ହୃତ୍‌ପିଣ୍ଡ ପ୍ରତିରୋପଣ

Heart transplantation
Heart transplantation
ହସ୍ତକ୍ଷେପ
	Placement of a donor heart in an orthotopic procedure. Note how the back of the person's left atrium and great vessels are left in place.
	[edit on Wikidata]

ହୃତ୍‌ପିଣ୍ଡ ପ୍ରତିରୋପଣ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଅସ୍ତ୍ରୋପଚାର ଯେଉଁଥିରେ ଏକ ଗୁରୁତର ରୋଗୀର (ପ୍ରାପ୍ତକର୍ତ୍ତା) ହୃତ୍‌ପିଣ୍ଡକୁ ବାହାର କରିଦେଇ ତା' ସ୍ଥାନରେ ଅନ୍ୟ ଜଣଙ୍କର (ଦାତା) ସୁସ୍ଥ ହୃତ୍‌ପିଣ୍ଡ ରୋପଣ କରାଯାଏ ।^[୧] ଏହା କରାଯାଏ ଯେତେବେଳେ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଚିକିତ୍ସା ସତ୍ତ୍ୱେ ରକ୍ତକୁ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଭାବରେ ହୃତ୍‌ପିଣ୍ଡ ପମ୍ପ କରିବାରେ ବିଫଳ ହୁଏ ଯେପରିକି ଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଥିବା ହୃଦ୍‌ପାତ କିମ୍ବା ଭୟଙ୍କର କରୋନାରୀ ଧମନୀ ରୋଗ ।^[୧] ସାଧାରଣତଃ ଅଣ-ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନକାରୀ ହୃଦଘାତ ଥିବା ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ପାଇଁ ଏହା ଏକ ବିକଳ୍ପ, ଯାହାର ଆୟୁଷ ୬ ମାସରୁ କମ୍ ଥାଏ । ^[୨]

ପ୍ରାପ୍ତକର୍ତ୍ତାଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଅଧାରୁ ଅଧିକ ଅଣ-ଇସକେମିକ୍ କାର୍ଡିଓମାୟୋପାଥି, ଏକ ତୃତୀୟାଂଶ କରୋନାରୀ ଧମନୀ ରୋଗ ଏବଂ ଅବଶିଷ୍ଟାଂଶରେ ଭାଲ୍ଭୁଲାର୍ ହୃଦ୍ ରୋଗ, ଜନ୍ମଗତ ହୃଦ ରୋଗ ଏବଂ ପୁନଃ-ପ୍ରତିରୋପଣ ରହିଥାଏ ।^[୧] ହୃଦ୍‌ପାତ ଗ୍ରହୀତାମାନଙ୍କର ସାଧାରଣତଃ ଶାରୀରିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଘୋର ସୀମିତ ଥାଏ ରହିଥାଏ ଓ ଉପଲବ୍ଧ ଉତ୍ତମ ଚିକିତ୍ସା କରାଯାଇଥାଏ, ଯେପରିକି କାର୍ଡ଼ିଆକ ରିସିଙ୍କ୍ରୋନାଇଜେସନ ଥେରାପି ଏବଂ ଏକ ପ୍ରତିରୋପଣ ଯୋଗ୍ୟ କାର୍ଡିଓଭର-ଡିଫିବ୍ରିଲେଟର ଦିଆଯାଇ ସାରିଥାଏ ।^[୧] ଏକ ପ୍ରାପ୍ତକର୍ତ୍ତାଙ୍କ ଉପଯୁକ୍ତତାକୁ ମାର୍ଗଦର୍ଶନ କରିବା ପାଇଁ ଏକ ସ୍କୋରିଂ ସିଷ୍ଟମ୍ ଅଛି ।^[୩] ସାଧାରଣତଃ ଦାତାମାନଙ୍କର ମସ୍ତିଷ୍କ ମୃତ୍ୟୁ (ହୃତ୍‌ପିଣ୍ଡ ଚାଲୁଥିବା) ହୋଇଥାଏ; ଯଦିଓ ଅଳ୍ପ କେତେକ କେନ୍ଦ୍ରରେ ରକ୍ତ ସଞ୍ଚାଳକ ନିର୍ଣ୍ଣୟ ମୃତ୍ୟୁ ବା ହୃତ୍‌ପିଣ୍ଡ ଚାଲୁନଥିବା ଦାତାର ହୃତ୍‌ପିଣ୍ଡ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।^[୧]

ରୋଗୀର ଯଦି ଉଚ୍ଚ ଧରଣର ଫୁସଫୁସ ରକ୍ତ ପ୍ରତିରୋଧ ଥାଏ କିମ୍ବା ସକ୍ରିୟ କର୍କଟ ଥାଏ ତେବେ ଏହି ପ୍ରତିରୋପଣ କରିବା ନିରାପଦ ନୁହେଁ । ^[୨] ଅସ୍ତ୍ରୋପଚାର ନକରିବାର ଅନ୍ୟ କାରଣଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ସକ୍ରିୟ ସଂକ୍ରମଣ, ଗୁରୁତର ବୃକ୍‌କ କିମ୍ବା ଯକୃତ ବିଫଳତା, ସାମ୍ପ୍ରତିକ ଫୁସଫୁସ ଏମ୍ବୋଲିଜ୍ମ, ଫୁସଫୁସ ରୋଗ କିମ୍ବା ଜଟିଳତା ସହିତ ମଧୁମେହ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ। ^[୧] ଅନ୍ୟ ଏକ ଗୁରୁତର ରୋଗ, ସାମ୍ପ୍ରତିକ ଷ୍ଟ୍ରୋକ୍, ଡ୍ରଗ୍ ଏବଂ ମଦ୍ୟପାନର ଅପବ୍ୟବହାର କିମ୍ବା ମୋଟାପଣ ମଧ୍ୟ ବିପଦକୁ ବରଣ କରିପାରେ । ^[୨] କେତେକ କେନ୍ଦ୍ରରେ ଅସ୍ତ୍ରୋପଚାର କେବଳ ୬୦ ବର୍ଷରୁ କମ୍ ଲୋକଙ୍କଠାରେ କରାଯାଇଥାଏ। ^[୨] ଏହା ଜଟିଳ ହେଲେ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ ଏବଂ ଆଲୋଗ୍ରାଫ୍ଟ ଭାସ୍କୁଲୋପାଥି ହୋଇପାରେ ।^[୨] ପ୍ରତିରୋପଣର ଆବଶ୍ୟକତା ଥିଲେ ସଂକ୍ରମଣର ଆଶଙ୍କା ରହିପାରେ, ବିଶେଷକରି ଅସ୍ତ୍ରୋପଚାରର ପ୍ରଥମ ବର୍ଷ ପରେ । ^[୧] ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସମସ୍ୟା ଯେପରିକି ଉଚ୍ଚ ରକ୍ତଚାପ, ଉଚ୍ଚ କୋଲେଷ୍ଟେରଲ ଏବଂ କର୍କଟ ବିଶେଷତଃ ଚର୍ମ କର୍କଟ ହୋଇପାରେ । ^[୨] ଯଦି ଦାତାର ହୃତ୍‌ପିଣ୍ଡ ୪ ଘଣ୍ଟା ମଧ୍ୟରେ ରୋପଣ କରାଯାଏ ଏବଂ ଯଦି ପ୍ରାପ୍ତକର୍ତ୍ତା ଅଳ୍ପ ବୟସ୍କ ହୋଇଥାଆନ୍ତି ତେବେ ଭଲ ଫଳାଫଳ ହାସଲ ହୁଏ ।^[୧]

ଅଧିକାଂଶ ଏକକ ଟ୍ରାନ୍ସପ୍ଲାଣ୍ଟ ଭାବରେ କରାଯାଏ କିନ୍ତୁ ଏହା ଫୁସଫୁସ, ଯକୃତ କିମ୍ବା ବୃକ୍‌କ ପ୍ରତିରୋପଣ ସହିତ କରାଯାଇପାରେ । ^[୧] ହୃଦୟ ଉଦ୍ଧାର ହେବା ପୂର୍ବରୁ ଦାତାକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ହେପାରିନ୍ ଦିଆହୋଇଯାଏ ଏବଂ ଏକ ଇନସୁଲେଟେଡ୍ ଅଙ୍ଗ ପରିବହନ ବାକ୍ସରେ ଥଣ୍ଡା ସାଲାଇନରେ ରଖାଯାଏ ।^[୧] ଅଧିକ ସାଧାରଣ ପଦ୍ଧତି ହେଉଛି ଦ୍ୱି-କ୍ୟାଭାଲ୍ ପଦ୍ଧତି ଯାହା ଏକ ପ୍ରକାର ଅର୍ଥୋଟୋପିକ୍ ପ୍ରଣାଳୀ ଯେଉଁଥିରେ ଦାତାର ହୃତ୍‌ପିଣ୍ଡ, ଗ୍ରହିତାର ପୂର୍ବ ସ୍ଥାନରେ ଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ସମାନ ସ୍ଥାନରେ ରଖାଯାଇଥାଏ ।^[୧] ^[୪] ଏଥିରେ ଦାତାର ବାମ ଅଳିନ୍ଦ ପ୍ରାପ୍ତକର୍ତ୍ତାର ଆଟ୍ରିଆଲ୍ କଫ୍ ସହିତ ଯୋଗ କରିଦେବା, ଏବଂ ଅବଶିଷ୍ଟ ଯୋଗଗୁଡିକ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ କରିବା ପାଇଁ କ୍ରସ୍-କ୍ଲମ୍ପ ମୁକ୍ତ କରିବା ପୂର୍ବରୁ ଫୁସଫୁଲା ଧମନୀ ଏବଂ ଆର୍ଟାକୁ ମଡେଲିଂ କରାଯାଏ ।^[୧] ବାମ ଭେଣ୍ଟ୍ରିକୁଲାର କାର୍ଯ୍ୟରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବା ପାଇଁ ଏକ ହେଟେରୋଟୋପିକ୍ (“ଘୁଷୁରୀ-ସମର୍ଥିତ”) ପଦ୍ଧତି କରାଯାଇପାରେ, ଏବଂ ଦାତା ହୃତ୍‌ପିଣ୍ଡକୁ ଏହାର ଡାହାଣ ପାର୍ଶ୍ୱରେ ଯୋଗଦେବା ସମୟରେ ପୂର୍ବ ହୃତ୍‌ପିଣ୍ଡକୁ ସ୍ଥାନିତ କରିଥାଏ | ^[୪] ହୃଦୟ ପ୍ରତିରୋପଣ ଜୀବନର ଗୁଣ ଏବଂ ଅବଧିରେ ଉନ୍ନତି ଆଣିପାରେ, ବିଶେଷତ ଛୋଟ ପ୍ରାପ୍ତକର୍ତ୍ତାମାନଙ୍କଠାରେ ।^[୨] ^[୫] ଯେହେତୁ ଦାତା ହୃଦୟ ସ୍ନାୟୁ ଯୋଗାଣ ହରାଇଛି, ଏହାର କିଛି କାର୍ଯ୍ୟ ଭିନ୍ନ ଅଟେ | ^[୨] ଏହାର ସ୍ପନ୍ଦନ ଦୃତ ହୁଏ ଏବଂ ସାଧାରଣ ରକ୍ତଚାପର ପରିବର୍ତ୍ତନ ହରାଇଥାଏ । ^[୨]

୨୦୨୦ ସୁଦ୍ଧା ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକାର ହୃଦ୍‌ରୋଗ ସର୍ଜନ ଖ୍ରୀଷ୍ଟିଆନ୍ ବର୍ଣ୍ଣାର୍ଡଙ୍କ ୧୯୬୭ ମସିହାରେ ପ୍ରଥମ ଅସ୍ତ୍ରୋପଚାର ପରଠାରୁ ୧୨୦,୦୦୦ରୁ ଅଧିକ ପ୍ରତିରୋପଣ କରାଯାଇଛି। ^[୧] ବିଶ୍ୱରେ ପ୍ରତିବର୍ଷ ୫୦୦୦ରୁ ଅଧିକ ପ୍ରତିରୋପଣ କରାଯାଏ। ^[୬] ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଅଧାରୁ ଅଧିକ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରାଯାଏ | ^[୭] ଗୋଟିଏ ବର୍ଷରେ ଅସ୍ତ୍ରୋପଚାର ପରେ ଆଶା କରାଯାଉଥିବା ବଞ୍ଚିବା ହାର 90%ରୁ ଅଧିକ ଏବଂ ପାଞ୍ଚ ବର୍ଷରେ ୭୫% ।^[୨] ୧୯୯୨ରୁ ୨୦୦୧ ମଧ୍ୟରେ କରାଯାଇଥିବା ଟ୍ରାନ୍ସପ୍ଲାଣ୍ଟରେ, ମୃତ୍ୟୁର ବିପଦ ପ୍ରଥମ ବର୍ଷରେ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ହାରାହାରି ବଞ୍ଚିବା ହାର ୧୧ ବର୍ଷ ଥିଲା ।^[୧] ଯଦି ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଅନ୍ୟ ଏକ ହୃଦୟ ପ୍ରତିରୋପଣ ପୁନରାବୃତ୍ତି ହୁଏ, ତେବେ ମୃତ୍ୟୁ ହେବାର ଆଶଙ୍କା ଅଧିକ ଥାଏ । ^[୧] ବିଶ୍ୱରେ ଅଙ୍ଗ ଦାନ କରାଯାଇଥିବା ପ୍ରକ୍ରିୟା ସଂଖ୍ୟାକୁ ସୀମିତ କରିଦେଇଛି । ^[୧]

ଆଧାର

↑ ^୧.୦୦ ^୧.୦୧ ^୧.୦୨ ^୧.୦୩ ^୧.୦୪ ^୧.୦୫ ^୧.୦୬ ^୧.୦୭ ^୧.୦୮ ^୧.୦୯ ^୧.୧୦ ^୧.୧୧ ^୧.୧୨ ^୧.୧୩ ^୧.୧୪ ^୧.୧୫ Page, Aravinda; Abu-Omar, Abu (2020). "70. Heart transplantation". In Raja, Shahzad G. (ed.). Cardiac Surgery: A Complete Guide (in ଇଂରାଜୀ). Switzerland: Springer. pp. 639–644. ISBN 978-3-030-24176-6. Archived from the original on 2022-02-14. Retrieved 2022-02-14.
↑ ^୨.୦୦ ^୨.୦୧ ^୨.୦୨ ^୨.୦୩ ^୨.୦୪ ^୨.୦୫ ^୨.୦୬ ^୨.୦୭ ^୨.୦୮ ^୨.୦୯ Bunce, Nicholas H.; Ray, Robin; Patel, Hitesh (2020). "30. Cardiology". In Feather, Adam; Randall, David; Waterhouse, Mona (eds.). Kumar and Clark's Clinical Medicine (in ଇଂରାଜୀ) (10th ed.). Elsevier. p. 1076. ISBN 978-0-7020-7870-5. Archived from the original on 2022-02-15. Retrieved 2022-02-15.
↑ Mantha, Aditya; Lee, Ramon O.; Wolfson, Aaron M. (1 February 2022). "Patient selection for heart transplant: balancing risk". Current Opinion in Organ Transplantation. 27 (1): 36–44. doi:10.1097/MOT.0000000000000943. ISSN 1531-7013. PMID 34939963. Archived from the original on 14 February 2022. Retrieved 14 February 2022.
↑ ^୪.୦ ^୪.୧ Arora, Sonali; Attawar, Sandeep (3 October 2021). "Current Status of Cardiac Transplantation in the 21st Century". Indian Journal of Clinical Cardiology: 263246362110452. doi:10.1177/26324636211045223. ISSN 2632-4636. Archived from the original on 16 February 2022. Retrieved 16 February 2022.
↑ Burch M.; Aurora P. (2004). "Current status of paediatric heart, lung, and heart-lung transplantation". Archives of Disease in Childhood. 89 (4): 386–89. doi:10.1136/adc.2002.017186. PMC 1719883. PMID 15033856.
↑ Sai Kiran Bhagra; Stephen Pettit; Jayan Parameshwar (2019), "Cardiac transplantation: indications, eligibility and current outcomes", Heart, British Medical Journal, vol. 105, no. 3, pp. 252–260, doi:10.1136/heartjnl-2018-313103, PMID 30209127, archived from the original on 2022-01-11, retrieved 2022-01-25
↑ Cook JA, Shah KB, Quader MA (2015). "The total artificial heart". Journal of Thoracic Disease. 7 (12): 2172–80. doi:10.3978/j.issn.2072-1439.2015.10.70. PMC 4703693. PMID 26793338. {{cite journal}}: Unknown parameter |displayauthors= ignored (|display-authors= suggested) (help)

[Raja2020.70-1] ୧.୦୦ ^୧.୦୧ ^୧.୦୨ ^୧.୦୩ ^୧.୦୪ ^୧.୦୫ ^୧.୦୬ ^୧.୦୭ ^୧.୦୮ ^୧.୦୯ ^୧.୧୦ ^୧.୧୧ ^୧.୧୨ ^୧.୧୩ ^୧.୧୪ ^୧.୧୫ Page, Aravinda; Abu-Omar, Abu (2020). "70. Heart transplantation". In Raja, Shahzad G. (ed.). Cardiac Surgery: A Complete Guide (in ଇଂରାଜୀ). Switzerland: Springer. pp. 639–644. ISBN 978-3-030-24176-6. Archived from the original on 2022-02-14. Retrieved 2022-02-14.

[Kum2020-2] ୨.୦୦ ^୨.୦୧ ^୨.୦୨ ^୨.୦୩ ^୨.୦୪ ^୨.୦୫ ^୨.୦୬ ^୨.୦୭ ^୨.୦୮ ^୨.୦୯ Bunce, Nicholas H.; Ray, Robin; Patel, Hitesh (2020). "30. Cardiology". In Feather, Adam; Randall, David; Waterhouse, Mona (eds.). Kumar and Clark's Clinical Medicine (in ଇଂରାଜୀ) (10th ed.). Elsevier. p. 1076. ISBN 978-0-7020-7870-5. Archived from the original on 2022-02-15. Retrieved 2022-02-15.

[Mantha2022-3] Mantha, Aditya; Lee, Ramon O.; Wolfson, Aaron M. (1 February 2022). "Patient selection for heart transplant: balancing risk". Current Opinion in Organ Transplantation. 27 (1): 36–44. doi:10.1097/MOT.0000000000000943. ISSN 1531-7013. PMID 34939963. Archived from the original on 14 February 2022. Retrieved 14 February 2022.

[Arora-4] ୪.୦ ^୪.୧ Arora, Sonali; Attawar, Sandeep (3 October 2021). "Current Status of Cardiac Transplantation in the 21st Century". Indian Journal of Clinical Cardiology: 263246362110452. doi:10.1177/26324636211045223. ISSN 2632-4636. Archived from the original on 16 February 2022. Retrieved 16 February 2022.

[burch2004-5] Burch M.; Aurora P. (2004). "Current status of paediatric heart, lung, and heart-lung transplantation". Archives of Disease in Childhood. 89 (4): 386–89. doi:10.1136/adc.2002.017186. PMC 1719883. PMID 15033856.

[Bhagra2019-6] Sai Kiran Bhagra; Stephen Pettit; Jayan Parameshwar (2019), "Cardiac transplantation: indications, eligibility and current outcomes", Heart, British Medical Journal, vol. 105, no. 3, pp. 252–260, doi:10.1136/heartjnl-2018-313103, PMID 30209127, archived from the original on 2022-01-11, retrieved 2022-01-25

[Cook2015-7] Cook JA, Shah KB, Quader MA (2015). "The total artificial heart". Journal of Thoracic Disease. 7 (12): 2172–80. doi:10.3978/j.issn.2072-1439.2015.10.70. PMC 4703693. PMID 26793338. {{cite journal}}: Unknown parameter |displayauthors= ignored (|display-authors= suggested) (help)

[୧]

[୨]

[୩]

[୪]

[୫]

[୬]

[୭]