ଆଡ୍ରେନାଲ୍ ଅଭାବ
| Adrenal insufficiency | |
|---|---|
 Forty-nine year-old with signs of adrenal insufficiency. Appearance shows lack of facial hair, dehydration, loss of the outer eyebrow (panel A), pale skin, muscular and weight loss, and loss of body hair (panel B).[୧] | |
| ବିଭାଗ | Endocrinology |
| ଲକ୍ଷଣ | Weakness, lightheadedness with standing, darkening skin, weight loss, vomiting, intolerance to the cold, salt cravings[୨] |
| କାରଣ | Primary: Addison disease, congenital adrenal hyperplasia, adrenal hemorrhage, certain medications[୩] Secondary: Panhypopituitarism, Sheehan’s syndrome[୪][୫] Tertiary: Brain tumors, long term corticosteroid use[୩][୫] |
| ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ ପଦ୍ଧତି | Based on symptoms, confirmed by blood tests[୬] |
| ଚିକିତ୍ସା | Hydrocortisone, prednisone, fludrocortisone[୨] |
| ପୁନଃପୌନିକ | Primary: 5 in 100,000[୭] Secondary: 22 per 100,000[୫] |
ଆଡ୍ରେନାଲ୍ ଅଭାବ ହେଉଛି ଏକ ଅବସ୍ଥା ଯେଉଁଥିରେ ଆଡ୍ରେନାଲ୍ ଗ୍ରନ୍ଥିଗୁଡିକ ଯଥେଷ୍ଟ ପରିମାଣରେ ହରମୋନ୍ କର୍ଟିସୋଲ୍ ଏବଂ ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଆଲଡୋଷ୍ଟେରନ୍ ଉତ୍ପାଦନ କରନ୍ତି ନାହିଁ | [୩] ଏହାର ଲକ୍ଷଣ ମୃଦୁରୁ ସାଂଘାତିକ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଧରଣରହୁଏ । ଦୁର୍ବଳତା, ଥକାପଣ, ଛିଡ଼ା ହେବା ସମୟରେ ମୁଣ୍ଡ ହାଲୁକା ଲାଗିବା ଏବଂ ଚର୍ମ କଳା ହୋଇପାରେ | [୨] ଅଧିକ ଭୟଙ୍କର ଲକ୍ଷଣ ମଧ୍ୟରେ ନିମ୍ନ ରକ୍ତଚାପ ଏବଂ ଓଜନ ହ୍ରାସ ହୋଇପାରେ।[୨] [[ବାନ୍ତି]], ଉଦର ଯନ୍ତ୍ରଣା, ଥଣ୍ଡା ପ୍ରତି ଅସହିଷ୍ଣୁତା ଏବଂ ଲୁଣ ଲୋଭ ମଧ୍ୟ ହୋଇପାରେ | [୨] [୮] ରୋଗ ଜଟିଳ ହେଲେ ଏକ ଆଡ୍ରେନାଲ୍ ସଙ୍କଟ ହୋଇପାରେ | [୩]
ଆଡ୍ରେନାଲ୍ ଅଭାବର କାରଣଗୁଡିକ ପ୍ରାଥମିକ, ମାଧ୍ୟମିକ ଏବଂ ତୃତୀୟକ ଶ୍ରେଣୀରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି | [୩] ପ୍ରାଥମିକ କାରଣଗୁଡିକ ଆଡ୍ରେନାଲ୍ ଗ୍ରନ୍ଥି ରୋଗ ଯୋଗୁଁ ହୁଏ ଯେପରିକି [[ଆଡିସନ୍ ରୋଗ]], ଜନ୍ମଗତ ଆଡ୍ରେନାଲ୍ ହାଇପରପ୍ଲାସିଆ, ଆଡ୍ରେନାଲ୍ ରକ୍ତସ୍ରାବ, ଏବଂ କିଛି ଔଷଧ ଔଷଧ ଯୋଗୁ ମଧ୍ୟ ହୁଏ ।[୩] ମାଧ୍ୟମିକ କାରଣରେ ମଧ୍ୟରେ ପିଟୁଇଟାରୀରୁ ଏସିଟିଏଚ ହ୍ରାସ ଯୋଗୁ ପାନହାଇପୋପିଟ୍ୟୁଟାରିଜିମ୍ ଏବଂ ଶେହାନ ସିଣ୍ଡ୍ରୋମ (<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Sheehan's_syndrome" rel="mw:ExtLink" title="Sheehan's syndrome" class="cx-link" data-linkid="93">Sheehan’s syndrome</a>) ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ହୁଏ | [୩] [୪] [୫] ତୃତୀୟକ କାରଣଗୁଡିକ ହାଇପୋଥାଲାମସ୍ରୁ ସିଆରଏଚ (CRH) ହ୍ରାସ ଏବଂ ମସ୍ତିଷ୍କ ଟ୍ୟୁମର୍ ଏବଂ ଦୀର୍ଘକାଳୀନ କର୍ଟିକୋଷ୍ଟେରଏଡ୍ ବ୍ୟବହାର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ହୁଏ | [୩] [୫] ଲକ୍ଷଣ ଉପରେ ଆଧାର କରି ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ ଏବଂ ରକ୍ତ ପରୀକ୍ଷାଦ୍ୱାରା ସୁନିଶ୍ଚିତ କରାଯାଏ।[୪]
ଚିକିତ୍ସାରେ ସାଧାରଣତଃ ହାଇଡ୍ରୋକୋର୍ଟିସୋନ କିମ୍ବା [[ପ୍ରେଡନିସୋନ]] (prednisone) ଦିଆଯାଇଥାଏ | [୨] [୪] ପ୍ରାଥମିକ ରୋଗରେ ଫ୍ଲୁଡ୍ରୋକୋର୍ଟିସୋନ ମଧ୍ୟ ଆବଶ୍ୟକ ହୁଏ ।[୨] ସଂକ୍ରମଣ ଭଳି ଶାରୀରିକ ଚାପ ସମୟରେ ହାଇଡ୍ରୋକୋର୍ଟିସୋନ୍ର ଅଧିକ ମାତ୍ରା ଆବଶ୍ୟକ ହୁଏ ଏବଂ ଲୋକମାନେ ଅସୁସ୍ଥ ଅନୁଭବ କରିବା ମାତ୍ରେ ନିଜେ ଇଞ୍ଜେକ୍ସନ ଦେବାକୁ ଉପଦେଶ ଦିଆଯାଏ | [୨] ଚିକିତ୍ସାର ଫଳାଫଳ ପ୍ରାୟତଃ ଭଲ ଅଟେ।[୩]
ପ୍ରାଥମିକ ଆଡ୍ରେନାଲ୍ ଅଭାବ ପ୍ରତି ୧00,000 ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ପ୍ରାୟ ୫ଜଣଙ୍କୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥାଏ | [୭] ମାଧ୍ୟମିକ ଆଡ୍ରେନାଲ୍ ଅଭାବ ପ୍ରତି ୧00,000 ଲୋକଙ୍କ ଉପରେ ପ୍ରାୟ ୨୨ ଜଣଙ୍କୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥାଏ | [୫] ମହିଳାମାନେ ପୁରୁଷଙ୍କ ତୁଳନାରେ ଦୁଇ ଗୁଣ ଅଧିକ ପ୍ରଭାବିତ ହୁଅନ୍ତି।[୭] [୫] ଥୋମାସ ଆଡିସନ ସନ ୧୮୫୫ରେ ଏହି ରୋଗ ବିଷୟ ପ୍ରଥମେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଥିଲେ ।[୫]
ଆଧାର
[ସମ୍ପାଦନା]- ↑ Streetz-van der Werf, C; Karges, W; Blaum, M; Kreitschmann-Andermahr, I (15 May 2015). "Addisonian Crisis after Missed Diagnosis of Posttraumatic Hypopituitarism". Journal of clinical medicine. 4 (5): 965–9. doi:10.3390/jcm4050965. PMID 26239458.
{{cite journal}}: CS1 maint: unflagged free DOI (link) - ↑ ୨.୦ ୨.୧ ୨.୨ ୨.୩ ୨.୪ ୨.୫ ୨.୬ ୨.୭ "Addison Disease - Endocrine and Metabolic Disorders". Merck Manuals Professional Edition. Retrieved 21 October 2020.
- ↑ ୩.୦ ୩.୧ ୩.୨ ୩.୩ ୩.୪ ୩.୫ ୩.୬ ୩.୭ ୩.୮ Huecker, MR; Dominique, E (January 2020). "Adrenal Insufficiency". PMID 28722862.
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(help) - ↑ ୪.୦ ୪.୧ ୪.୨ ୪.୩ ଆଧାର ଭୁଲ: ଅଚଳ
<ref>ଚିହ୍ନ;Mer2020Secନାମରେ ଥିବା ଆଧାର ଭିତରେ କିଛି ଲେଖା ନାହିଁ । - ↑ ୫.୦ ୫.୧ ୫.୨ ୫.୩ ୫.୪ ୫.୫ ୫.୬ ୫.୭ Nicolaides, NC; Chrousos, GP; Charmandari, E; Feingold, KR; Anawalt, B; Boyce, A; Chrousos, G; de Herder, WW; Dungan, K; Grossman, A; Hershman, JM; Hofland, HJ; Kaltsas, G; Koch, C; Kopp, P; Korbonits, M; McLachlan, R; Morley, JE; New, M; Purnell, J; Singer, F; Stratakis, CA; Trence, DL; Wilson, DP (2000). "Adrenal Insufficiency". PMID 25905309.
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(help) - ↑ "Secondary Adrenal Insufficiency - Endocrine and Metabolic Disorders". Merck Manuals Professional Edition. Retrieved 21 October 2020.
- ↑ ୭.୦ ୭.୧ ୭.୨ Ferri, Fred F. (2014). Ferri's Clinical Advisor 2015 E-Book: 5 Books in 1 (in ଇଂରାଜୀ). Elsevier Health Sciences. p. 63. ISBN 978-0-323-08430-7. Retrieved 21 October 2020.
- ↑ Ten S, New M, Maclaren N (2001). "Clinical review 130: Addison's disease 2001". J. Clin. Endocrinol. Metab. 86 (7): 2909–22. doi:10.1210/jc.86.7.2909. PMID 11443143.