ଅଲେଖ ପ୍ରସାଦ ଦାସ

ଅଲେଖ ପ୍ରସାଦ ଦାସ
ଜନ୍ମ ଓ ଜନ୍ମସ୍ଥାନ	(1902-01-08)୮ ଜାନୁଆରୀ ୧୯୦୨ ବୈଦ୍ୟକାଟେଣି, ଲାଉଲଈ, ଢେଙ୍କାନାଳ ଜିଲ୍ଲା
ମୃତ୍ୟୁ	୧୭ ଜାନୁଆରୀ ୨୦୦୦(2000-01-17) (ବୟସ ୯୮)
ବୃତ୍ତି	ସ୍ୱାଧିନତା ସଂଗ୍ରାମୀ, ସାହିତ୍ୟିକ
ଭାଷା	ଓଡ଼ିଆ
ଜାତୀୟତା	ଭାରତୀୟ
ନାଗରିକତା	ଭାରତୀୟ
ସାହିତ୍ୟ କୃତି	ଜୀବନର ଡାକ
ପୁରସ୍କାର	ଓଡ଼ିଶା ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡ଼େମୀ ପୁରସ୍କାର (୧୯୯୫)
ସନ୍ତାନ	ଦେବେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରସାଦ ଦାସ
ପିତାମାତା	ଗଣେଶ୍ୱର ଦାସ (ପିତା), ଭାନୁମତୀ ଦେବୀ (ମାତା)

ଅଲେଖ ପ୍ରସାଦ ଦାସ (୮ ଜାନୁଆରୀ ୧୯୦୨ - ୧୭ ଜାନୁଆରୀ ୨୦୦୦) ଜଣେ ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧିନତା ସଂଗ୍ରାମୀ ଓ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟିକ ଥିଲେ । ସେ ନିଜ ଆତ୍ମଜୀବନୀ ପୁସ୍ତକ ଜୀବନର ଡାକ ପାଇଁ ଓଡ଼ିଶା ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡ଼େମୀ ପୁରସ୍କାର ପାଇଥିଲେ ।

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଜୀବନୀ

ଅଲେଖ ପ୍ରସାଦ ଦାସ ୧୯୦୨ ଜାନୁଆରୀ ୮ରେ ଢେଙ୍କାନାଳ ଜିଲ୍ଲାର ଲାଉଲଈ ଅନ୍ତର୍ଗତ ବୈଦ୍ୟକାଟେଣିରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ଓ ଯାଜପୁର ଜିଲ୍ଲାର କଳକଳାଠାରେ ବଡ଼ହୋଇଥିଲେ । ନବମ ଶ୍ରେଣୀରେ ପଢ଼ୁଥିବା ବେଳେ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଯୋଗଦେବାକୁ ୧୯୨୧ ଅପ୍ରେଲ ୧୩ରେ ସେ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପରିତ୍ୟାଗ ଇରିଥିଲେ । ପରେ ସେ ବନ୍ଧୁମାନଙ୍କ ସହ ମିଶି କଟକର ସ୍ୱରାଜ ଆଶ୍ରମରେ ଯୋଗ ଦେଲେ । ସେଠାରେ ସେ ହାତଲେଖା ପତ୍ରିକା ସ୍ୱରାଜ ପାଇଁ ଖବର ସଂଗ୍ରହ କରିବା ସହ ସମାଜର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ତରରେ ସଚେତନତା ଓ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରଚାର ଓ ପ୍ରସାର ଚଳେଇଲେ । ସେତେବେଳେ ସେ ଗୋବିନ୍ଦ ଚନ୍ଦ୍ର ମିଶ୍ରଙ୍କ ସହ ବଡ଼ମ୍ବାରେ ମିଶି କାର୍ଯ୍ୟକରିବା ସମୟରେ ବ୍ରିଟିଶ ପୁଲିସଦ୍ୱାରା ଗିରଫ ହୋଇଥିଲେ । ପରେ ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ ହରମୋହନ ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କ ହସ୍ତକ୍ଷେପ ଫଳରେ ସେ ପୁଣି ଥରେ ଢେଙ୍କାନାଳ ଫେରିଯାଇ ମାଟ୍ରିକ୍ ଓ ରେଭେନ୍ସା ମହାବିଦ୍ୟାଳୟରୁ ଇଣ୍ଟରମିଡ଼ିଏଟ୍ ପାସକଲେ । ସ୍ନାତକରେ ନାମ ଲେଖାଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ପିତାଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ଯୋଗୁଁ ତାଙ୍କୁ ତାହା ଅସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ରଖିବାକୁ ପଡ଼ିଥିଲା । ପରେ ଭାରତ ସେବକ ସମିତି ପକ୍ଷରୁ ଦଳିତମାନଙ୍କ ସାମାଜିକ ଓ ଆର୍ଥିକ ପ୍ରଗତି ପାଇଁ ପ୍ରଚେଷ୍ଟା ଚଳାଇଥିଲେ । ୧୯୪୨ର ଭାରତ ଛାଡ଼ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ସେ ଆଉଥରେ ଗିରଫ ହୋଇଥିଲେ । ଜେଲରୁ ମୁକୁଳିବା ମାତ୍ରେ ଓଡ଼ିଶାର ଉପକୂଳବର୍ତ୍ତୀ ଜିଲ୍ଲାମାନଙ୍କରେ କାର୍ଯ୍ୟ କଲେ । କିନ୍ତୁ ଢେଙ୍କାନାଳ ପ୍ରଜାମଣ୍ଡଳ ବିଦ୍ରୋହରେ ଯୋଗଦେଇ ଗିରଫ ହୋଇଥିଲେ । ଭାରତ ସ୍ୱାଧୀନ ହେବା ପରେ ସେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ରାଜନୀତିରେ ଯୋଗ ନ ଦେଇ ବିଭିନ୍ନ ସମାଜ ସଂସ୍କାରମୂଳକ କାର୍ଯ୍ୟରେ ଯୋଗଦେଇଥିଲେ ।

ସାହିତ୍ୟ ରଚନା

ସେ ଉଭୟ ଶିଶୁ ଓ ବୟସ୍କଙ୍କ ପାଇଁ ଲେଖୁଥିଲେ । ସେ ସ୍ନାତକ ପତ୍ରିକାର ସମ୍ପାଦକ ଥିଲେ । ତାଙ୍କ ଆତ୍ମଜୀବନୀ ଜୀବନର ଡାକ ପାଇଁ ସେ ୧୯୯୫ ବର୍ଷରେ ଓଡ଼ିଶା ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡ଼େମୀ ପୁରସ୍କାର ପାଇଥିଲେ । ଏଥିରେ ସେ ସମକାଳୀନ ଓଡ଼ିଶାର ରାଜନୈତିକ, ସାମାଜିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ଅବସ୍ଥାର ବିବରଣୀ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଥିଲେ । ସେ ନିଜର ଶିଶୁ ସାହିତ୍ୟ ପୁସ୍ତକ ସାତଟି ସଞ୍ଜଦୀପ ପାଇଁ ଓଡ଼ିଶା ସରକାରଙ୍କ ଶିଶୁ ସାହିତ୍ୟ ସମିତି ପକ୍ଷରୁ ମଧ୍ୟ ପୁରସ୍କୃତ ହୋଇଥିଲେ ।

ରଚନାବଳୀ

• ଜୀବନର ଡାକ (ଆତ୍ମଜୀବନୀ)
• ବାଇଆମଣି (ଶିଶୁସାହିତ୍ୟ)
• ଶ୍ରୀରାଧା ରସର ଧାରାଶ୍ରୀ (କବିତା)
• ସାତଟି ସଞ୍ଜଦୀପ
• ସରଳ ଓଡ଼ିଆ ଶ୍ରୀରାମଚରିତମାନସ
• ଶ୍ରୀମତ୍ ଭଗବତ୍ ଗୀତାର ଝଲକ
• ଅଭିମନ୍ୟୁ ବଧ (କାବ୍ୟ)
• ସୀତା ଅନୁଚନ୍ତା (କାବ୍ୟ)
• ଶ୍ରୀରାମଚନ୍ଦ୍ରଦେବ (କାବ୍ୟ)
• କୋଣାର୍କ ଦର୍ଶନ
• ବ୍ୟାସକବି ଫକୀରମୋହନ
• ଭକ୍ତ ମଧୁସୁଦନ
• ବୁଦ୍ଧ ଚରିତ

ସମ୍ମାନ ଓ ପୁରସ୍କାର

• ଓଡ଼ିଶା ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀ ପୁରସ୍କାର (୧୯୯୫, ଆତ୍ମଜୀବନୀ ଜୀବନର ଡାକ ପାଇଁ)
• ଶିଶୁ ସାହିତ୍ୟ ସମିତି ସମ୍ମାନ (ସାତଟି ସଞ୍ଜଦୀପ ପାଇଁ)