Jump to content

ଦୟାନିଧି ଦାସ

ଉଇକିପିଡ଼ିଆ‌ରୁ
ଦୟାନିଧି ଦାସ
ଜନ୍ମ ସମୟରେ ନାମଦୟାନିଧି ଦାସ
ଜନ୍ମସଜନାପଡ଼ା, ନୟାଗଡ଼, ଓଡ଼ିଶା
ଶୈଳୀଓଡ଼ିଶୀ
ପେଷାଓଡ଼ିଶୀ ନୃତ୍ୟୁଗୁରୁ
ୱେବସାଇଟOfficial website

ଦୟାନିଧି ଦାସ ଜଣେ ଓଡ଼ିଶୀ ନୃତ୍ୟଗୁରୁ ଥିଲେ, ଯିଏକି କଳା ବିକାଶ କେନ୍ଦ୍ରର ପ୍ରଥମ ନୃତ୍ୟଗୁରୁ ଥିଲେ ।[] ୧୯୫୨-୫୩ ମସିହାରେ ସେ ପ୍ରଥମ ଓଡ଼ିଶୀ ନୃତ୍ୟ ପାଠ୍ୟ ଖସଡ଼ା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିଲେ । ସେ ଗୋଟିପୁଅ ନାଟକୁ ଅନୁସରଣ କରୁଥିଲେ ।[] ସେ ଓଡ଼ିଶୀ ନୃତ୍ୟର ପ୍ରଥମ ଭାଗକୁ ମଙ୍ଗଳାଚରଣ ଭାବରେ ନାମିତ କରିଥିଲେ ।[]

ଜନ୍ମ, ପରିବାର ଓ ଶିକ୍ଷା

[ସମ୍ପାଦନା]

ଦୟାନିଧି ଦାସ ନୟାଗଡ଼ ଜିଲ୍ଲାର ସଜନାପଡ଼ାଠାରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ବାପାଙ୍କ ନାମ ସନାତନ ଦାସ ।[] ସେ ଏକାଦଶ ଶ୍ରେଣୀରେ ପଢ଼ୁଥିବା ବେଳେ ଘର ଛାଡ଼ି ଚାଲିଯାଇଥିଲେ ଏବଂ ପିଲମାନଙ୍କୁ ଟିଉସନ୍ କରି ନିଜର ପାଠପଢ଼ା ଖର୍ଚ୍ଚ ତୁଲାଇଥିଲେ । ସେ ୧୯୪୭ ମସିହାରେ ନୟାଗଡ଼ର ଏକ ସ୍କୁଲରୁ ମାଟ୍ରିକ୍ ପାସ୍ କରିଥିଲେ । କଟକ ଯାଇ ସେ ରେଭେନ୍ସା କଲେଜରେ ପଢ଼ିବା ସମୟରେ ସେଠାରେ ନୃତ୍ୟ, ସଙ୍ଗୀତ ଏବଂ ତବଲା ବାଦନ ଶିକ୍ଷା କରିଥିଲେ । ସେ ନ୍ୟାସନାଲ୍ ମ୍ୟୁଜିକ୍ ଆସୋସିଏସନ୍‌ରୁ କଥକ ଏବଂ ହିନ୍ଦୁସ୍ତାନୀ ସଙ୍ଗୀତ ଶିକ୍ଷା କରୁଥିଲେ, ମାତ୍ର ଏହି ଶିକ୍ଷା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ କରିପାରିନଥିଲେ ।[]

ସେ ଆହ୍ଲାବାଦସ୍ଥିତ ପ୍ରୟାଗ ସଙ୍ଗୀତ ସମିତିରୁ କଥକରେ ନୃତ୍ୟ ପ୍ରଭାକର ଏବଂ ଓଡ଼ିଶୀରେ ବିଶାରଦ କରିଥିଲେ । ସେ ରାଧା ଗୋବିନ୍ଦ ଘୋଷଙ୍କ ଅଧିନରେ ତବଲା ଶିକ୍ଷା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।

ଓଡ଼ିଶୀ ନୃତ୍ୟ ପ୍ରତି ଅବଦାନ

[ସମ୍ପାଦନା]

ସେ କଳାବିକାଶ କେନ୍ଦ୍ରର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ବାବୁଲାଲ ଦୋଶୀଙ୍କ ସହଯୋଗୀ ଥିଲେ, ଯିଏକି ଏହି ସଂସ୍ଥାର ପ୍ରଥମ ନୃତ୍ୟ ଗୁରୁ ଥିଲେ । ୧୯୫୨-୫୩ ମସିହାରେ ସେ ଓଡ଼ିଶୀ ନୃତ୍ୟର ପ୍ରଥମ ପାଠ୍ୟ ଖସଡ଼ା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିଲେ ।[] ଏହା ପୂର୍ବରୁ ଓଡ଼ିଶୀ ନୃତ୍ୟ କେବଳ ଅଭିନୟଦ୍ୱାରା ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯାଉଥିଲା । ତାଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରଣୀତ ଏହି ପାଠ୍ୟ ଖସଡ଼ାରେ ଚାରି ବର୍ଷର ପାଠ ପଢ଼ା, ଯାହାର ନାମ ରଖାଯାଇଥିଲା 'ଓଡ଼ିଶୀ ନୃତ୍ୟ' ।[] ସେ ମାୟାଧର ରାଉତକେଳୁଚରଣ ମହାପାତ୍ରଙ୍କୁ କଳା ବିକାଶ କେନ୍ଦ୍ରରେ ଗୁରୁ ଭାବରେ ଯୋଗ ଦେବାକୁ ଆଣିଥିଲେ ।[]

ସେ ପ୍ରୟାଗ ସଙ୍ଗୀତ ସମିତିର ଓଡ଼ିଶୀ ପାଠ୍ୟ ଖସଡ଼ା ମଧ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିଲେ ଯାହାକି ଆଜି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବ୍ୟବହାର ହୋଇ ଆସୁଛି । ଓଡ଼ିଶୀ ନୃତ୍ୟର ପ୍ରଥମ ଭାଗକୁ ନାମ ମଙ୍ଗଳାଚରଣ ଭାବରେ ସେ ନାମିତ କରିଥିଲେ ।

୧୯୫୮ ମସିହାରେ ସେ ଜଣାଶୁଣା ନୃତ୍ୟଗୁରୁମାନଙ୍କୁ ନେଇ 'ଜୟନ୍ତିକା' ନାମକ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଗଢ଼ିଥିଲେ, ଯାହାର ପ୍ରଥମ ସାଧାରଣ ସମ୍ପାଦକ ଭାବରେ ସେ ନିଜ କାମ କରିଥିଲେ ।[][][୧୦] ଏହି ସଂସ୍ଥାର ଗବେଷଣା ଫଳରେ ଓଡ଼ିଶୀ ନୃତ୍ୟର ୨ ବର୍ଷିୟା ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ଆରମ୍ଭ ହେଲା ଏବଂ ଓଡ଼ିଶୀ ନୃତ୍ୟ ସର୍ବଭାରତୀୟ ସ୍ତରରେ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ମାନ୍ୟତା ପ୍ରାପ୍ତ କରିଥିଲା ।

କଥାଚିତ୍ରରେ ଅଭିନୟ

[ସମ୍ପାଦନା]

ସେ ୧୯୬୨ ମସିହାର ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର ଲକ୍ଷ୍ମୀରେ ଜଣେ ହାସ୍ୟ ଅଭିନେତା ଭାବରେ ଅଭିନୟ କରିବା ସହିତ ନୃତ୍ୟ ନିର୍ଦ୍ଦେଶନା ମଧ୍ୟ ଦେଇଥିଲେ । ଏହି ଚଳଚ୍ଚିତ୍ରରେ ସେ କମ୍ପାଉଣ୍ଡର କରୁଣାକର ଭୂମିକାରେ ଅଭିନୟ କରିଥିଲେ ।

ରଚନାବଳୀ

[ସମ୍ପାଦନା]
  • ପଲ୍ଲୀ ସଞ୍ଜେ
  • ବାଣୀ ଅର୍ଚ୍ଚନା
  • ଅଞ୍ଜୁଳାଏ ନାଟକ
  • ନାଟିକା ଚୟନ
  • ଅମୃତ ସନ୍ତାନ
  • ନାଟ୍ୟ ସନ୍ଧ୍ୟା
  • ଜୟନ୍ତିକା
  • ସରଳ ଛବିଳ ଅକ୍ଷର ଶିକ୍ଷା

ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଜୀବନ

[ସମ୍ପାଦନା]

ସେ ୧୯୫୫ ମସିହାରେ ନିଶାମଣି ଦାସଙ୍କୁ ବିବାହ କରିଥିଲେ । ୧୪ ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୭୯ରେ ସେ ୫୦ ବର୍ଷ ବୟସରେ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିଥିଲେ ।[୧୧]

  1. "LITERARY AND CULTURAL SOCIETIES: Kala Vikash Kendra" (PDF). Cuttack Chapter: 359.
  2. Sikand, Nandini (2016-12-01). Languid Bodies, Grounded Stances: The Curving Pathway of Neoclassical Odissi Dance (in ଇଂରାଜୀ). Berghahn Books. ISBN 978-1-78533-369-9.
  3. "Article - The rise and fall of Jayantika - Ileana Citaristi". narthaki.com. Retrieved 2023-02-19.
  4. "Guru Dayanidhi Das". Nartanam. XVIII (July-September 2018): 13. Archived from the original on 2023-02-19. Retrieved 2023-02-19.
  5. ୫.୦ ୫.୧ Swain, Nigamananda (7 Jun 2020). "Untold story of Odissi". OrrisaPost (in English). No. Sunday Post. p. 5. Archived from the original on 8 February 2023. Retrieved 8 February 2023.{{cite news}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  6. NAYAK, SUPRIYA. "How patronage shaped Odissi". www.india-seminar.com. Retrieved 2023-02-19.
  7. Roebert, Donovan (2021-06-16). Essays on Classical Indian Dance (in ଇଂରାଜୀ). CRC Press. ISBN 978-1-000-26069-4.
  8. Mohanty, Nandita Priyadarshini; Mohanty, Pritish Kumar (1 November 2022). "A Review on Odissi Dance" (PDF). Odisha Review (November 2022): 45, 46, 47. Archived from the original (PDF) on 19 February 2023. Retrieved 19 February 2023.
  9. "A Brief History of Odissi Dance". Sahapedia (in ଇଂରାଜୀ). Retrieved 2023-02-19.
  10. Citaristi, Ileana (2022-10-06). Odissi and the Geeta Govinda (in ଇଂରାଜୀ). Taylor & Francis. ISBN 978-1-000-78098-7.
  11. "Guru Dayanidhi Das". Nartanam. XVIII (July-September 2018): 15. Archived from the original on 2023-02-19. Retrieved 2023-02-19.

ବାହାର ଆଧାର

[ସମ୍ପାଦନା]