ସ୍ମୃତିକ୍ଷୟ

Amnesia
Amnesic syndrome
Video explanation
ବିଭାଗ	Psychiatry, neurology
ଲକ୍ଷଣ	Loss of the ability to recall past events
କାରଣ	Head injury, thiamin deficiency, stroke, seizures, dementia, alcoholism, brain tumors, certain medications, encephalitis, transient global amnesia, severe psychological stress
ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ ପଦ୍ଧତି	Based on symptom, supported by formal testing
ଚିକିତ୍ସା	Per the cause

ସ୍ମୃତିକ୍ଷୟ ବା ଆମ୍ନେସିଆ (ଇଂରାଜୀ ଭାଷାରେ Amnesia) ଅତୀତର ଘଟଣାଗୁଡ଼ିକର ସ୍ମୃତିକୁ ମନେ ପକାଇବାର କ୍ଷମତା ହରାଇବାକୁ ବୁଝାଏ | ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ଏହା ଆଂଶିକ କିମ୍ବା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଲୋପ ହୋଇପାରେ | ସାଧାରଣତଃ କୌଶଳ ବା ଦକ୍ଷତା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବାର କ୍ଷମତା ବଜାୟ ରହିଥାଏ ଏବଂ କେବଳ ତଥ୍ୟ ମନେ ରଖିବାର କ୍ଷମତା ନଷ୍ଟ ହୋଇଯାଏ | ସ୍ମୃତିକ୍ଷୟ ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ବା ସ୍ଥାୟୀ ହୋଇପାରେ କିନ୍ତୁ ସ୍ଥିର ରହିପାରେ ବା ଧୀରେ ଧୀରେ ଖରାପ ହୋଇପାରେ |

ଏହାର କାରଣମାନନ ମଧ୍ୟରେ ମୁଣ୍ଡରେ ଆଘାତ (head injury ), ଥିଏମିନର ଅଭାବ, ଷ୍ଟ୍ରୋକ୍, ବାତ ମାରିବା, ଡିମେନ୍ସିଆ, ମଦ୍ୟପାନ, ମସ୍ତିଷ୍କ ଟ୍ୟୁମର୍, କିଛି ଔଷଧ, ଏନସେଫାଲାଇଟିସ, କ୍ଷଣସ୍ଥାୟୀ ବିଶ୍ୱ ସ୍ମୃତିକ୍ଷୟ ଏବଂ ଗୁରୁତର ମାନସିକ ଚାପ ହୋଇପାରେ | ଅନ୍ତର୍ନିହିତ କାର୍ଯ୍ୟପ୍ରଣାଳୀ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ରୂପେ ବୁଝାପଡୁ ନାହିଁ, ଯଦିଓ ମସ୍ତିଷ୍କର ବିଭିନ୍ନ କ୍ଷେତ୍ର ଜଡ଼ିତ ହୋଇପାରେ | ଘଟଣା ପୂର୍ବରୁ, ଘଟଣା ପରେ ଓ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସ୍ନାୟବିକ ପ୍ରଣାଳୀ ନେଇ ଏହାର ପ୍ରକାର ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରାଯାଇଛି । ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ ଲକ୍ଷଣ ଉପରେ ଆଧାରିତ ହୁଏ ଓ ଔପଚାରିକ ପରୀକ୍ଷଣ ପରେ ନିଧାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଏ । ଏହା ଦୁର୍ବଳ ପ୍ରେରଣା, ଧ୍ୟାନ, କିମ୍ବା ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ କ୍ଷମତାଠାରୁ ଭିନ୍ନ ବିଷୟ |

ଏହାର ଅନ୍ତର୍ନିହିତ କାରଣ ଅନୁସାରେ ଚିକିତ୍ସା କରାଯାଏ | ସ୍ମୃତି ସାହାଯ୍ୟ ବା ପରାମର୍ଶ ଆବଶ୍ୟକ ହୁଏ | ଏହା ନିମନ୍ତେ କୌଣସି ଔଷଧ ନାହିଁ ବା ସାହାଯ୍ୟକାରୀ ସପ୍ଲିମେଣ୍ଟ ନାହିଁ | ସ୍ଥାୟୀ କିମ୍ବା ପ୍ରଗତିଶୀଳ ସମସ୍ୟା ଥିବା ଲୋକମାନେ ପ୍ରାୟ ସଂଘର୍ଷ କରନ୍ତି |

ଏହି ରୋଗର ମୋଟ ହାର ଅସ୍ପଷ୍ଟ | ମୁଣ୍ଡରେ ଆଘାତ ପରେ ପ୍ରାୟ ୧୨% ଲୋକଙ୍କର ସମସ୍ୟା ଥିବାବେଳେ ୧୮% ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଚାପ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସମସ୍ୟା ଥାଇପାରେ। ମଧ୍ୟ ଯୁଗରେ ମଧ୍ୟ ସ୍ମୃତି ସ‌ହିତ ମସ୍ତିଷ୍କ ଜଡ଼ିତ ଥିବା ଜଣାଥିଲା | ଏହି ଆମ୍ନେସିଆ ଶବ୍ଦ ପ୍ରାଚୀନ ଗ୍ରୀକ୍ 'ଭୁଲିଯିବା' () ଶବ୍ଦରୁ ନିଆଯାଇଛି ।