Jump to content

ସୌଭାଗ୍ୟ ପକ୍ଷୀ

ଉଇକିପିଡ଼ିଆ‌ରୁ

ସୌଭାଗ୍ୟ ପକ୍ଷୀ
ସୌଭାଗ୍ୟ ପକ୍ଷୀ
ସୌଭାଗ୍ୟ ପକ୍ଷୀର ଡାକ
ବିଜ୍ଞାନଭିତ୍ତିକ ଶ୍ରେଣୀବିଭାଗ edit
ସାମ୍ରାଜ୍ୟ: ପ୍ରାଣୀ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ
ଗୋଷ୍ଠୀ: ବାଇଲାଟେରିଆ
ପର୍ବ: କୋର୍ଡାଟା
ଶ୍ରେଣୀ: ଏଭସ
Order: Passeriformes
Family: Aegithinidae
Genus: Aegithina
ଜାତି: A. tiphia
ବାଇନୋମିଆଲ ନାମ
Aegithina tiphia
(କାର୍ଲ୍ ଲିନାୟସ୍, ୧୭୫୮)
Synonyms

ମୋଟେସିଲା ଟିଫିଆ (Motacilla tiphia) ଲିନାୟସ୍, ୧୭୫୮

ସୌଭାଗ୍ୟ ପକ୍ଷୀ ବା ସାଧାରଣ ସୌଭାଗୀ ପକ୍ଷୀ (ଇଂରାଜୀ ଭାଷାରେ Common Iora, ଜୀବବିଜ୍ଞାନ ନାମ Aegithina tiphia) ଭାରତୀୟ ଉପମହାଦେଶ ଓ ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ଏସିଆରେ ଦେଖାଯାଉଥିବା ଏକ କ୍ଷୁଦ୍ରାକୃତି ସୁନ୍ଦର କାକଳିବିଶିଷ୍ଟ ପକ୍ଷୀ । ଭୌଗୋଳିକ ଅବସ୍ଥିତି ସହ ଏମାନଙ୍କ ରଙ୍ଗରେ ବିଭିନ୍ନତା ପରିଲକ୍ଷିତ ହୁଏ ଓ ଏହି ଆଧାରରେ ଅନେକ ପକ୍ଷୀଙ୍କୁ ଉପପ୍ରଜାତି ଭାବେ ଚିହ୍ନଟ କରାଯାଉଛି । ବୁଦାଳିଆ ଓ ଘନ ଜଙ୍ଗଲରେ ବାସ କରୁଥିବା ଏହି ପକ୍ଷୀ ପ୍ରଜାତିକୁ ଏମାନଙ୍କ ଶରୀରର ରଙ୍ଗ ଓ ସୁନ୍ଦର ହୁଇସିଲ୍ ଶବ୍ଦରୁ ସହଜରେ ଠାବ କରିହେବ । ମିଳନ ଋତୁରେ ଅଣ୍ଡିରା ପକ୍ଷୀମାନେ ନିଜ ପରକୁ ଫୁଲାଇ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରନ୍ତି ।

ବିବରଣୀ

[ସମ୍ପାଦନା]

ସୌଭାଗ୍ୟ ପକ୍ଷୀମାନଙ୍କ ଥଣ୍ଟ ମୁନିଆ । ଏହି ପ୍ରଜାତିର ଅଣ୍ଡିରା ଓ ମାଈମାନେ ଦେଖିବାକୁ ଅଲଗା । ଅଣ୍ଡିରାମାନଙ୍କ ଡେଣା ଓ ଲାଞ୍ଜ କଳା ରଙ୍ଗର ହୋଇଥାଏ । ମିଳନ ଋତୁରେ ଅଣ୍ଡିରା ପକ୍ଷୀମାନଙ୍କ ଟୋପି ବା ଚୂଳ ଓ ପିଠି ମଧ୍ୟ କଳା ରଙ୍ଗର ହୋଇଥାଏ । ମାଈମାନଙ୍କ ଡେଣା ସବୁଜ ରଙ୍ଗର ଓ ସେମାନଙ୍କ ଲାଞ୍ଜ ଅଲିଭ୍ ପରି ରଙ୍ଗର ହୋଇଥାଏ । ଉଭୟଙ୍କ ଶରୀରର ନିମ୍ନାଂଶ ଯଥା - ବେକ, ପେଟ ଇତ୍ୟାଦି ହଳଦିଆ ରଙ୍ଗର । ଅଣ୍ଡିରାଙ୍କ ଡେଣାରେ ଧଳା ରଙ୍ଗର ଗାର ରହିଥାଏ ଯାହା ପ୍ରଜନନ ଋତୁରେ ଅଧିକ ସ୍ପଷ୍ଟ ଦେଖାଯାଏ । ପ୍ରଜନନ ଋତୁରେ ଅଣ୍ଡିରାମାନଙ୍କ ପିଠି ପଟର କଳା ଅଂଶରେ ବିଭିନ୍ନତା ଦେଖାଯାଏ ଓ ଏହା “ମାର୍ଶାଲ୍ସ୍ ଆୟୋରା” ନାମକ ଆଉ ଏକ ସୌଭାଗ୍ୟ ପକ୍ଷୀ ପରି ଦେଖାଯିବାରୁ ମନରେ ଭ୍ରମ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇପାରେ । ମାର୍ଶାଲ୍ସ ଆୟୋରା ପକ୍ଷୀର ଲାଞ୍ଜର ଅଗଟି ଧଳା ରଙ୍ଗର ଓ ସେଥିରୁ ଦୁଇ ପ୍ରଜାତିକୁ ଠଉରାଇହେବ ।[୨] ସୌଭାଗ୍ୟ ପକ୍ଷୀଙ୍କ ଏକ ଉପପ୍ରଜାତି ହିମାଳୟ ଅଞ୍ଚଳରେ ଦେଖାଯାନ୍ତି । ଏହି ଅଞ୍ଚଳର ଉପପ୍ରଜାତିର ଅଣ୍ଡିରା ଓ ମାଈମାନେ ଦେଖିବାକୁ ପ୍ରାୟ ଏକାପରି । ଏଠାକାର ଅଣ୍ଡିରାମାନଙ୍କ ଚୂଳ ମଧ୍ୟ ଅଳ୍ପ କଳା ରଙ୍ଗର । ଉତ୍ତର-ପଶ୍ଚିମ ଭାରତରେ ଦେଖାଯାଉଥିବା ସେପ୍ଟେଣ୍ଟ୍ରିଓନାଲିସ୍ (septentrionalis) ଉପପ୍ରଜାତି ଅନ୍ୟ ଉପପ୍ରଜାତିଙ୍କ ତୁଳନାରେ ଅଧିକ ହଳଦିଆ ରଙ୍ଗର । ପ୍ରଜନନ ଋତୁରେ ଉତ୍ତର ଭାରତର ସମତଳ ଭୂମିରେ ଦେଖାଯାଉଥିବା ହୁମେଇ (humei) ପ୍ରଜାତିର ଅଣ୍ଡିରାମାନଙ୍କ ଚୂଳ କଳା ଓ ଶରୀରର ଉପରାଂଶ ଅଲିଭ୍ ରଙ୍ଗର ହୋଇଥାଏ । ଦକ୍ଷିଣ-ପଶ୍ଚିମ ଭାରତ ଓ ଶ୍ରୀଲଙ୍କାରେ ମଲ୍ଟିକଲର୍ (multicolor) ଉପପ୍ରଜାତି ଦେଖାଯାଏ ଯାହାର ଚୂଳ ଓ ଶରୀରର ଉପରାଂଶ ଅତିଶୟ କଳା ରଙ୍ଗର । ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତର ସୌଭାଗ୍ୟ ପକ୍ଷୀମାନେ ହୁମେଇ ଓ ମଲ୍ଟିକଲର୍ ଉପପ୍ରଜାତିର ମିଶାମିଶି ରଙ୍ଗ ବହନ କରିଥାନ୍ତି । ଏମାନଙ୍କ ଶରୀରର ପଶ୍ଚାତ ଭାଗର ନିମ୍ନାଂଶ ପାଉଁଶିଆ ଓ ସବୁଜ ମିଶା ରଙ୍ଗର । ଏମାନଙ୍କୁ ପୂର୍ବେ ଡେଇନାନି (deignani) ଉପପ୍ରଜାତି ବୋଲି କୁହାଯାଉଥିଲା କିନ୍ତୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ଏହି ନାମଟି ବ୍ରହ୍ମଦେଶୀୟ ସୌଭାଗ୍ୟ ପକ୍ଷୀ ଉପପ୍ରଜାତି ପାଇଁ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହୋଇଛି ।[୨][୩][୪][୫]

ଭାରତର ହାଇଦ୍ରାବାଦ ଅଞ୍ଚଳର ଏକ ଅଣ୍ଡିରା ସୌଭାଗ୍ୟ ପକ୍ଷୀ

ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ଏସିଆର ଅନ୍ୟ ଉପପ୍ରଜାତିମାନ ହେଲେ - ଦକ୍ଷିଣ ଚୀନ, ଉତ୍ତର ଥାଇଲ୍ୟାଣ୍ଡ ଓ ଲାଓସରେ ଦେଖାଯାଉଥିବା ଫିଲିପି (philipi), ବ୍ରହ୍ମଦେଶରେ ଦେଖାଯାଉଥିବା ଡେଇନାନି (deignani), ଦକ୍ଷିଣ ବ୍ରହ୍ମଦେଶ ଓ ସୁମାତ୍ରା ଦ୍ୱୀପଶୃଙ୍ଖଳରେ ଦେଖାଯାଉଥିବା ହୋରାଇଜୋପ୍ଟେରା (horizoptera), କାମ୍ବୋଡ଼ିଆରେ ଦେଖାଯାଉଥିବା କାମ୍ବୋଡିଆନା (cambodiana), ପଲାୱନ ଓ ଉତ୍ତର ବୋର୍ଣ୍ଣିଓରେ ଦେଖାଯାଉଥିବା ଏକାନିମିସ୍ (aeqanimis), ବୋର୍ଣ୍ଣିଓରେ ଦେଖାଯାଉଥିବା ଭିରିଡିସ୍ (viridis) ଏବଂ ଜାଭା ଓ ବାଲିରେ ଦେଖାଯାଉଥିବା ସ୍କାପ୍ୟୁଲାରିସ୍ (scapularis)।[୬][୭]

ପରିସ୍ଥିତିକ ବ୍ୟବହାର

[ସମ୍ପାଦନା]

ଛୋଟ ଛୋଟ ଗୋଷ୍ଠୀରେ ସୌଭାଗ୍ୟ ପକ୍ଷୀମାନେ ଗଛ ଡାଳରେ ବସି କୀଟପତଙ୍ଗ ଖୋଜି ଖାଇଥାନ୍ତି । ଏମାନେ ବେଳେବେଳେ ଅନ୍ୟ ପକ୍ଷୀଙ୍କ ଗହଣରେ ବସି ଖାଇବା ମଧ୍ୟ ଦେଖାଯାଏ । ହ୍ୱୀ-ଟୀ.., ଚୁର୍‍ର୍‍.., ହ୍ୱିସିଲ୍ ମାରିବା ପରି ଶବ୍ଦ, ଚଟର୍-ଚଟର୍ ହେବା ଆଦି ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ଶବ୍ଦ ଓ ଗୀତ ସୌଭାଗ୍ୟ ପକ୍ଷୀ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ । କଜଳପାତି ପରି ଅନ୍ୟ ଚଢ଼େଇଙ୍କ ରାବକୁ ସୌଭାଗ୍ୟ ପକ୍ଷୀ ଅନୁକରଣ କରିବା ମଧ୍ୟ ଦେଖାଯାଏ ।[୮] ବର୍ଷା ଋତୁ ପରେ ମିଳନ ଋତୁ ସମୟରେ ଅଣ୍ଡିରା ସୌଭାଗ୍ୟ ପକ୍ଷୀମାନେ ନିଜ ଦେହର ପର ଫୁଲାଇ, ଆକାଶରେ ଉଠିଯାଇ ଓ ତଳକୁ କୁଣ୍ଡଳାକାର ପଥରେ ତଳକୁ ଖସି ପ୍ରଦର୍ଶନ କରନ୍ତି ଓ ମାଈମାନଙ୍କୁ ଆକୃଷ୍ଟ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରନ୍ତି । ପ୍ରଦର୍ଶନ ସାରି ତଳକୁ ଓହ୍ଲାଇବା ପରେ ଅଣ୍ଡିରା ପକ୍ଷୀ ନିଜର ଲାଞ୍ଜର ପର ପ୍ରସାରଣ କରି ଡେଣା ବନ୍ଦ କରିଦିଏ ।[୩] ଗଛ ଡାଳରେ ଥିବା ବସାରେ ମାଈ ପକ୍ଷୀ ୨-୪ଟି ସବୁଜ ମିଶା ଧଳା ରଙ୍ଗର ଅଣ୍ଡା ଦେଇଥାଏ । ଉଭୟ ମାଈ ଓ ଅଣ୍ଡିରା ପକ୍ଷୀ ଅଣ୍ଡା ଉଷୁମାଇଥାନ୍ତି ।[୯] ୧୪ ଦିନରେ ଅଣ୍ଡା ଫୁଟି ସେଥିରୁ ଛୁଆ ବାହାରନ୍ତି । କାଉ, କୁମ୍ଭାଟୁଆ, ସାପ ଓ ଏଣ୍ଡୁଅ ପରି ଜୀବମାନେ ଏମାନଙ୍କ ଅଣ୍ଡା ଖାଇଦେବା ଦେଖାଯାଇଛି ।[୧୦] କିଛି କୋଇଲି ପ୍ରଜାତିର ପକ୍ଷୀ ଏମାନଙ୍କ ବସାରେ ଅଣ୍ଡା ଦେଇ ଚାଲିଯିବା ମଧ୍ୟ ଦେଖାଯାଏ ।[୧୧]

ସୌଭାଗ୍ୟ ପକ୍ଷୀମାନେ ବର୍ଷକୁ ଦୁଇଥର ପରଝଡ଼ା ଦେଇ ନୂଆ ପର ଧାରଣ କରନ୍ତି । ଏହି କାରଣରୁ ପରର ରଙ୍ଗକୁ ଆଧାର କରି ଏମାନଙ୍କ ଉପପ୍ରଜାତି ଚିହ୍ନଟ କରିବା ବା ଏମାନଙ୍କ ବର୍ଗୀକରଣ କରିବା ତ୍ରୁଟିପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇପାରେ ।[୧୧]

ଗୋଆରୁ ମିଳିଥିବା ଏକ ସୌଭାଗ୍ୟ ପକ୍ଷୀ ନମୁନାକୁ ହେମୋପ୍ରୋଟିୟସ୍ (Haemoproteus) ପ୍ରଜାତି H. aethiginae ବୋଲି ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି ।[୧୨]

ଆଧାର

[ସମ୍ପାଦନା]
  1. ↑ BirdLife International (2012). "Aegithina tiphia". Retrieved 26 November 2013. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help); Invalid |ref=harv (help)
  2. ↑ ୨.୦ ୨.୧ Rasmussen PC; JC Anderton (2005). Birds of South Asia: The Ripley Guide. Volume 2. Smithsonian Institution & Lynx Edicions. pp. 344–346.
  3. ↑ ୩.୦ ୩.୧ Baker, ECS (1922). Fauna of British India. Birds. Volume 1 (2nd ed.). Taylor and Francis, London. pp. 339–343.
  4. ↑ Wells, D.R.; E.C. Dickinson; R.W.R.J. Dekker (2003). "Systematic notes on Asian birds. 34. A preliminary review of the Aegithinidae". Zool. Verh. Leiden. 344: 7–15. {{cite journal}}: Unknown parameter |last-author-amp= ignored (|name-list-style= suggested) (help)
  5. ↑ Dickinson, E.C.; R.W.R.J. Dekker; S. Eck; S. Somadikarta (2003). "Systematic notes on Asian birds. 35. Types of the Aegithinidae" (PDF). Zool. Verh. Leiden. 344: 17–24. Archived from the original (PDF) on 2007-10-26. Retrieved 2010-09-12. {{cite journal}}: Unknown parameter |last-author-amp= ignored (|name-list-style= suggested) (help)
  6. ↑ Mayr E; JC Greenway, eds. (1960). Check-list of the birds of the world. Volume 9. Museum of Comparative Zoology, Massachusetts. pp. 300–302.
  7. ↑ Marien, D (1952). "The systematics of Aegithina nigrolutea and Aegithina tiphia (Aves, Irenidae)". Am. Mus. Novit. 1589: 1–17. hdl:2246/4066.
  8. ↑ Bharos, A. M. K. (1998). "Mimicry by common Iora Aegithina tiphia". J. Bombay Nat. Hist. Soc. 95 (1): 116.
  9. ↑ Wesley, H Daniel (1984). "Frequency and duration of incubation of the eggs for Aegithina tiphia". J. Bombay Nat. Hist. Soc. 81 (1): 193–195.
  10. ↑ Ali, S (1931). "Casualties among the eggs and young of small birds". J. Bombay Nat. Hist. Soc. 34 (4): 1062–1067.
  11. ↑ ୧୧.୦ ୧୧.୧ Ali, S; SD Ripley (1996). Handbook of the Birds of India and Pakistan. Volume 6 (2nd ed.). Oxford University Press. pp. 47–54.
  12. ↑ de Mello, I. (1935). "New hæmoproteids of some Indian birds". Proceedings of the Indian Academy of Sciences, Section B. 2 (5): 469–475. doi:10.1007/BF03053034.

ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଲିଂକ୍

[ସମ୍ପାଦନା]
ଉଇକିମିଡ଼ିଆ କମନ୍ସରେ Aegithina tiphia ବାବଦରେ ମାଧ୍ୟମ ରହିଛି ।
"https://or.wikipedia.org/w/index.php?title=ସୌଭାଗ୍ୟ_ପକ୍ଷୀ&oldid=426713"ରୁ ଅଣାଯାଇଅଛି