ମୂଷାକାନୀ

Ipomoea carnea

ମୂଷାକାନୀ
Scientific classification
Kingdom:	Plantae
(unranked):	Angiosperms
(unranked):	Eudicots
(unranked):	Asterids
Order:	Solanales
Family:	Convolvulaceae
Tribe:	Ipomoeeae
Genus:	Ipomoea L. 1753
Species
More than 500
Synonyms
Acmostemon Pilg. Batatas Choisy Bonanox Raf. Calonyction Choisy Calycantherum Klotzsch Diatremis Raf. Dimerodisus Gagnep. Exogonium Choisy Mina Cerv. Parasitipomoea Hayata Pharbitis Choisy Quamoclit Mill. Quamoclit Moench

Ipomoea setosa

ମୂଷାକାନୀ ଏକ ଲତା ଜାତୀୟ ଉଦ୍ଭିଦ। ଏହା କେବଳ ଭୂମି ଉପରେ ଲଟାଇ ମାଡ଼ିଥାଏ, ଅନ୍ୟ ତରୁ ଉପରେ ମାଡ଼ିବାର କ୍ଷମତା ଏହାର ନାହିଁ । ଏହା କ୍ଷୁଦ୍ର ଗଛରେ ଗଣା ହୋଇଥାଏ । ଏହାର ପତ୍ର ଗୁଡ଼ିକ ମୂଷାକାନ ପରି ଦିଶୁଥିବାରୁ ଏହାକୁ ମୂଷାକାନୀ କୁହାଯାଏ। ଏହା ପଡ଼ିଆ ଓ ବାଡ଼ମୂଳରେ ଜନ୍ମେ । ଗାଈଆଳ ପିଲାମାନେ ଏହାକୁ ଚୋବାଇ ପାଟି ନାଲି କରିଥାନ୍ତି। ଏହା ମୂଷା କାମୁଡ଼ାର ବିଷ ନାଶକ ଓ ବ୍ରଣ ଓ ନେତ୍ର ରୋଗରେ ଲାଭକାରୀ ।

ବିବିଧ ଭାରତୀୟ ପ୍ରାଦେଶିକ ନାମ

ପ୍ରାଦେଶିକ ଭାଷା	ନାମ
ଓଡ଼ିଆ	ମୂଷାକାନୀ
ସଂସ୍କୃତ	ଆଖୁପର୍ଣ୍ଣୀ, ଅଖୁକର୍ଣ୍ଣୀ, ଇନ୍ଦୂର କର୍ଣ୍ଣୀ, ଇନ୍ଦୁର ପର୍ଣ୍ଣିକା, ଆଖୁ ପର୍ଣ୍ଣିକା, ଭୁଦରୀଭବା ଓ ଧରୋଦରୀ
ହିନ୍ଦୀ	ଲମ୍ବରକାନୀ
ତେଲୁଗୁ	ଏଲଉକ୍ ଚେବିଚେଟ୍ଟୁ
ବଙ୍ଗଳା	ଇନ୍ଦୂରକାନୀ

• ବିଜ୍ଞାନ ଭିତ୍ତିକ ନାମ: Ipomoea Renniformis

ଶାସ୍ତ୍ରୋକ୍ତ ଗୁଣ

କଟୁ ମିଶ୍ରିତ ତିକ୍ତ ରସ। ଲଘୁପାକ, ଶୀତଳ, ବର୍ଣ୍ଣକର, ମନ୍ତ୍ରଯନ୍ତ୍ରାଦିର ପୀଡ଼ା, କଫ, କୃମି ଓ ଯାବତୀୟ ପ୍ରକାରର ଚର୍ମରୋଗ ବିନାଶକ। ମାତ୍ରା ଦୁଇଅଣାରୁ ଆଠଅଣା ।

ବ୍ୟବହାର

ଔଷଧୀୟ

ଏହାର ସର୍ବାଙ୍ଗକୁ ଔଷଧ ରୂପରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।

• କାଶରେ, ଏହାର ପତ୍ର ରସକୁ ମିଶ୍ରି ସହିତ ସେବନ କରାଯାଏ । ପ୍ରକାରାନ୍ତରେ ଏହାର ସର୍ବାଙ୍ଗର କ୍ୱାଥକୁ ଅଦାରସ ଓ ମହୁ ସହିତ ସେବନ କରାଯାଏ ।
• ଶିଶୁମାନଙ୍କର କୃମିରେ ମୂଷାକାନୀ ପତ୍ର ରସ ସହିତ ମହୁ ମିଶାଇ ସେବନ କରାଯାଏ। ପିଲା ବଡ଼ ସମସ୍ତଙ୍କ କୃମିରେ ମୂଷାକାନୀ ରସ ସହିତ ବିଡ଼ଙ୍ଗ ଚୂର୍ଣ୍ଣ ମିଶାଇ ସେବନ ରାଯାଏ।
• ଚାଲୁଣିଆ ରୋଗରେ ଏହାର ପତ୍ରରୁ କିଛି ଆଣି ହଳଦୀ ସହିତ ବାଟି, ନିଆଁର ଫୁଟାଇ ଲଗାଯାଏ।
• ଅଜୀର୍ଣ୍ଣ ଓ ଅଗ୍ନୀମାନ୍ଦ୍ୟରେ ଏହାର ପତ୍ର ରସ ସହିତ ଅଦାରସ ଓ କିଞ୍ଚିତ ମହୁ ମିଶାଇ ସେବନ କରାଯାଏ।
• ଅତିସାର ଓ ଝାଡ଼ା ରୋଗରେ ମୂଷାକାନୀ ରସ ସହିତ ସମ ପରିମାଣର କୋରେଇ ପତ୍ରର ରସକୁ ସେବନ କରାଯାଏ।
• ମୂଷାକାନୀ ପତ୍ର ରସ ସହିତ ସମ ପରିମିତ ଗୁଳୁଚୀ ରସ ମିଶାଇ ସେବନ କଲେ ବହୁମୂତ୍ର, ଜ୍ୱର, ବିସର୍ପ, କୃମି ଆଦି ରୋଗ ଦୂର ହୁଏ।
• ମୂତ୍ର ରୋଗରେ ମୂଷାକାନୀ ରସ ସହିତ ଶତାବରୀ ରସର ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଏ।
• ଦେହର ଦୁର୍ବଳତାରେ ମୂଷାକାନୀ ରସ ସହିତ ଅଶ୍ୱଗନ୍ଧା ଓ ମିଶ୍ରିଗୁଣ୍ଡା ମିଶାଇ ସେବନ କରାଯାଏ। ଏହା ଦେହର କାନ୍ତି ବଢ଼ାଏ।

ଅନ୍ୟାନ୍ୟ

• ପିତାଲାଉ ମୂଳ ସହିତ ଏହାକୁ ଘୋରି ମହୁ ସହିତ ଏକୋଇଶଦିନ ସେବନ କଲେ ମୂକ କଥା କହିପାରେ ବୋଲି ମାନ୍ୟତା ରହିଛି।
• ଏହାର ମୂଳକୁ ହାତରେ ଧାରଣ କଲେ ବହୁମୂତ୍ର ଦୂର ହୁଏ ବୋଲି ବିଶ୍ୱାସ ରହିଛି।

ବାହାର ଆଧାର

• ବୈଦ୍ୟରାଜ ଶ୍ରୀ କୃଷ୍ଣବ୍ରହ୍ମା ଶତପଥିଙ୍କ ବନୌଷଧି ବିଜ୍ଞାନ ।