ମନୋଜ କୁମାର ପାଣ୍ଡେ

କ୍ୟାପ୍ଟେନ୍

ମନୋଜ କୁମାର ପାଣ୍ଡେ

ପରମବୀର ଚକ୍ର
କ୍ୟାପ୍ଟେନ୍; ମନୋଜ କୁମାର ପାଣ୍ଡେ; ପରମବୀର ଚକ୍ର
ଜନ୍ମ	୨୫ ଜୁନ ୧୯୭୫; ସୀତାପୁର, ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶ, ଭାରତ
ମୃତ୍ୟୁ	†୩ ଜୁଲାଇ ୧୯୯୯ (ବୟସ ୨୪); ବଙ୍କର ରିଡ଼ଜ, ଖାଲୁବର୍, ବାଟାଲିକ୍ ସେକ୍ଟର, କାର୍ଗିଲ୍ ଜିଲ୍ଲା, ଲଦାଖ, ଭାରତ
ନିଯୁକ୍ତିଦାତା	ଭାରତ
ସେବା/ବିଭାଗ	ଭାରତୀୟ ସ୍ଥଳ ବାହିନୀ
କାର୍ଯ୍ୟକାଳ	୧୯୯୭-୧୯୯୯
ପଦବୀ	Captain
ସେବା ସଂଖ୍ୟା	IC-56959W
ସେନା ବିଭାଗ	୧/୧୧ ଗୋର୍ଖା ରାଇଫଲ୍ସ
ସଂଘର୍ଷ/ଯୁଦ୍ଧ	କାର୍ଗିଲ ଯୁଦ୍ଧ; ଅପରେସନ ବିଜୟ; କୁକାର୍ଥନ ଯୁଦ୍ଧ; ଖାଲୁବର ଯୁଦ୍ଧ
ପୁରସ୍କାର	ପରମବୀର ଚକ୍ର
ଦସ୍ତଖତ

ଇଂରାଜୀ ଲିଙ୍କ

https://or.wikipedia.org/wiki/Manoj_Kumar_Pandey

କ୍ୟାପ୍ଟେନ୍ ମନୋଜ କୁମାର ପାଣ୍ଡେ, ପିଭିସି (୨୫ ଜୁନ୍ ୧୯୭୫ - ୩ ଜୁଲାଇ ୧୯୯୯) ଭାରତୀୟ ସେନାର ଜଣେ ଅଧିକାରୀ ଥିଲେ ଯିଏ କି ୧୯୯୯ରେ କାର୍ଗିଲ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ତାଙ୍କର ଦୁଃସାହସିକ ସାହସ ଏବଂ ନେତୃତ୍ୱ ପାଇଁ ମରଣୋତ୍ତର ଭାବେ ଭାରତର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ସାମରିକ ସମ୍ମାନ ପରମବୀର ଚକ୍ରରେ ସମ୍ମାନିତ ହୋଇଥିଲେ । ପ୍ରଥମ ବାଟାଲିୟନ ୧୧ ଗୋର୍ଖା ରାଇଫଲ୍ସ (୧/୧୧ ଜିଆର)ର ଅଧିକାରୀ ଭାବେ ସେ କାର୍ଗିଲର ଗାର୍କୋନ ଆର୍ଯ୍ୟନ ଉପତ୍ୟକାର ଗ୍ରାମରେ ଥିବା ଖଲୁବର ପାହାଡ଼ର ବଙ୍କର ପାହାଡ଼ କୂଳରେ ହୋଇଥିବା ଯୁଦ୍ଧରେ ଦେଶ ପାଇଁ ନିଜ ଜୀବନକୁ ବଳିଦାନ ଦେଇଥିଲେ।^[୨]^[୩]

ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଜୀବନ

ମନୋଜ ୧୯୭୫ ମସିହା ଜୁନ୍ ୨୫ ତାରିଖରେ ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶର ସୀତାପୁର ଜିଲ୍ଲାର ରୁଧା ଗ୍ରାମରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ଲକ୍ଷ୍ନୌରେ ରହୁଥିବା ଏକ ଛୋଟ ସହରର ବ୍ୟବସାୟୀ ଗୋପୀ ଚାନ୍ଦ ପାଣ୍ଡେ ଏବଂ ମୋହିନୀଙ୍କ ଘରେ ତାଙ୍କର ଜନ୍ମ ହୋଇଥିଲା ।^[୪] ସେ ତାଙ୍କ ପରିବାରରେ ସବୁଠାରୁ ବଡ଼ ଥିଲେ । ସେ ଲକ୍ଷ୍ନୌର ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶ ସୈନିକ ସ୍କୁଲ ଏବଂ ରାଣୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ବାଇ ମେମୋରିଆଲ ସିନିୟର ସେକେଣ୍ଡାରୀ ସ୍କୁଲରେ ଶିକ୍ଷା ଲାଭ କରିଥିଲେ । ବିଶେଷ କରି ବକ୍ସିଂ ଓ ବଡି ବିଲ୍ଡିଂ ସହିତ କ୍ରୀଡ଼ା ପ୍ରତି ତାଙ୍କର ଗଭୀର ଆଗ୍ରହ ଥିଲା। ୧୯୯୦ ମସିହାରେ ସେ ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶ ନିର୍ଦ୍ଦେଶାଳୟର ଜୁନିୟର ଡିଭିଜନ ଏନସିସିର ଶ୍ରେଷ୍ଠ କ୍ୟାଡେଟ୍ ଭାବେ ବିବେଚିତ ହୋଇଥିଲେ ।^[୫]

ଚୟନ ପୂର୍ବରୁ ସର୍ଭିସ ସିଲେକ୍ସନ ବୋର୍ଡ (ଏସଏସବି)ର ସାକ୍ଷାତକାର ସମୟରେ ସାକ୍ଷାତକାରଦାତା ତାଙ୍କୁ ପଚାରିଥିଲେ, ଆପଣ କାହିଁକି ସେନାରେ ଯୋଗ ଦେବାକୁ ଚାହୁଁଛନ୍ତି? ସେ ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଉତ୍ତର ଦେଲେ, ମୁଁ ପରମବୀର ଚକ୍ର ଜିତିବାକୁ ଚାହୁଁଛି। କ୍ୟାପ୍ଟେନ୍ ମନୋଜ କୁମାର ପାଣ୍ଡେ ମରଣୋତ୍ତର ଭାବେ ଦେଶର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ସାହସିକତା ସମ୍ମାନ ଜିତିଥିଲେ।^[୬]

ସାମରିକ ପେଶା

ପାଣ୍ଡେଙ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଦୈନନ୍ଦିନୀର ଏକ ଲେଖା

"କିଛି ଲକ୍ଷ୍ୟ ଏତେ ଯୋଗ୍ୟ ଯେ, ବିଫଳ ହେବା ମଧ୍ୟ ଗୌରବମୟ!"

^[୭]

ସେ ନ୍ୟାସନାଲ ଡିଫେନ୍ସ ଏକାଡେମୀରୁ ୯୦ତମ ପାଠ୍ୟକ୍ରମରେ ସ୍ନାତକ ହାସଲ କରିଥିଲେ ଏବଂ ମାଇକ୍ ସ୍କ୍ୱାର୍ଡନ (ମୁସ୍ତାଙ୍ଗସ)ର ସଦସ୍ୟ ଥିଲେ ।^[୮] ପାଣ୍ଡେ ୧୯୯୭ ମସିହା ଜୁନ୍ ୭ ତାରିଖରେ ପ୍ରଥମ ବାଟାଲିୟନ ୧୧ ଗୋର୍ଖା ରାଇଫଲ୍ସରେ ଲେଫ୍ଟନାଣ୍ଟ ଭାବେ ନିଯୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ।^[୨]^[୯]

କାର୍ଗିଲ ଯୁଦ୍ଧ

ମେ ମାସ ପ୍ରାରମ୍ଭରେ କାର୍ଗିଲ ସେକ୍ଟରରେ ଅନୁପ୍ରବେଶ ହୋଇଥିବା ସୂଚନା ମିଳିଥିଲା।^[୧୦] ୧/୧୧ ଗୋର୍ଖା ରାଇଫଲ୍ସ ବାଟାଲିୟନ ସିଆଚେନ୍ ଗ୍ଲେସିୟରରେ ଦେଢ଼ ବର୍ଷର କାର୍ଯ୍ୟକାଳ ଶେଷ କରି ପୁଣେରେ ଏହାର ଶାନ୍ତିକାଳୀନ ସ୍ଥାନକୁ ଯାଉଥିଲା । ଏହି ବାଟାଲିୟନକୁ କାର୍ଗିଲର ବଟାଲିକ ସେକ୍ଟରକୁ ଯିବାକୁ କୁହାଯାଇଥିଲା। ଏହି କ୍ଷେତ୍ରରେ ସାମିଲ ହୋଇଥିବା ପ୍ରଥମ ୟୁନିଟ୍ ମଧ୍ୟରୁ ଏହି ବାଟାଲିୟନ ଅନ୍ୟତମ ଥିଲା । କର୍ଣ୍ଣେଲ ଲଳିତ ରାୟଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଥିବା ଏହି ୟୁନିଟକୁ ଜୁବର, କୁକର୍ଥାମ୍ ଏବଂ ଖଲୁବର ଅଞ୍ଚଳର ଦାୟିତ୍ୱ ଦିଆଯାଇଥିଲା ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ବାଟାଲିଅନ୍ ମୁଖ୍ୟାଳୟ ୟେଲଡୋରରେ ଥିଲା।^[୧୧]

ଏହି ବାଟାଲିୟନର ସଦସ୍ୟ ଭାବେ ପାଣ୍ଡେ ସାହସିକତାର ସହ ଏକାଧିକ ଆକ୍ରମଣରେ ସମ୍ପୃକ୍ତ ଥିଲେ। ସେ ମଧ୍ୟ ଏକାଧିକ କାର୍ଯ୍ୟରେ ଭାଗ ନେଇଥିଲେ ଯାହା ଫଳରେ ଜୁବାର ଟପ‌କୁ ଦଖଲ କରାଯାଇଥିଲା।^[୧୨]^[୧୩] ଶତ୍ରୁକୁ ପରାସ୍ତ କରି ଦ୍ରାସ ଉପତ୍ୟକାକୁ ସୁରକ୍ଷିତ ରଖିବା ପାଇଁ ମନୋଜ ପାଣ୍ଡେ ନିଜ ଜୀବନବଳି ଦେଇଥିଲେ ।^[୧୪]

ପରମବୀର ଚକ୍ର କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ

ପାଣ୍ଡେଙ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଦୈନନ୍ଦିନୀର ଏକ ଲେଖା

"ଯଦି ମୁଁ ମୋର ରକ୍ତ ପ୍ରମାଣ କରିବା ପୂର୍ବରୁ ମୃତ୍ୟୁ ଆକ୍ରମଣ କରେ, ମୁଁ ଶପଥ କରୁଛି, ମୁଁ ମୃତ୍ୟୁକୁ ମାରିଦେବି!"

ଜୁଲାଇ ପ୍ରାରମ୍ଭରେ ୧/୧୧ ଜିଆରର 'ବି' କମ୍ପାନିକୁ ଖଲୁବର ଟପ୍ ଧରିବା ପାଇଁ ଦାୟିତ୍ବ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ପାଣ୍ଡେ ଏହି କମ୍ପାନୀରେ ଏକ ପ୍ଲାଟୁନ୍ କମାଣ୍ଡ କରୁଥିଲେ।^[୧୫] ପରିସ୍ଥିତିକୁ ତୁରନ୍ତ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରି ସେ ଦୁଇ ଜଣ ଶତ୍ରୁ ଯବାନଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ ଏବଂ ଆଉ ଦୁଇ ଜଣଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରି ଦ୍ୱିତୀୟ ସ୍ଥାନକୁ ଧ୍ୱଂସ କରିଥିଲେ ।

କାନ୍ଧ ଓ ଗୋଡ଼ରେ ଆଘାତ ଲାଗିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସେ ପ୍ରଥମ ବଙ୍କରରେ ବନ୍ଦ ହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଗମ୍ଭୀର ନିଷ୍ଠାର ସହ ନିଜ ଏକାକୀ ଆକ୍ରମଣକୁ ଜାରି ରଖିଥିଲେ। ଦୁଇ ସେନା ମଧ୍ୟରେ ଭୟଙ୍କର, ହାତମୁହାଁ ମୁହାଁମୁହିଁ ଯୁଦ୍ଧ ହୋଇଥିଲା। ସୈନ୍ୟମାନେ ଶତ୍ରୁଙ୍କ ଉପରକୁ ଆକ୍ରମଣ କରି ସେମାନଙ୍କ ଉପରକୁ ଖସି ପଡ଼ିଥିଲେ। ନିଜ ଗମ୍ଭୀର ଆଘାତର ଯତ୍ନ ନନେଇ ସେ ଚତୁର୍ଥ ସ୍ଥାନରେ ଆକ୍ରମଣ ଜାରି ରଖିଥିଲେ ଏବଂ ତାଙ୍କ କପାଳରେ ମାରାତ୍ମକ ବିସ୍ଫୋରଣ ଘଟିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଗ୍ରେନେଡ୍ ସାହାଯ୍ୟରେ ଏହାକୁ ନଷ୍ଟ କରିଦେଇଥିଲେ। ସେ ଅନ୍ତିମ ବଙ୍କରରେ ପଡ଼ି ଯାଇଥିଲେ ଏବଂ ତାଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ଘଟିଥିଲା।^[୧୬]^[୧୭]

ପ୍ରଶଂସାପତ୍ର

ପରମବୀର ଚକ୍ର ପ୍ରଶଂସାପତ୍ରରେ ନିମ୍ନଲିଖିତ ଲେଖାଯାଇଛି:^[୧୮]^[୧୯]

ପ୍ରଶଂସାପତ୍ର

ଲେଫ୍ଟନାଣ୍ଟ ମନୋଜ କୁମାର ପାଣ୍ଡେ

୧/୧୧ ଗୋର୍ଖା ରାଇଫଲ୍ସ

୧/୧୧ ଗୋର୍ଖା ରାଇଫଲ୍ସର ଯୁବ ଅଧିକାରୀ ଲେଫ୍ଟନାଣ୍ଟ ମନୋଜ କୁମାର ପାଣ୍ଡେ ଅପରେସନ ବିଜୟ ସମୟରେ ସାହସିକତାର ସହ ଏକାଧିକ ଆକ୍ରମଣରେ ଭାଗ ନେଇଥିଲେ, ଯାହା ଫଳରେ ଜୁବାର ଟପ‌କୁ ଦଖଲ କରିବା ସମେତ ବାଟଲିକରେ ଅନୁପ୍ରବେଶକାରୀମାନଙ୍କୁ ବ୍ୟାପକ କ୍ଷତି ସହିବାକୁ ପଡ଼ିଥିଲା।

ତାଙ୍କର ସର୍ବୋତ୍ତମ ସମୟ ଥିଲା ଖାଲୁବର ଯିବା ସମୟରେ, ଯେତେବେଳେ ସେ ୫ ନମ୍ବର ପ୍ଲାଟୁନ କମାଣ୍ଡର ଥିଲେ । ୧୯ ମସିହା ଜୁଲାଇ ୨/୩ ତାରିଖ ରାତିରେ ପ୍ଲାଟୁନ ଏହାର ଚୂଡ଼ାନ୍ତ ଲକ୍ଷ୍ୟ ନିକଟରେ ପହଞ୍ଚିବା ପରେ ଆଖପାଖ ଉଚ୍ଚତାରୁ ଏହା ଶତ୍ରୁପକ୍ଷର ପ୍ରବଳ ଓ ତୀବ୍ର ଗୁଳିର ଶିକାର ହୋଇଥିଲା। ଏହି ଅଧିକାରୀଙ୍କୁ ଶତ୍ରୁ ପକ୍ଷର ହସ୍ତକ୍ଷେପ କାରୀ ପଦବୀଗୁଡ଼ିକୁ ସଫା କରିବା ପାଇଁ ଦାୟିତ୍ୱ ଦିଆଯାଇଥିଲା, ଯାହାଦ୍ୱାରା ତାଙ୍କ ବାଟାଲିୟନ ଏକ ସମ୍ବେଦନଶୀଳ ସ୍ଥିତିରେ ଥିବାରୁ ଦିବାଲୋକରେ ଯିବାରୁ ରକ୍ଷା ପାଇପାରିବେ । ଅଧିକାରୀ ଜଣକ ତୁରନ୍ତ ଶତ୍ରୁପକ୍ଷର ତୀବ୍ର ଗୁଳିରେ ନିଜ ପ୍ଲାଟୁନକୁ ଏକ ଲାଭଦାୟକ ସ୍ଥାନକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତର କରିଥିଲେ ଏବଂ ଡାହାଣ ପଟରୁ ଶତ୍ରୁର ସ୍ଥିତି ସଫାକରିବାପାଇଁ ଗୋଟିଏ ସେକ୍ସନ ପଠାଇଥିଲେ ଏବଂ ସେ ନିଜେ ବାମପାର୍ଶ୍ୱରେ ଥିବା ଅନ୍ୟ ଚାରିଟି ଶତ୍ରୁ ସ୍ଥାନକୁ ସଫାକରିବାକୁ ଆଗେଇ ଯାଇଥିଲେ। ପ୍ରଥମ ଶତ୍ରୁଙ୍କ ଉପରେ ନିର୍ଭୟରେ ଆକ୍ରମଣକରି ସେ ଦୁଇଜଣ ଶତ୍ରୁ ଯବାନଙ୍କୁ ହତ୍ୟାକରିବା ସହ ଦ୍ୱିତୀୟ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରି ଶତ୍ରୁପକ୍ଷର ଆଉ ଦୁଇଜଣ ଯବାନଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରି ଧ୍ୱଂସ କରିଥିଲେ। ଲେଫ୍ଟନାଣ୍ଟ ମନୋଜ କୁମାର ପାଣ୍ଡେ ତୃତୀୟ ସ୍ଥାନ ସଫାକରିବା ବେଳେ ଶତ୍ରୁପକ୍ଷର ଗୁଳିରେ କାନ୍ଧ ଓ ଗୋଡ଼ରେ ଆଘାତ ଲାଗିଥିଲା। ନିଜ ଗମ୍ଭୀର ଆଘାତର ଯତ୍ନ ନନେଇ ସେ ଚତୁର୍ଥ ସ୍ଥାନରେ ଆକ୍ରମଣର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ ଏବଂ ତାଙ୍କ କପାଳରେ ଏକ ମାରାତ୍ମକ ମିଡିୟମ୍ ମେସିନ୍ ଗନ୍ ଫାଟିଯିବା ପରେ ଗ୍ରେନେଡ୍ ସାହାଯ୍ୟରେ ଏହାକୁ ନଷ୍ଟ କରିଥିଲେ। ଏହି ଅଧିକାରୀଙ୍କ ଏହି ଏକମାତ୍ର କାର୍ଯ୍ୟ ହିଁ କଂପାନିଗୁଡ଼ିକ ପାଇଁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଫାର୍ମ ବେସ୍ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲା, ଯାହା ଶେଷରେ ଖଲୁବରକୁ ଦଖଲ କରିବାରେ ସହାୟକ ହୋଇଥିଲା।

ଲେଫ୍ଟନାଣ୍ଟ ମନୋଜ କୁମାର ପାଣ୍ଡେ ଶତ୍ରୁଙ୍କ ସମ୍ମୁଖରେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ସାହସିକତା, ଅଦମ୍ୟ ସାହସ, ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତମୂଳକ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ବୀରତ୍ୱ, ଉତ୍କୃଷ୍ଟ ନେତୃତ୍ୱ ଏବଂ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଉଚ୍ଚ ସ୍ତରର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ପ୍ରତି ନିଷ୍ଠା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରି ସେନାର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ପରମ୍ପରାରେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ବଳିଦାନ ଦେଇଥିଲେ।

ବୀରତା ପୁରସ୍କାର ସମାରୋହ

ଯୁଦ୍ଧ ଶେଷ ହେବାର ଏକ ମାସ ପରେ ୧୯୯୯ ସ୍ୱାଧୀନତା ଦିବସ ଅବସରରେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ପାଣ୍ଡେ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ତିନି ଜଣ କ୍ୟାପଟେନ୍ ବିକ୍ରମ ବାତ୍ରା, ରାଇଫଲମ୍ୟାନ୍ ସଞ୍ଜୟ କୁମାର ଏବଂ ଗ୍ରେନାଡିୟର ଯୋଗେନ୍ଦ୍ର ସିଂହ ଯାଦବଙ୍କୁ ପରମବୀର ଚକ୍ର ପ୍ରଦାନକୁ ଅନୁମୋଦନ କରିଥିଲେ ।^[୨୦] ତାଙ୍କ ପିତା ଗୋପୀଚାନ୍ଦ ପାଣ୍ଡେ ୨୬ ଜାନୁଆରୀ ୨୦୦୦ରେ ନୂଆଦିଲ୍ଲୀରେ ସାଧାରଣତନ୍ତ୍ର ଦିବସ ପରେଡ୍ ସମୟରେ ଭାରତର ରାଷ୍ଟ୍ରପତି କେ ଆର ନାରାୟଣନଙ୍କଠାରୁ ଏହି ପୁରସ୍କାର ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।

ସମ୍ମାନ ଓ ପରମ୍ପରା

ଭାରତର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ସାମରିକ ସମ୍ମାନରେ ସମ୍ମାନିତ ହୋଇଥିବା ୨୧ ଜଣଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ପାଣ୍ଡେ ଅନ୍ୟତମ। ପିଭିସି ପୁରସ୍କାର ପ୍ରାପ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତି ଭାବରେ ତାଙ୍କର ପ୍ରତିମୂର୍ତ୍ତି ଜାତୀୟ ଯୁଦ୍ଧ ସ୍ମାରକୀସ୍ଥିତ ପରମ ଯୋଦ୍ଧା ସ୍ଥଳରେ ରହିଛି । ତାଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ତାଙ୍କ ନାମରେ ଏକାଧିକ ସ୍ଥାନର ନାମକରଣ କରାଯାଇଛି।

ରାଣୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ବାଇ ସ୍ମାରକୀ ଉଚ୍ଚ ମାଧ୍ୟମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟ

ସେମାନେ ତାଙ୍କ ନାମରେ ଏକ ଅଡିଟୋରିୟମ ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ, ଯାହାକୁ ତାଙ୍କ ପିତାମାତା ଉଦଘାଟନ କରିଥିଲେ।^[୨୧]

ୟୁପି ସୈନିକ ସ୍କୁଲ

ପାଣ୍ଡେଙ୍କର ଜନ୍ମସ୍ଥାନ ଲକ୍ଷ୍ନୌର ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶ ସୈନିକ ସ୍କୁଲର ନାମ ଏହାର ସବୁଠାରୁ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ପୂର୍ବତନ ଛାତ୍ରଙ୍କ ନାମରେ ନାମିତ କରାଯାଇଥିଲା । ଏବେ ଏହାର ନାମ କ୍ୟାପଟେନ୍ ମନୋଜ କୁମାର ପାଣ୍ଡେ ୟୁପି ସୈନିକ ସ୍କୁଲ, ଲକ୍ଷ୍ନୌ।^[୨୨]
ସ୍କୁଲର ଏକ ଅଡିଟୋରିୟମ୍ ତାଙ୍କ ନାମରେ ନାମିତ ହୋଇଥିଲା। ୨୦୧୧ରେ ଜେନେରାଲ ଭିକେ ସିଂହ ଏହାର ଶିଳାନ୍ୟାସ କରିଥିଲେ।^[୨୩]
ଏହି ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପ୍ରତିବର୍ଷ ଏକ ଆନ୍ତଃବିଦ୍ୟାଳୟ ଫୁଟବଲ ଟୁର୍ଣ୍ଣାମେଣ୍ଟ ଆୟୋଜନ କରାଯାଏ - 'ସ୍ୱର୍ଗତ କ୍ୟାପ୍ଟେନ୍ ମନୋଜ କୁମାର ପାଣ୍ଡେ ପିଭିସି ଫୁଟ୍ ବଲ୍ ଟୁର୍ଣ୍ଣାମେଣ୍ଟ ଟ୍ରଫି'।^[୨୪]
ମୁଖ୍ୟ ଫାଟକତାଙ୍କ ନାମରେ ନାମିତ ହୋଇଥିଲା ।

ଜାତୀୟ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ଏକାଡେମୀ (ନ୍ୟାସନାଲ୍ ଡିଫେନ୍ସ ଏକାଡେମୀ)

ଜାତୀୟ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ଏକାଡେମୀ ଏହି ବିଜ୍ଞାନ ବ୍ଲକକୁ "ମନୋଜ ପାଣ୍ଡେ ବ୍ଲକ" ନାମରେ ନାମିତ କରିଛି ।^[୨୫]
ଏକାଡେମୀର ମାଇକ ସ୍କ୍ୱାର୍ଡନରେ ତାଙ୍କ ଫଟୋ ଝୁଲୁଛି ।^[୨୬]

ସେବା ଚୟନ ବୋର୍ଡ, ଆହ୍ଲାବାଦ

ସର୍ଭିସ ସିଲେକ୍ସନ ବୋର୍ଡ ଆହ୍ଲାବାଦରେ କ୍ୟାପଟେନ୍ ମନୋଜଙ୍କ ନାମରେ ଏକ ହଲ୍ ନିର୍ମାଣ କରାଯାଇଛି ଯାହାର ନାମ ମନୋଜ ପାଣ୍ଡେ ବ୍ଲକ।

କ୍ୟାପଟେନ୍ ମନୋଜ ପାଣ୍ଡେ ମେମୋରିଆଲ ସ୍ପୋର୍ଟସ ଷ୍ଟାଡିୟମ, ଗାର୍କୋନଠାରେ

କ୍ୟାପଟେନ ମନୋଜ ପାଣ୍ଡେ ଷ୍ଟାଡିୟମ ଭାରତର କାର୍ଗିଲ ଜିଲ୍ଲାର ଆର୍ଯ୍ୟନ ଭ୍ୟାଲି ବାଟାଲିକ ସେକ୍ଟରର ଗାର୍କନ ଗ୍ରାମରେ ଅବସ୍ଥିତ ଏକ କ୍ରୀଡ଼ା କ୍ଷେତ୍ର । ୧୯୯୯ରେ କାର୍ଗିଲ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ସାହସିକତା ପାଇଁ ମରଣୋତ୍ତର ଭାବେ ଭାରତର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ସାମରିକ ସମ୍ମାନ ପରମବୀର ଚକ୍ରରେ ସମ୍ମାନିତ ହୋଇଥିବା ଭାରତୀୟ ସେନା ଅଧିକାରୀ କ୍ୟାପଟେନ ମନୋଜ କୁମାର ପାଣ୍ଡେଙ୍କ ସ୍ମୃତିରେ ଏହି ଷ୍ଟାଡିୟମ ଉତ୍ସର୍ଗ କରାଯାଇଛି ।

ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶ ରାଜ୍ୟର କ୍ୟାପଟେନ୍ ମନୋଜ କୁମାର ପାଣ୍ଡେ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ବାଟଲିକ ସେକ୍ଟରରେ ଥିବା ଖଲୁବର ପାହାଡ଼କୁ ଦଖଲ କରିବାରେ ନିଜ ସେନାର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ। ସେ ସାହସିକତାର ସହ ଶତ୍ରୁ ବାହିନୀ ବିରୋଧରେ ଲଢ଼େଇ କରିଥିଲେ ଏବଂ ନିଜ ଦେଶର ସୀମାକୁ ରକ୍ଷା କରି ନିଜ ଜୀବନକୁ ତ୍ୟାଗ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ବୀରତ୍ୱ ଏବଂ ଦେଶ ପ୍ରତି ସମର୍ପଣପ୍ରତି ଶ୍ରଦ୍ଧାଞ୍ଜଳି ସ୍ୱରୂପ ଏହି ଷ୍ଟାଡିୟମ ନିର୍ମାଣ କରାଯାଇଛି ।

ବିଭିନ୍ନ କ୍ରୀଡ଼ା ପାଇଁ ଅତ୍ୟାଧୁନିକ ସୁବିଧା ଥିବା ଏହି ଷ୍ଟାଡିୟମକୁ ବହୁ ସଂଖ୍ୟକ ଦର୍ଶକଙ୍କ ରହିବା ପାଇଁ ଡିଜାଇନ୍ କରାଯାଇଛି। ଏହା କ୍ୟାପଟେନ୍ ମନୋଜ କୁମାର ପାଣ୍ଡେ ଏବଂ କାର୍ଗିଲ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ଦେଶ ପାଇଁ ଲଢ଼ିଥିବା ସମସ୍ତ ବୀର ଯବାନଙ୍କ ଅଦମ୍ୟ ମନୋବଳ ଏବଂ ବଳିଦାନର ପ୍ରତୀକ ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି। ଏହି ଷ୍ଟାଡିୟମ ସର୍ବସାଧାରଣଙ୍କ ପାଇଁ ଖୋଲା ରହିଛି ଏବଂ ଦେଶର ସୁରକ୍ଷା ଏବଂ କଲ୍ୟାଣ ପାଇଁ ପ୍ରାଣ ବଳି ଦେଇଥିବା ବୀର ଯବାନଙ୍କ ବଳିଦାନକୁ ମନେ ପକାଇଦେଉଛି ।

ରାସ୍ତା ଓ କୋଠା

ଆର୍ମି ୱେଲ୍ଫେୟାର ହାଉସିଂ ଅର୍ଗାନାଇଜେସନ୍ (ଏଡବ୍ଲ୍ୟୁଏଚ୍ଓ) ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶର ଗାଜିଆବାଦ ଜିଲ୍ଲାରେ ଭେଟେରାନ୍ମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ଆପାର୍ଟମେଣ୍ଟ କମ୍ପ୍ଲେକ୍ସ ଡିଜାଇନ୍ କରି ନିର୍ମାଣ କରିଛି ଏବଂ ପାଣ୍ଡେଙ୍କ ନାମରେ ଏହାକୁ 'ମନୋଜ ବିହାର' ନାମରେ ନାମିତ କରିଛି।^[୨୭]
ପୁଣେର କାର୍ଡିଓ ଥୋରାସିକ୍ ସେଣ୍ଟର (ସିଟିସି) ହସ୍ପିଟାଲ ନିକଟରେ ଥିବା ଆର୍ମି କ୍ୱାର୍ଟର୍ସକୁ ସହିଦ କ୍ୟାପଟେନ୍ ମନୋଜ ପାଣ୍ଡେଙ୍କ ନାମରେ 'କ୍ୟାପ୍ଟେନ୍ ମନୋଜ ପାଣ୍ଡେ ଏନକ୍ଲେଭ୍' ନାମରେ ନାମିତ କରାଯାଇଛି।
ସହିଦ କ୍ୟାପଟେନ୍ ମନୋଜ ପାଣ୍ଡେଙ୍କ ନାମରେ ତାଙ୍କ ନିଜ ଜିଲ୍ଲା ସୀତାପୁର, ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶ ଏବଂ ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶର ଲକ୍ଷ୍ନୌସ୍ଥିତ ଗୋମତୀ ନଗରର କେନ୍ଦ୍ରରେ "କ୍ୟାପଟେନ ମନୋଜ ପାଣ୍ଡେ ଛକ" ନାମରେ ଏକ ଛକ ନାମିତ ହୋଇଛି ।
ଦ୍ରାସସ୍ଥିତ କାର୍ଗିଲ ଯୁଦ୍ଧ ସଂଗ୍ରହାଳୟର ଏକ ଗ୍ୟାଲେରୀ ତାଙ୍କ ନାମରେ ନାମିତ ହୋଇଛି।^[୨୮]
ଜେନେରାଲ ଏମଏମ ନରଭାଣେ ୧୯ ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୦୨୧ରେ କ୍ୟାପଟେନ ମନୋଜ ପାଣ୍ଡେଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ପୈତୃକ ଗ୍ରାମ ରୁରାରେ ଏକ ସ୍ମାରକୀ ଉତ୍ସର୍ଗ କରିଥିଲେ ।
ଅଫିସର୍ସ ଟ୍ରେନିଂ ଏକାଡେମୀ କ୍ୟାଡେଟ୍ ମେସ‌ର ନାମ କ୍ୟାପ୍ଟେନ୍ ମନୋଜ ପାଣ୍ଡେ ମେସ୍ ରଖାଯାଇଛି ।

ଲୋକପ୍ରିୟ ସଂସ୍କୃତିରେ

ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ଏଲଓସି: କାର୍ଗିଲରେ ଅଜୟ ଦେବଗନ ତାଙ୍କ ଭୂମିକାରେ ଅଭିନୟ କରିଥିଲେ ।^[୨୯]

ଆଧାର

↑ https://egazette.nic.in/WriteReadData/1998/O-0155-1998-0031-5129.pdf
↑ ^୨.୦ ^୨.୧ Cardozo, Ian; Kumar, Rishi (2013). Manoj Pandey: a braveheart of operation Vijay who forced enemy forces to retreat at( Garkon ) Batalik sector and captured Jubar top during the Kargil War in 1999 (in English). New Delhi: The Lotus Collection, an imprint of Roli Books Private Limited. ISBN 978-81-7436-900-0.{{cite book}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
↑ Mishra, Pawan Kumar (2015). Hero of Batalik: Param Veer Chakra : Capt. Manoj Kr. Pandey (in ଇଂରାଜୀ). VL Media Solutions. ISBN 978-93-85068-26-3.
↑ "Captain Manoj Pandey: लखनऊ के 'परमवीर' मनोज पांडे के पार्थिव शरीर के साथ लौटी थी बचपन की बांसुरी". आज तक (in ହିନ୍ଦୀ). 2022-06-25. Retrieved 2023-09-16.
↑ "rediff.com: The Republic Special, Tribute to Param Vir Chakra winner Captain Manoj Pandey". m.rediff.com.
↑ mike squadron (Mustangs)
↑ "Salute to our asli heroes". Hindustan Times (in ଇଂରାଜୀ). 15 August 2012.
↑ May 31, TNN (31 May 2004). "'He died the most glorious death' | Pune News - Times of India". The Times of India (in ଇଂରାଜୀ).{{cite news}}: CS1 maint: numeric names: authors list (link)
↑ "The Tribune, Chandigarh, India - Opinions". www.tribuneindia.com.
↑ "The Tribune, Chandigarh, India - Opinions". www.tribuneindia.com.
↑ Rai, Sumit (August 7, 2023). "Shaurya: परमवीर चक्र के लिए जॉइन की सेना, गोली खाकर भी पाकिस्तान को किया पस्त; पढ़ें कैप्टन मनोज पांडे की कहानी". Zee News (in ହିନ୍ଦୀ). Retrieved 14 August 2023.
↑ The Param Vir Chakra Winners (PVC), Official Website of the Indian Army, retrieved 28 August 2014 "Profile" and "Citation" tabs.
↑ The Param Vir Chakra Winners (PVC), Official Website of the Indian Army, retrieved 28 August 2014 "Profile" and "Citation" tabs.
↑ Shukla, Prateek (26 July 2023). "Kargil Vijay Diwas: 'If I come back, we would have lots to talk about - were his last words to me'". Hindustan Times (in ଇଂରାଜୀ). Retrieved 14 August 2023.
↑ "Captain Manoj Kumar Pandey PVC | Honourpoint". 3 July 1999.
↑ Bellamy 2011.
↑ The Param Vir Chakra Winners (PVC), Official Website of the Indian Army, retrieved 28 August 2014 "Profile" and "Citation" tabs.
↑ "MANOJ KUMAR PANDEY | Gallantry Awards". gallantryawards.gov.in.
↑ "Param Vir Chakra (PVC), Awardee: Capt Manoj Kumar Pandey , PVC @ TWDI". twdi.in.
↑ "INDEPENDENCE DAY GALLANTRY AWARDS FOR OPERATION VIJAY" (PDF). pibarchive.nic.in. 14 August 1999.
↑ "RLB CHINHAT". rlbcn.org.
↑ "CAPTAIN MANOJ KUMAR PANDEY U.P. SAINIK SCHOOL, LUCKNOW – We Prepare Best Army Men".
↑ "Infrastructure & Facilities | U.P. SAINIK SCHOOL". www.upsainikschool.org. Archived from the original on 2016-08-13. Retrieved 2016-07-27.
↑ "Trophies | U.P. SAINIK SCHOOL". www.upsainikschool.org. Retrieved 2016-07-27.^{[permanent dead link]}
↑ "National Defence Academy, NDA Pune | Places of Interest in and around NDA, Khadakvasala". Nda.nic.in. Archived from the original on 29 ସେପ୍ଟେମ୍ବର 2011. Retrieved 17 ଅକ୍ଟୋବର 2011.
↑ May 31, TNN (31 May 2004). "'He died the most glorious death' | Pune News - Times of India". The Times of India (in ଇଂରାଜୀ).{{cite news}}: CS1 maint: numeric names: authors list (link)
↑ Cardozo, Ian; Kumar, Rishi (2013). Manoj Pandey: a braveheart of operation Vijay who forced enemy forces to retreat at Batalik sector and captured Jubar top during the Kargil War in 1999 (in English). New Delhi, India: The Lotus Collection. ISBN 978-81-7436-900-0. OCLC 903247695.{{cite book}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
↑ "COAS Gen MM Naravane pays tribute to Capt Manoj Kumar Pandey".
↑ "L.O.C Kargil - Movie - - Box Office India". Box Office India. Retrieved 14 August 2023.

[1] ttps://egazette.nic.in/WriteReadData/1998/O-0155-1998-0031-5129.pdf

[:0-2] ୨.୦ ^୨.୧ Cardozo, Ian; Kumar, Rishi (2013). Manoj Pandey: a braveheart of operation Vijay who forced enemy forces to retreat at( Garkon ) Batalik sector and captured Jubar top during the Kargil War in 1999 (in English). New Delhi: The Lotus Collection, an imprint of Roli Books Private Limited. ISBN 978-81-7436-900-0.{{cite book}}: CS1 maint: unrecognized language (link)

[3] Mishra, Pawan Kumar (2015). Hero of Batalik: Param Veer Chakra : Capt. Manoj Kr. Pandey (in ଇଂରାଜୀ). VL Media Solutions. ISBN 978-93-85068-26-3.

[4] "Captain Manoj Pandey: लखनऊ के 'परमवीर' मनोज पांडे के पार्थिव शरीर के साथ लौटी थी बचपन की बांसुरी". आज तक (in ହିନ୍ଦୀ). 2022-06-25. Retrieved 2023-09-16.

[Rediff-5] "rediff.com: The Republic Special, Tribute to Param Vir Chakra winner Captain Manoj Pandey". m.rediff.com.

[6] squadron (Mustangs)

[7] "Salute to our asli heroes". Hindustan Times (in ଇଂରାଜୀ). 15 August 2012.

[TOI-8] May 31, TNN (31 May 2004). "'He died the most glorious death' | Pune News - Times of India". The Times of India (in ଇଂରାଜୀ).{{cite news}}: CS1 maint: numeric names: authors list (link)

[9] "The Tribune, Chandigarh, India - Opinions". www.tribuneindia.com.

[10] "The Tribune, Chandigarh, India - Opinions". www.tribuneindia.com.

[11] Rai, Sumit (August 7, 2023). "Shaurya: परमवीर चक्र के लिए जॉइन की सेना, गोली खाकर भी पाकिस्तान को किया पस्त; पढ़ें कैप्टन मनोज पांडे की कहानी". Zee News (in ହିନ୍ଦୀ). Retrieved 14 August 2023.

[PVC-12] The Param Vir Chakra Winners (PVC), Official Website of the Indian Army, retrieved 28 August 2014 "Profile" and "Citation" tabs.

[PVC2-13] The Param Vir Chakra Winners (PVC), Official Website of the Indian Army, retrieved 28 August 2014 "Profile" and "Citation" tabs.

[14] Shukla, Prateek (26 July 2023). "Kargil Vijay Diwas: 'If I come back, we would have lots to talk about - were his last words to me'". Hindustan Times (in ଇଂରାଜୀ). Retrieved 14 August 2023.

[Honourpoint-15] "Captain Manoj Kumar Pandey PVC | Honourpoint". 3 July 1999.

[FOOTNOTEBellamy2011-16] Bellamy 2011.

[PVC3-17] The Param Vir Chakra Winners (PVC), Official Website of the Indian Army, retrieved 28 August 2014 "Profile" and "Citation" tabs.

[18] "MANOJ KUMAR PANDEY | Gallantry Awards". gallantryawards.gov.in.

[19] "Param Vir Chakra (PVC), Awardee: Capt Manoj Kumar Pandey , PVC @ TWDI". twdi.in.

[20] "INDEPENDENCE DAY GALLANTRY AWARDS FOR OPERATION VIJAY" (PDF). pibarchive.nic.in. 14 August 1999.

[21] "RLB CHINHAT". rlbcn.org.

[22] "CAPTAIN MANOJ KUMAR PANDEY U.P. SAINIK SCHOOL, LUCKNOW – We Prepare Best Army Men".

[23] "Infrastructure & Facilities | U.P. SAINIK SCHOOL". www.upsainikschool.org. Archived from the original on 2016-08-13. Retrieved 2016-07-27.

[24] "Trophies | U.P. SAINIK SCHOOL". www.upsainikschool.org. Retrieved 2016-07-27.^{[permanent dead link]}

[25] "National Defence Academy, NDA Pune | Places of Interest in and around NDA, Khadakvasala". Nda.nic.in. Archived from the original on 29 ସେପ୍ଟେମ୍ବର 2011. Retrieved 17 ଅକ୍ଟୋବର 2011.

[TOI2-26] May 31, TNN (31 May 2004). "'He died the most glorious death' | Pune News - Times of India". The Times of India (in ଇଂରାଜୀ).{{cite news}}: CS1 maint: numeric names: authors list (link)

[27] Cardozo, Ian; Kumar, Rishi (2013). Manoj Pandey: a braveheart of operation Vijay who forced enemy forces to retreat at Batalik sector and captured Jubar top during the Kargil War in 1999 (in English). New Delhi, India: The Lotus Collection. ISBN 978-81-7436-900-0. OCLC 903247695.{{cite book}}: CS1 maint: unrecognized language (link)

[28] "COAS Gen MM Naravane pays tribute to Capt Manoj Kumar Pandey".

[29] "L.O.C Kargil - Movie - - Box Office India". Box Office India. Retrieved 14 August 2023.

[୧]

[୨]

[୩]

[୪]

[୫]

[୬]

[୭]

[୮]

[୯]

[୧୦]

[୧୧]

[୧୨]

[୧୩]

[୧୪]

[୧୫]

[୧୬]

[୧୭]

[୧୮]

[୧୯]

[୨୦]

[୨୧]

[୨୨]

[୨୩]

[୨୪]

[୨୫]

[୨୬]

[୨୭]

[୨୮]

[୨୯]

v t e ପରମ ବୀର ଚକ୍ର ସମ୍ମାନିତ ବିଜେତାଗଣ
ସମ୍ମାନିତ	ସୋମନାଥ ଶର୍ମା (୧୯୪୭) ଯଦୁନାଥ ସିଂହ (୧୯୪୮) ରାମ ରାଘବ ରାଣେ (୧୯୪୮) ପିରୁ ସିଂହ (୧୯୪୮) କରମ ସିଂହ (୧୯୪୮) ଗୁରୁବଚନ ସିଂହ ସଲାରିଆ (୧୯୬୧) ଧନ ସିଂହ ଥାପା (୧୯୬୨) ଯୋଗୀନ୍ଦର ସିଂହ (୧୯୬୨) ଶୈତାନ ସିଂହ (୧୯୬୨) ଅବ୍ଦୁଲ ହମିଦ (୧୯୬୫) ଆର୍ଦେଶୀର ତାରାପୋରେ (୧୯୬୫) ଆଲର୍ବଟ୍ ଏକ୍କା (୧୯୭୧) ନିର୍ମଳଜୀତ ସିଂହ ଶେଖୋଁ (୧୯୭୧) ଅରୁଣ ଖେତ୍ରପାଳ (୧୯୭୧) ହୋଶିଆର୍ ସିଂହ ଦହିଆ (୧୯୭୧) ବାନା ସିଂହ (୧୯୮୭) ରାମସ୍ୱାମୀ ପରମଶ୍ୱେରନ (୧୯୮୭) ମନୋଜ କୁମାର ପାଣ୍ଡେ (୧୯୯୯) ଯୋଗେନ୍ଦ୍ର ସିଂହ ଯାଦବ (୧୯୯୯) ସଞ୍ଜୟ କୁମାର (୧୯୯୯) ବିକ୍ରମ ବାତ୍ରା (୧୯୯୯)
ରଚୟିତା	ସାବିତ୍ରୀ ଖାନୋଲକର