ସିଗୁଆଟେରା ମାଛ ବିଷକ୍ରିୟା
| Ciguatera fish poisoning | |
|---|---|
| Ciguatera, ciguatera food poisoning | |
 Chemical structure of ciguatoxin | |
| ଲକ୍ଷଣ | Diarrhea, vomiting, numbness, itchiness, sensitivity to hot and cold, dizziness, weakness[୧][୨] |
| ଆକ୍ରାନ୍ତ ସମୟ | 30 min to 2 days[୩] |
| ଅବଧି | Few weeks to months[୩] |
| କାରଣ | Ciguatoxin and maitotoxin within certain reef fish[୨] |
| ବିପଦ କାରକ | Barracuda, grouper, moray eel, amberjack, sea bass, surgeon fish.[୨] |
| ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ ପଦ୍ଧତି | Based on symptoms and recently eating fish[୧] |
| ସଠିକ ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ | Paralytic shellfish poisoning, neurotoxic shellfish poisoning, scombroid food poisoning, pufferfish poisoning[୧] |
| ଚିକିତ୍ସା | Mannitol, gabapentin, amitriptyline[୧][୨] |
| Prognosis | Risk of death < 0.1%[୨] |
| ପୁନଃପୌନିକ | ≈50,000 per year[୨] |
ସିଗୁଆଟେରା ମାଛ ବିଷକ୍ରିୟା ( CFP ), ଯାହା କେବଳ ସିଗୁଆଟେରା ନାମରେ ମଧ୍ୟ ଜଣାଶୁଣା, ଏକ ଖାଦ୍ୟବାହିତ ରୋଗ ଯାହା ରିଗ ମାଛ ଖାଇବାଦ୍ୱାରା ହୁଏ ଯାହାର ମାଂସ କେତେକ ବିଷାକ୍ତ ପଦାର୍ଥଦ୍ୱାରା ଦୂଷିତ ହୋଇଥାଏ । ଏହାର ଲକ୍ଷଣ ମଧ୍ୟରେ ତରଳ ଝାଡ଼ା, ବାନ୍ତି, ନିଦ୍ରାହୀନତା, କାଲୁଆ, ଗଲୁ, ଗରମ ଏବଂ ଥଣ୍ଡା ପ୍ରତି ସମ୍ବେଦନଶୀଳତା, ମୁଣ୍ଡବୁଲା ଏବଂ ଦୁର୍ବଳତା ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ହୋଇପାରେ । [୪] ବିଷର ପରିମାଣ ଅନୁସାରେ ଏହାର ଲକ୍ଷଣ ଅଧ ଘଣ୍ଟାରୁ ଦୁଇ ଦିନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ହୋଇଥାଏ । [୫] ଚାରି ଦିନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ତରଳ ଝାଡ଼ା ହୋଇପାରେ । [୧] କେତେକ ଲକ୍ଷଣ ସାଧାରଣତଃ କିଛି ସପ୍ତାହରୁ କିଛି ମାସ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ରହିଥାଏ । [୩] ସ୍ୱଳ୍ପ ହୃଦ୍ଗତି ହାର ଏବଂ ନିମ୍ନ ରକ୍ତଚାପ ମଧ୍ୟ ହୋଇପାରେ |
ଜଡିତ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବିଷାକ୍ତ ପଦାର୍ଥଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ସିଗୁଆଟକ୍ସିନ ଓ ମାଇଟୋଟକ୍ସିନ ଥାଏ । ସେଗୁଡିକ ମୂଳତଃ ଗାମ୍ବିଏରଡିସକସ ନାମକ ଏକ ଛୋଟ ସାମୁଦ୍ରିକ ଜୀବଦ୍ୱାରରା ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥାଏ ଯାହା ଟ୍ରପିକାଲ୍ ଏବଂ ସବଟ୍ରୋପିକାଲ୍ ଜଳରେ ଥିବା କୋରାଲ ରିଫ ଉପରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଏ । ଏଗୁଡିକ ବୃକ୍ଷ ଖାଉଥିବା ମାଛଦ୍ୱାରା ଖିଆଯାଏ ଯାହା ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ବୃହତ ମାଂସାସୀ ମାଛଦ୍ୱାରା ଖିଆଯାଏ । ଏହି ଖାଦ୍ୟ ଶୃଙ୍ଖଳାରେ ଗତି କଲାବେଳେ ବିଷାକ୍ତ ପଦାର୍ଥ ଅଧିକ ବହଳିଆ ହୋଇଯାଏ | [୫] ଏହିପରି ମାଛ ମଧ୍ୟରେ ବାର୍ରାକୁଡ଼ା, ଗ୍ରୁପର, ମୋରେ ଇଲ, ଆମ୍ଭରଜାକ, ସାମୁଦ୍ରିକ ବାସ୍ସ ଓ ସ୍ଟରଜନ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ | ନିକଟ ଅତୀତରେ ମାଛ ଖାଇବା ସହିତ ରୋଗୀର ଲକ୍ଷଣ ଦେଖି ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ । [୪] ଯଦି ସମାନ ମାଛ ଖାଉଥିବା ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଅନେକଙ୍କର ଲକ୍ଷଣ ଦେଖାଯାଏ ତେବେ ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ ହେବାର ସମ୍ଭାବନା ଅଧିକ ଥାଏ ।[୧] ଯଦି ସେମାନେ ପୂର୍ବରୁ ଖାଇଥିବା କିଛି ମାଛ ଉପଲବ୍ଧ ଥିଲେ ରୋଗ ନିଶ୍ଚିତ କରିବା ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ପରୀକ୍ଷା କରାଯାଇପାରେ । [୧]
ପ୍ରତିଷେଧକ ପ୍ରୟାସରେ ରିଫ ମାଛ ନ ଖାଇବା, ବାରକୁଡା ପରି ବିପଦପୂର୍ଣ୍ଣ ମାଛ ନ ଖାଇବା ଏବଂ ମାଛ ଯକୃତ, ରୋ କିମ୍ବା ମାଛର ମୁଣ୍ଡ ନ ଖାଇବାକୁ ପରାମର୍ଶ ଦିଆଯାଏ । ସିଗୁଆଟକ୍ସିନର କୌଣସି ସ୍ୱାଦ କିମ୍ବା ଗନ୍ଧ ନଥାଏ ଯାହା ପାରମ୍ପରିକ ରନ୍ଧା ପଦ୍ଧତିରେ ନଷ୍ଟ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ | ସିଗୁଏଟର ମାଛ ବିଷାକ୍ତ ହେବା ପରେ କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଚିକିତ୍ସା ନାହିଁ । ମାନିଟଲ ବିବେଚନା କରାଯାଇପାରେ, କିନ୍ତୁ ଏହାର ବ୍ୟବହାରକୁ ସମର୍ଥନ କରୁଥିବା ପ୍ରମାଣ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ନୁହେଁ । [୪] କେତେକ ଲକ୍ଷଣର ଚିକିତ୍ସା ପାଇଁ ଗାବାପେଣ୍ଟିନ୍ କିମ୍ବା ଆମିଟ୍ରିପ୍ଟିଲିନ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇପାରେ ।
ରୋଗ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କେନ୍ଦ୍ର ରୋଗ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କେନ୍ଦ୍ର ଆକଳନ ଅନୁସାରେ ବିଶ୍ୱରେ ପ୍ରତିବର୍ଷ ଏହିପରି ପ୍ରାୟ ୫୦,୦୦୦ ମାମଲା ଘଟେ । ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଆକଳନ ଅନୁଯାୟୀ ବର୍ଷକୁ ୫୦୦,୦୦୦ ମାମଲା ରହିଛି। [୪] ସାମୁଦ୍ରିକ ମାଛ ବିଷକ୍ରିୟ ମଧ୍ୟରେ ଏହା ସର୍ବାଧିକ ହୁଏ । [୫] ଏହା ସାଧାରଣତଃ ପ୍ରଶାନ୍ତ ମହାସାଗର, ଭାରତ ମହାସାଗର ଏବଂ କାରିବିଆନ ସାଗରରେ ୩୫° ଏନରୁ ୩୫° ଏସ ଅକ୍ଷାଂଶ ମଧ୍ୟରେ ଦେଖାଯାଏ । କୋରାଲ ରିଫ ଅବନତି ଏବଂ ସାମୁଦ୍ରିକ ଖାଦ୍ୟରେ ବାଣିଜ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି ହେତୁ ଏହି ଅବସ୍ଥା ହେବାର ଆଶଙ୍କା ବଢ଼ୁଥିବା ଜଣାପଡିଛି । ବିଷାକ୍ତ ରୋଗରେ ମୃତ୍ୟୁ ହେବାର ଆଶଙ୍କା ୧,୦୦୦ ଜଣରେ ଏକ ଜଣରୁ କମ୍ ଅଟେ । ସ୍ଥିତିର ବର୍ଣ୍ଣନା ଅତି କମରେ ୧୫୧୧ ମସିହାରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । [୩] [୩] ବର୍ତ୍ତମାନର ନାମ ୧୭୮୭ ମସିହାରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥିଲା।
ଆଧାର
[ସମ୍ପାଦନା]- ↑ ୧.୦ ୧.୧ ୧.୨ ୧.୩ ୧.୪ ୧.୫ ୧.୬ Friedman, MA; Fernandez, M; Backer, LC; Dickey, RW; Bernstein, J; Schrank, K; Kibler, S; Stephan, W; Gribble, MO; Bienfang, P; Bowen, RE; Degrasse, S; Flores Quintana, HA; Loeffler, CR; Weisman, R; Blythe, D; Berdalet, E; Ayyar, R; Clarkson-Townsend, D; Swajian, K; Benner, R; Brewer, T; Fleming, LE (14 March 2017). "An Updated Review of Ciguatera Fish Poisoning: Clinical, Epidemiological, Environmental, and Public Health Management". Marine Drugs. 15 (3): 72. doi:10.3390/md15030072. PMC 5367029. PMID 28335428.
{{cite journal}}: CS1 maint: unflagged free DOI (link) - ↑ ୨.୦ ୨.୧ ୨.୨ ୨.୩ ୨.୪ ୨.୫ "Food Poisoning from Marine Toxins - Chapter 2 - 2018 Yellow Book". CDC (in ଆମେରିକୀୟ ଇଂରାଜୀ). 2017. Archived from the original on 11 January 2019. Retrieved 1 June 2018.
This article incorporates text from this source, which is in the public domain.
- ↑ ୩.୦ ୩.୧ ୩.୨ ୩.୩ ୩.୪ "Ciguatera Fish Poisoning (CFP)". Marine biotoxins. Food and Agriculture Organization. 2004. p. Chapter 7. ISBN 978-92-5-105129-0. Archived from the original on 2015-07-04. Retrieved 2015-07-19.
- ↑ ୪.୦ ୪.୧ ୪.୨ ୪.୩ Friedman, MA; Fernandez, M; Backer, LC; Dickey, RW; Bernstein, J; Schrank, K; Kibler, S; Stephan, W; Gribble, MO (14 March 2017). "An Updated Review of Ciguatera Fish Poisoning: Clinical, Epidemiological, Environmental, and Public Health Management". Marine Drugs. 15 (3): 72. doi:10.3390/md15030072. PMC 5367029. PMID 28335428.
{{cite journal}}: CS1 maint: unflagged free DOI (link) - ↑ ୫.୦ ୫.୧ ୫.୨ "Ciguatera Fish Poisoning (CFP)". Marine biotoxins. Food and Agriculture Organization. 2004. p. Chapter 7. ISBN 978-92-5-105129-0. Archived from the original on 2015-07-04. Retrieved 2015-07-19.
