ବ୍ୟୁପ୍ରୋପିଅନ
Clinical data | |
---|---|
Pronunciation | /bjuːˈproʊpiɒn/ BEW-PROH-PEE-on |
Trade names | Wellbutrin, Zyban, others |
Synonyms | Amfebutamone; 3-Chloro-N-tert-butyl-β-keto-α-methylphenethylamine; 3-Chloro-N-tert-butylcathinone; Bupropion hydrochloride[୧] |
AHFS/Drugs.com | monograph |
MedlinePlus | a695033 |
data | |
Pregnancy category | |
Dependence liability | None to very low |
Addiction liability | None to very low |
Routes of administration | Medical: by mouth Recreational: by mouth, insufflation, intravenous |
ATC code | |
Legal status | |
Legal status | |
Pharmacokinetic data | |
Protein binding | 84% (bupropion), 77% (hydroxybupropion metabolite), 42% (threohydrobupropion metabolite)[୨] |
Metabolism | Liver (mostly CYP2B6-mediated hydroxylation, but with some contributions from CYP1A2, CYP2A6, CYP2C9, CYP3A4, CYP2E1 and CYP2C19)[୨][୩][୪][୫] |
Elimination half-life | 12–30 hours[୪][୬][୭] |
Excretion | Renal (87%; 0.5% unchanged), faecal (10%)[୨][୩][୪] |
Identifiers | |
| |
CAS Number | |
PubChem CID | |
IUPHAR/BPS | |
DrugBank | |
ChemSpider | |
UNII | |
KEGG | |
ChEBI | |
ChEMBL | |
Chemical and physical data | |
Formula | C13H18ClNO |
Molar mass | 239.74 g/mol |
3D model (JSmol) | |
| |
| |
(verify) |
ବ୍ୟୁପ୍ରୋପିଅନ (ଇଂରାଜୀ ଭାଷାରେ Bupropion, ଏକ ବିକ୍ରୟ ନାମ ୱେଲବୁଟ୍ରିନ Wellbutrin ଓ ଜାଇବାନ/ Zyban) ଏକ ଔଷଧ (medication) ଯାହା ଅବସାଦରୋଧୀ (antidepressant) ଓ ଧୂମ୍ରପାନ ବନ୍ଦ କରିବା (smoking cessation) ଚିକିତ୍ସାରେ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଏ ।[୮] ଏହା ସ୍ୱୟଂ ଏକ ଅବସାଦରୋଧୀ ଔଷଧ ଓ ପ୍ରଥମ ଧାଡ଼ିର ଏସଏସଆରସି ଅବସାଦରୋଧୀ (SSRI antidepressant) ଔଷଧ କାମ ନକଲେ ଏହାକୁ ତା ସାଥିରେ ଦିଆଯାଏ ।[୮][୯] ଏହା ବଟିକା ଆକାରରେ ଦିଆଯାଏ ଓ ଅଧିକାଂଶ ଦେଶମାନଙ୍କରେ ପ୍ରେସକ୍ରିପସନରେ ମିଳେ ।[୮]
ବ୍ୟୁପ୍ରୋପିଅନର ସାଧାରଣ ପାର୍ଶ୍ୱ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାରେ ଶୁଷ୍କ ପାଟି, ନିଦ୍ରା ସମସ୍ୟା, ମୁଣ୍ଡ ବିନ୍ଧା ଓ ଉତ୍ତେଜନା ହୋଇପାରେ ।[୮] ପାର୍ଶ୍ୱ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ସାଂଘାତିକ ହେଲେ ଅଧିକ ବାତ ବା ସିଜର ସଙ୍କଟ (risk for epileptic seizures) ଓ ଆତ୍ମହତ୍ୟା ପ୍ରବଣତା ହୋଇପାରେ ।[୮] ବାତ ସଙ୍କଟ ଯୋଗୁ ଏହାକୁ ମାର୍କେଟରୁ ପ୍ରତ୍ୟାହୃତ କରାଯାଇଥିଲା ଓ ପରେ ଏହାର ମାତ୍ରା କମ୍ କରିବା ପରେ ପୁନର୍ବାର ଆସିଲା ।[୧୦] ଅନ୍ୟ ଅବସାଦରୋଧୀ ଔଷଧ ଭଳି ଏହାର ଯୌନ (sexual dysfunction) ଓ ନିଦ୍ରାଳୁ ଭାବ (sleepiness) ହୁଏ ନାହିଁ କିନ୍ତୁ ଓଜନ ହ୍ରାସ (weight loss) ହୋଇପାରେ ।[୧୦] ଗର୍ଭାବସ୍ଥା ଓ ସ୍ତନ୍ୟପାନ ସମୟରେ ଏହାର ନିରାପତ୍ତା ସ୍ପଷ୍ଟ ହୋଇନାହିଁ ।[୮][୧୧]
ବ୍ୟୁପ୍ରୋପିଅନ କେତେକ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଜୈବିକ ଟାର୍ଗେଟକୁ (biological target) ପ୍ରଭାବିତ କରି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ ହୁଏ ।[୧୦][୧୨] ଏହା ଏକ ନରଏପିନେଫ୍ରିନ-ଡୋପାମିନ ରିଅପଟେକ ଇନହିବିଟର (norepinephrine-dopamine reuptake inhibitor|/ NDRI) ଓ ନିକୋଟିନିକ ରିସେପ୍ଟର ଆଣ୍ଟାଗୋନିସ୍ଟ (nicotinic receptor antagonist) ।[୧୨][୧୩] ଏହା ଏକ ପ୍ରକାର ଅସ୍ୱାଭାବିକ ଅବସାଦରୋଧୀ (atypical antidepressant) ଔଷଧ ଓ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କଠାରୁ ପୃଥକ୍ ।[୧୪] ରାସାୟନ ଅନୁସାରେ ବ୍ୟୁପ୍ରୋପିଅନ ଏକ ଆମିନୋକିଟୋନ (aminoketone) ଯାହା ଫେନିଥିଲାମିନ (phenethylamine) ଭଳି ଏକ ସବସ୍ଟିଚ୍ୟୁଟେଡ କାଥିନୋନ (en:substituted cathinone) ଶ୍ରେଣୀର (class) ଔଷଧ ।[୧][୧୫]
ବ୍ୟୁପ୍ରୋପିଅନ ପ୍ରଥମେ ନରିମନ ମେହଟା (Nariman Mehta) ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିଲେ ଓ ସନ ୧୯୭୪ରେ ବୁରୋଜ ୱେଲକମ (Burroughs Wellcome) ପେଟେଣ୍ଟ କରିଥିଲେ ।[୧୬] ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକାରେ ସନ ୧୯୮୫ରେ ପ୍ରଥମେ ଏହା ଡାକ୍ତରୀ ବ୍ୟବହାର ନିମନ୍ତେ ସ୍ୱୀକୃତ ହୋଇଥିଲା ।[୮] ସନ ୨୦୦୦ରେ ଏହାର ବ୍ୟୁପ୍ରୋପିଅନ ନାମ ରଖିବା ପୂର୍ବରୁ ଏହାର ନାମ ପ୍ରଥମେ ଆମ୍ଫେବୁଟାମୋନ ରଖାଯାଇଥିଲା ।[୧୭] ସନ ୨୦୧୮ରେ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକାରେ ଏହାର ଏକ ଡୋଜର ମୂଲ୍ୟ ୦.୫୦ ଡଲାରରୁ କମ୍ ଥିଲା ।[୧୮] ସନ ୨୦୧୬ରେ ଏହାର ୨୨୩ ନିୟୁତ ପ୍ରେସକ୍ରିପସନ ହୋଇ ୨୮ତମ ସର୍ବାଧିକ ପ୍ରେକ୍ରିପସନର ମାନ୍ୟତା ଲାଭ କରିଥିଲା ।[୧୯]
ଆଧାର
[ସମ୍ପାଦନା]- ↑ ୧.୦ ୧.୧ "Compound Summary". Bupropion. United States National Library of Medicine – National Center for Biotechnology Information. 28 July 2018. Retrieved 29 July 2018.
{{cite encyclopedia}}
:|work=
ignored (help) - ↑ ୨.୦ ୨.୧ ୨.୨ "Zyban 150 mg prolonged release film-coated tablets – Summary of Product Characteristics (SPC)". electronic Medicines Compendium. GlaxoSmithKline UK. 1 August 2013. Retrieved 22 October 2013.
- ↑ ୩.୦ ୩.୧ "Prexaton Bupropion hydrochloride PRODUCT INFORMATION". TGA eBusiness Services. Ascent Pharma Pty Ltd. 2 October 2012. Retrieved 22 October 2013.
- ↑ ୪.୦ ୪.୧ ୪.୨ ଆଧାର ଭୁଲ: ଅଚଳ
<ref>
ଚିହ୍ନ;BupropionLabel
ନାମରେ ଥିବା ଆଧାର ଭିତରେ କିଛି ଲେଖା ନାହିଁ । - ↑ Zhu, A. Z. X.; Zhou, Q.; Cox, L. S.; Ahluwalia, J. S.; Benowitz, N. L.; Tyndale, R. F. (3 September 2014). "Gene Variants in CYP2C19 Are Associated with Altered In Vivo Bupropion Pharmacokinetics but Not Bupropion-Assisted Smoking Cessation Outcomes". Drug Metabolism and Disposition. 42 (11): 1971–1977. doi:10.1124/dmd.114.060285. PMC 4201132. PMID 25187485.
- ↑ Zhu, A. Z. X.; Zhou, Q.; Cox, L. S.; Ahluwalia, J. S.; Benowitz, N. L.; Tyndale, R. F. (3 September 2014). "Gene Variants in CYP2C19 Are Associated with Altered In Vivo Bupropion Pharmacokinetics but Not Bupropion-Assisted Smoking Cessation Outcomes". Drug Metabolism and Disposition. 42 (11): 1971–1977. doi:10.1124/dmd.114.060285. PMC 4201132. PMID 25187485.
- ↑ Brunton, L; Chabner, B; Knollman, B (2010). Goodman and Gilman's The Pharmacological Basis of Therapeutics (12th ed.). New York: McGraw-Hill Professional. ISBN 978-0-07-162442-8.
{{cite book}}
: Unknown parameter|name-list-format=
ignored (|name-list-style=
suggested) (help)[page needed] - ↑ ୮.୦ ୮.୧ ୮.୨ ୮.୩ ୮.୪ ୮.୫ ୮.୬ "Bupropion Hydrochloride Monograph for Professionals". Drugs.com. American Society of Health-System Pharmacists. 5 February 2018. Retrieved 15 July 2018.
- ↑ Schwasinger-Schmidt, TE; Macaluso, M (8 September 2018). "Other Antidepressants". Handbook of Experimental Pharmacology. doi:10.1007/164_2018_167. PMID 30194544.
- ↑ ୧୦.୦ ୧୦.୧ ୧୦.୨ Fava M, Rush AJ, Thase ME, et al. (2005). "15 years of clinical experience with bupropion HCl: from bupropion to bupropion SR to bupropion XL". Prim Care Companion J Clin Psychiatry. 7 (3): 106–13. doi:10.4088/pcc.v07n0305. PMC 1163271. PMID 16027765.
- ↑ "Bupropion Use During Pregnancy". Drugs.com (in ଇଂରାଜୀ). Retrieved 24 December 2018.
- ↑ ୧୨.୦ ୧୨.୧ Dwoskin, Linda P. (29 January 2014). Emerging Targets & Therapeutics in the Treatment of Psychostimulant Abuse. Elsevier Science. pp. 177–216. ISBN 978-0-12-420177-4.
{{cite book}}
: Unknown parameter|name-list-format=
ignored (|name-list-style=
suggested) (help) - ↑ Tasman, Allan; Kay, Jerald; Lieberman, Jeffrey A.; First, Michael B.; Maj, Mario (11 October 2011). Psychiatry. John Wiley & Sons. ISBN 978-1-119-96540-4.
{{cite book}}
: Unknown parameter|name-list-format=
ignored (|name-list-style=
suggested) (help) - ↑ Sweetman, Sean (2011). Martindale: The Complete Drug Reference (37th ed.). p. 402. ISBN 9780853699828.
- ↑ Dye, Leslie R.; Murphy, Christine; Calello, Diane P.; Levine, Michael D.; Skolnik, Aaron (2017). Case Studies in Medical Toxicology: From the American College of Medical Toxicology (in ଇଂରାଜୀ). Springer. p. 85. ISBN 9783319564494.
- ↑ Mehta NB (25 June 1974). "United States Patent 3,819,706: Meta-chloro substituted α-butylamino-propiophenones". USPTO. Archived from the original on 7 November 2017. Retrieved 2 June 2008.
- ↑ World Health Organization (2000). "International Nonproprietary Names for Pharmaceutical Substances (INN). Proposed INN: List 83" (PDF). WHO Drug Information. 14 (2). Archived from the original (PDF) on 1 February 2010. Retrieved 22 June 2009.
- ↑ "NADAC as of 2018-12-19". Centers for Medicare and Medicaid Services (in ଇଂରାଜୀ). Archived from the original on 2018-12-19. Retrieved 22 December 2018.
- ↑ "The Top 300 of 2019". clincalc.com. Retrieved 22 December 2018.