

ଜଡିତ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବିଷାକ୍ତ ପଦାର୍ଥଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ସିଗୁଆଟକ୍ସିନ ଓ ମାଇଟୋଟକ୍ସିନ ଥାଏ । ସେଗୁଡିକ ମୂଳତଃ ଗାମ୍ବିଏରଡିସକସ ନାମକ ଏକ ଛୋଟ ସାମୁଦ୍ରିକ ଜୀବଦ୍ୱାରରା ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥାଏ ଯାହା ଟ୍ରପିକାଲ୍ ଏବଂ ସବଟ୍ରୋପିକାଲ୍ ଜଳରେ ଥିବା କୋରାଲ ରିଫ ଉପରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଏ । ଏଗୁଡିକ ବୃକ୍ଷ ଖାଉଥିବା ମାଛଦ୍ୱାରା ଖିଆଯାଏ ଯାହା ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ବୃହତ ମାଂସାସୀ ମାଛଦ୍ୱାରା ଖିଆଯାଏ । ଏହି ଖାଦ୍ୟ ଶୃଙ୍ଖଳାରେ ଗତି କଲାବେଳେ ବିଷାକ୍ତ ପଦାର୍ଥ ଅଧିକ ବ‌ହଳିଆ ହୋଇଯାଏ | [] ଏହିପରି ମାଛ ମଧ୍ୟରେ ବାର୍ରାକୁଡ଼ା, ଗ୍ରୁପର, ମୋରେ ଇଲ, ଆମ୍ଭରଜାକ, ସାମୁଦ୍ରିକ ବାସ୍ସ ଓ ସ୍ଟରଜନ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ | ନିକଟ ଅତୀତରେ ମାଛ ଖାଇବା ସହିତ ରୋଗୀର ଲକ୍ଷଣ ଦେଖି ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ । [] ଯଦି ସମାନ ମାଛ ଖାଉଥିବା ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଅନେକଙ୍କର ଲକ୍ଷଣ ଦେଖାଯାଏ ତେବେ ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ ହେବାର ସମ୍ଭାବନା ଅଧିକ ଥାଏ ।[] ଯଦି ସେମାନେ ପୂର୍ବରୁ ଖାଇଥିବା କିଛି ମାଛ ଉପଲବ୍ଧ ଥିଲେ ରୋଗ ନିଶ୍ଚିତ କରିବା ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ପରୀକ୍ଷା କରାଯାଇପାରେ । []

ପ୍ରତିଷେଧକ ପ୍ରୟାସରେ ରିଫ ମାଛ ନ ଖାଇବା, ବାରକୁଡା ପରି ବିପଦପୂର୍ଣ୍ଣ ମାଛ ନ ଖାଇବା ଏବଂ ମାଛ ଯକୃତ, ରୋ କିମ୍ବା ମାଛର ମୁଣ୍ଡ ନ ଖାଇବାକୁ ପରାମର୍ଶ ଦିଆଯାଏ । ସିଗୁଆଟକ୍ସିନର କୌଣସି ସ୍ୱାଦ କିମ୍ବା ଗନ୍ଧ ନଥାଏ ଯାହା ପାରମ୍ପରିକ ରନ୍ଧା ପଦ୍ଧତିରେ ନଷ୍ଟ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ | ସିଗୁଏଟର ମାଛ ବିଷାକ୍ତ ହେବା ପରେ କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଚିକିତ୍ସା ନାହିଁ । ମାନିଟଲ ବିବେଚନା କରାଯାଇପାରେ, କିନ୍ତୁ ଏହାର ବ୍ୟବହାରକୁ ସମର୍ଥନ କରୁଥିବା ପ୍ରମାଣ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ନୁହେଁ । [] କେତେକ ଲକ୍ଷଣର ଚିକିତ୍ସା ପାଇଁ ଗାବାପେଣ୍ଟିନ୍ କିମ୍ବା ଆମିଟ୍ରିପ୍ଟିଲିନ ବ୍ୟବ‌ହାର କରାଯାଇପାରେ ।

ରୋଗ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କେନ୍ଦ୍ର ରୋଗ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କେନ୍ଦ୍ର ଆକଳନ ଅନୁସାରେ ବିଶ୍ୱରେ ପ୍ରତିବର୍ଷ ଏହିପରି ପ୍ରାୟ ୫୦,୦୦୦ ମାମଲା ଘଟେ । ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଆକଳନ ଅନୁଯାୟୀ ବର୍ଷକୁ ୫୦୦,୦୦୦ ମାମଲା ରହିଛି। [] ସାମୁଦ୍ରିକ ମାଛ ବିଷକ୍ରିୟ ମଧ୍ୟରେ ଏହା ସର୍ବାଧିକ ହୁଏ । [] ଏହା ସାଧାରଣତଃ ପ୍ରଶାନ୍ତ ମହାସାଗର, ଭାରତ ମହାସାଗର ଏବଂ କାରିବିଆନ ସାଗରରେ ୩୫° ଏନରୁ ୩୫° ଏସ ଅକ୍ଷାଂଶ ମଧ୍ୟରେ ଦେଖାଯାଏ । କୋରାଲ ରିଫ ଅବନତି ଏବଂ ସାମୁଦ୍ରିକ ଖାଦ୍ୟରେ ବାଣିଜ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି ହେତୁ ଏହି ଅବସ୍ଥା ହେବାର ଆଶଙ୍କା ବଢ଼ୁଥିବା ଜଣାପଡିଛି । ବିଷାକ୍ତ ରୋଗରେ ମୃତ୍ୟୁ ହେବାର ଆଶଙ୍କା ୧,୦୦୦ ଜଣରେ ଏକ ଜଣରୁ କମ୍ ଅଟେ । ସ୍ଥିତିର ବର୍ଣ୍ଣନା ଅତି କମରେ ୧୫୧୧ ମସିହାରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । [] [] ବର୍ତ୍ତମାନର ନାମ ୧୭୮୭ ମସିହାରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥିଲା।

  1. ୧.୦ ୧.୧ ୧.୨ ୧.୩ ୧.୪ ୧.୫ ୧.୬ Friedman, MA; Fernandez, M; Backer, LC; Dickey, RW; Bernstein, J; Schrank, K; Kibler, S; Stephan, W; Gribble, MO; Bienfang, P; Bowen, RE; Degrasse, S; Flores Quintana, HA; Loeffler, CR; Weisman, R; Blythe, D; Berdalet, E; Ayyar, R; Clarkson-Townsend, D; Swajian, K; Benner, R; Brewer, T; Fleming, LE (14 March 2017). "An Updated Review of Ciguatera Fish Poisoning: Clinical, Epidemiological, Environmental, and Public Health Management". Marine Drugs. 15 (3): 72. doi:10.3390/md15030072. PMC 5367029. PMID 28335428.{{cite journal}}: CS1 maint: unflagged free DOI (link)
  2. ୨.୦ ୨.୧ ୨.୨ ୨.୩ ୨.୪ ୨.୫ "Food Poisoning from Marine Toxins - Chapter 2 - 2018 Yellow Book". CDC (in ଆମେରିକୀୟ ଇଂରାଜୀ). 2017. Archived from the original on 11 January 2019. Retrieved 1 June 2018. This article incorporates text from this source, which is in the public domain.
  3. ୩.୦ ୩.୧ ୩.୨ ୩.୩ ୩.୪ "Ciguatera Fish Poisoning (CFP)". Marine biotoxins. Food and Agriculture Organization. 2004. p. Chapter 7. ISBN 978-92-5-105129-0. Archived from the original on 2015-07-04. Retrieved 2015-07-19.
  4. ୪.୦ ୪.୧ ୪.୨ ୪.୩ Friedman, MA; Fernandez, M; Backer, LC; Dickey, RW; Bernstein, J; Schrank, K; Kibler, S; Stephan, W; Gribble, MO (14 March 2017). "An Updated Review of Ciguatera Fish Poisoning: Clinical, Epidemiological, Environmental, and Public Health Management". Marine Drugs. 15 (3): 72. doi:10.3390/md15030072. PMC 5367029. PMID 28335428.{{cite journal}}: CS1 maint: unflagged free DOI (link)
  5. ୫.୦ ୫.୧ ୫.୨ "Ciguatera Fish Poisoning (CFP)". Marine biotoxins. Food and Agriculture Organization. 2004. p. Chapter 7. ISBN 978-92-5-105129-0. Archived from the original on 2015-07-04. Retrieved 2015-07-19.