ଅମ୍ଳଜାନ

ଉଇକିପିଡ଼ିଆ‌ରୁ
(Oxygenରୁ ଲେଉଟି ଆସିଛି)
Oxygen,  8O
Spectral lines of oxygen
ସାଧାରଣ ଗୁଣ
ନାମ, ପ୍ରତୀକoxygen, O
Appearancecolorless gas; pale blue liquid. Oxygen bubbles rise in this photo of liquid oxygen.
ଉଚ୍ଚାରଣ/ˈɒks[invalid input: 'ɨ']ən/ OK-si-jən
Oxygen in the periodic table
Hydrogen (other non-metal)
Helium (noble gas)
Lithium (alkali metal)
Beryllium (alkaline earth metal)
Boron (metalloid)
Carbon (other non-metal)
Nitrogen (other non-metal)
Oxygen (other non-metal)
Fluorine (halogen)
Neon (noble gas)
Sodium (alkali metal)
Magnesium (alkaline earth metal)
Aluminium (post-transition metal)
Silicon (metalloid)
Phosphorus (other non-metal)
Sulfur (other non-metal)
Chlorine (halogen)
Argon (noble gas)
Potassium (alkali metal)
Calcium (alkaline earth metal)
Scandium (transition metal)
Titanium (transition metal)
Vanadium (transition metal)
Chromium (transition metal)
Manganese (transition metal)
Iron (transition metal)
Cobalt (transition metal)
Nickel (transition metal)
Copper (transition metal)
Zinc (transition metal)
Gallium (post-transition metal)
Germanium (metalloid)
Arsenic (metalloid)
Selenium (other non-metal)
Bromine (halogen)
Krypton (noble gas)
Rubidium (alkali metal)
Strontium (alkaline earth metal)
Yttrium (transition metal)
Zirconium (transition metal)
Niobium (transition metal)
Molybdenum (transition metal)
Technetium (transition metal)
Ruthenium (transition metal)
Rhodium (transition metal)
Palladium (transition metal)
Silver (transition metal)
Cadmium (transition metal)
Indium (post-transition metal)
Tin (post-transition metal)
Antimony (metalloid)
Tellurium (metalloid)
Iodine (halogen)
Xenon (noble gas)
Caesium (alkali metal)
Barium (alkaline earth metal)
Lanthanum (lanthanoid)
Cerium (lanthanoid)
Praseodymium (lanthanoid)
Neodymium (lanthanoid)
Promethium (lanthanoid)
Samarium (lanthanoid)
Europium (lanthanoid)
Gadolinium (lanthanoid)
Terbium (lanthanoid)
Dysprosium (lanthanoid)
Holmium (lanthanoid)
Erbium (lanthanoid)
Thulium (lanthanoid)
Ytterbium (lanthanoid)
Lutetium (lanthanoid)
Hafnium (transition metal)
Tantalum (transition metal)
Tungsten (transition metal)
Rhenium (transition metal)
Osmium (transition metal)
Iridium (transition metal)
Platinum (transition metal)
Gold (transition metal)
Mercury (transition metal)
Thallium (post-transition metal)
Lead (post-transition metal)
Bismuth (post-transition metal)
Polonium (post-transition metal)
Astatine (halogen)
Radon (noble gas)
Francium (alkali metal)
Radium (alkaline earth metal)
Actinium (actinoid)
Thorium (actinoid)
Protactinium (actinoid)
Uranium (actinoid)
Neptunium (actinoid)
Plutonium (actinoid)
Americium (actinoid)
Curium (actinoid)
Berkelium (actinoid)
Californium (actinoid)
Einsteinium (actinoid)
Fermium (actinoid)
Mendelevium (actinoid)
Nobelium (actinoid)
Lawrencium (actinoid)
Rutherfordium (transition metal)
Dubnium (transition metal)
Seaborgium (transition metal)
Bohrium (transition metal)
Hassium (transition metal)
Meitnerium (unknown chemical properties)
Darmstadtium (unknown chemical properties)
Roentgenium (unknown chemical properties)
Copernicium (transition metal)
Ununtrium (unknown chemical properties)
Flerovium (unknown chemical properties)
Ununpentium (unknown chemical properties)
Livermorium (unknown chemical properties)
Ununseptium (unknown chemical properties)
Ununoctium (unknown chemical properties)
-

O

S
nitrogenoxygenfluorine
ପରମାଣୁ କ୍ରମାଙ୍କ (Z)8
ଶ୍ରେଣୀ, ବ୍ଳକgroup 16 (chalcogens), p-block
ପର୍ଯ୍ୟାୟperiod 2
ମୌଳିକ ପ୍ରକାର  nonmetal
ମାନକ ପରମାଣବିକ ଓଜନ (±) (Ar)15.999(4)
ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରୋନ୍ ବିନ୍ୟାସ[He] 2s2 2p4
per shell
2, 6
ଭୌତିକ ଗୁଣ
ଅବସ୍ଥାgas
ଗଳନାଙ୍କ54.36 K ​(-218.79 °C, ​-361.82 °F)
ସ୍ଫୁଟନାଙ୍କ90.20 K ​(-182.95 °C, ​-297.31 °F)
ଘନତା at stp (0 °C and 101.325 kPa)1.429 g/L
when liquid, at b.p.1.141 g/cm3
Critical point154.59 K, 5.043 MPa
Heat of fusion(O2) 0.444 kJ/mol
Heat of (O2) 6.82 kJ/mol
Molar heat capacity(O2)
29.378 J/(mol·K)
 pressure
P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k
at T (K)       61 73 90
Atomic properties
Oxidation states2, 1, −1, −2
ElectronegativityPauling scale: 3.44
energies
(more)
Covalent radius66±2 pm
Van der Waals radius152 pm
Miscellanea
Crystal structurecubic
Cubic crystal structure for oxygen
Speed of sound(gas, 27 °C) 330 m/s
Thermal conductivity26.58x10-3  W/(m·K)
Magnetic orderingparamagnetic
CAS Number7782-44-7
ଇତିହାସ
ଆବିଷ୍କାରCarl Wilhelm Scheele (1772)
Named byAntoine Lavoisier (1777)
Most stable isotopes of oxygen
iso NA half-life DM DE (MeV) DP
16O 99.76% 16O is stable with 8 neutrons
17O 0.039% 17O is stable with 9 neutrons
18O 0.201% 18O is stable with 10 neutrons
| references
Blue white glow from an oxygen discharge tube.

ଅମ୍ଳଜାନ (English: Oxygen; ଅକ୍ସିଜେନ୍) ହେଉଛି ଏକ ରାସାୟନିକ ମୌଳିକ ଯାହାର ପ୍ରତୀକ O, ପରମାଣୁ କ୍ରମାଙ୍କ । ଅମ୍ଳଜାନ ଜାରଣରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ‌‌। ଉଦ୍‌ଜାନ ଓ ହିଲିଅମ୍‌ ପରେ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡରେ ସବୁଠାରୁ ବେଶି ଉପଲବ୍ଧ ମୌଳିକ ହେଉଛି ଅମ୍ଳଜାନ। ସମସ୍ତ ଜଟିଳ ପ୍ରାଣୀ ଶ୍ୱାସକ୍ରିୟା ପାଇଁ ଅମ୍ଳଜାନ ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି।

ପୃଥିବୀ ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ଅମ୍ଳଜାନ ସାଧାରଣତଃ ଦୁଇଟି ପରମାଣୁରେ ଗୋଟିଏ ଅଣୁ ଗଠନ କରିଥାଏ । ମାତ୍ର ଉର୍ଦ୍ଧ୍ୱ ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ଅମ୍ଳଜାନର ତିନୋଟି ପରମାଣୁ ମିଶି ଓଜୋନ୍‌ ଅଣୁ ସୃଷ୍ଟି କରନ୍ତି। ଓଜୋନ୍‌ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ କ୍ଷତିକାରୀ ରଶ୍ମୀକୁ ପୃଥିବୀପୃଷ୍ଠକୁ ଆସିବାକୁ ଦିଏ ନାହିଁ।

ଭୌତିକ ଗୁଣ[ସମ୍ପାଦନା]

ଗଠନ[ସମ୍ପାଦନା]

ଉପସ୍ଥିତି[ସମ୍ପାଦନା]

ବହୁଳତା
ବିଶ୍ୱ: ୧୦୦୦ ppm (by weight)
ସୂର୍ଯ୍ୟ: ୯୦୦୦ ppm (by weight)
ପୃଥିବୀ ପୃଷ୍ଠ : ୪.୭୪*୧୦୫ ppm
ମାନବ ଶରୀର
6.1 x 108 ppb by weight
2.4 x 108 ppb by atoms

ଏଠାରେ ପିପିଏମ୍ ଅର୍ଥ ପାର୍ଟ୍ସ୍ ପାର୍ ମିଲିଅନ୍ ବା ୧୦ ଲକ୍ଷ ଭାଗରେ ଏକ ଭାଗ । ସେହିପରି ପିପିବି ଅର୍ଥ ପାର୍ଟ୍ସ୍ ପାର୍ ବିଲିଅନ୍ ବା ୧୦୦ କୋଟି ଭାଗରେ ଏକ ଭାଗ ।

ଇତିହାସ[ସମ୍ପାଦନା]

୧୭୭୩ ମସିହାରେ ସ୍ୱିଡେନ ବୈଜ୍ଞାନିକ କାର୍ଲ ଉଇଲ୍‌ହେମ ସିଲି ଏବଂ ୧୭୭୪ ମସିହାରେ ଲଣ୍ଡନ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଜୋସେଫ ପ୍ରିଷ୍ଟଲେ ସ୍ୱାଧୀନ ଭାବେ ପୃଥକ ଭାବେ ଅମ୍ଳଜାନର ଆବିଷ୍କାର କରିଥିଲେ ବୋଲି ଦାବି ହେଉଥିଲେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଥମେ ସନ୍ଧର୍ଭ ପ୍ରକାଶ କରିଥିବାରୁ ପ୍ରିଷ୍ଟଲେଙ୍କୁ ଅମ୍ଳଜାନର ଆବିଷ୍କାରକ ବୋଲି ଅନେକ ସ୍ଥାନରେ କୁହାଯାଏ । ତେବେ ଏହାର ନାମ "oxygen" ୧୭୭୭ ମସିହାରେ ଲାଭୋଇସିଏର ଦେଇଥିଲେ ।

ଟୀକା[ସମ୍ପାଦନା]

ଆଧାର[ସମ୍ପାଦନା]

  • Cook, Gerhard A.; Lauer, Carol M. (1968). "Oxygen". In Clifford A. Hampel (ed.). The Encyclopedia of the Chemical Elements. New York: Reinhold Book Corporation. pp. 499–512. LCCN 68-29938.
  • Emsley, John (2001). "Oxygen". Nature's Building Blocks: An A-Z Guide to the Elements. Oxford, England, UK: Oxford University Press. pp. 297–304. ISBN 0-19-850340-7.
  • Raven, Peter H.; Ray F. Evert, Susan E. Eichhorn (2005). Biology of Plants, 7th Edition. New York: W.H. Freeman and Company Publishers. pp. 115–27. ISBN 0-7167-1007-2.

ଅଧିକ ଦେଖନ୍ତୁ[ସମ୍ପାଦନା]

  • Walker, J. (1980). "The oxygen cycle". In Hutzinger O. (ed.). Handbook of Environmental Chemistry. Volume 1. Part A: The natural environment and the biogeochemical cycles. Berlin; Heidelberg; New York: Springer-Verlag. p. 258. ISBN 0-387-09688-4.

ବାହାର ଲିଙ୍କ[ସମ୍ପାଦନା]