ଜରୁରୀକାଳୀନ ଜନ୍ମ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ
Emergency birth control | |
---|---|
Background | |
Type | Hormonal or intrauterine device |
First use | 1970s[୧] |
Synonyms | Emergency contraception; emergency contraceptives; emergency postcoital contraception; morning-after pill |
Failure rates (per use) | |
Perfect use | < 5%[୨] |
Typical use | Levonorgestrel < 2.1%[୨] Ulipristal 1.2%[୨] IUD < 1%[୨] CBCPs ≥ 3.2%[୩] |
Usage | |
User reminders | Pregnancy test if period > wk late[୧] |
Advantages and disadvantages | |
STI protection | None |
Periods | Pills briefly alter periods[୧] IUDs may make periods heavier or more painful[୧] |
Benefits | IUDs may be used for ongoing birth control[୨] |
Risks | As per methods (low)[୨] |
Medical notes | |
ଜରୁରୀକାଳୀନ ଜନ୍ମ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ, (ଇଂରାଜୀ ଭାଷାରେ Emergency birth control) ଯାହାକୁ ଜରୁରୀକାଳୀନ ଗର୍ଭନିରୋଧକ ( EC ) ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ, ଏହା ଏକ ଜନ୍ମ ନିରୋଧ ପଦକ୍ଷେପ ଯାହା ଯୌନ ସମ୍ଭୋଗ ପରେ ଗର୍ଭଧାରଣକୁ ରୋକିବା ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ।[୪] ଅସୁରକ୍ଷିତ ଯୌନ ସମ୍ଭୋଗ ପରେ ଏହା ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇପାରେ କିମ୍ବା ଯେତେବେଳେ ଚିନ୍ତା କରାଯାଏ ଯେ ବର୍ତ୍ତମାନ ବ୍ୟବହୃତ ଜନ୍ମ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପଦ୍ଧତି ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ନୁହେଁ | [୨] ଏହାର ପ୍ରକାର ଉପରେ ନିର୍ଭର କରି ଏହାକୁ ଯଥାଶୀଘ୍ର ବ୍ୟବହାର କରାଯିବା ଉଚିତ, ଯୌନ ସମ୍ପର୍କର ପରବର୍ତ୍ତୀ ୫ ଦିନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇପାରେ ।[୨] ଏହା ଫଳପ୍ରଦ ୯୫% ରୁ ଅଧିକ ହୋଇପାରେ ।[୨] ଏହା ଯେ କୌଣସି ବୟସର ଲୋକମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇପାରେ । [୨]
ଏହା ନିମନ୍ତେ ବଟିକା ବା ଗର୍ଭାଶୟ ମଧ୍ୟସ୍ଥ ଉପକରଣ (ଆଇୟୁଡି/ IUD) ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇପାରେ ।[୨] [୫] ବଟିକା ମଧ୍ୟରେ ଉଲିପ୍ରିଷ୍ଟଲ ଆସେଟେଟ, ଲେଭୋନୋରଜେସ୍ଟ୍ରେଲ ଏବଂ ମିଳିତ ଜନ୍ମ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ବଟିକା (CBCPs) ଉପଲବ୍ଧ ଅଟେ ।[୨] ଆଇୟିଡି ଗୁଡିକ ହେଉଛି ସବୁଠାରୁ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଫର୍ମ | [୨] [୫] ସେମାନେ ଫର୍ଟିଲାଇଜେସନକୁ ରୋକିବା କିମ୍ବା ଅଣ୍ଡାଦାନକୁ ବାଧା ଦେଇ କାର୍ଯ୍ୟ କରନ୍ତି | [୬] [୧] ଜରୁରୀକାଳୀନ ଜନ୍ମ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଫଳରେ ଗର୍ଭପାତ ହୁଏ ନାହିଁ କିମ୍ବା ଗର୍ଭବତୀ ହୋଇ ସାରିଥିଲେ ଗର୍ଭସ୍ଥ ଶିଶୁର କ୍ଷତି ସାଧନ କରେ ନାହିଁ ।[୭] [୨]
ବଟିକାର ପାର୍ଶ୍ୱ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ସାଧାରଣତଃ ସାମାନ୍ୟ ହୁଏ ଏବଂ ଏଥିରେ ଅଇ, ଥକାପଣ ଏବଂ ଅନିୟମିତ ଯୋନୀ ରକ୍ତସ୍ରାବ ହୋଇପାରେ ।[୨] ବଟିକା ଖାଇବାର ୨ ଘଣ୍ଟା ପୂର୍ବରୁ ଯଦି ବାନ୍ତି ହୋଇଥାଏ ତେବେ ଅନ୍ୟ ଏକ ମାତ୍ରା ବ୍ୟବହାର କରାଯିବା ଉଚିତ୍ ।[୨] ଏହା ଯୋଗୁ ଭବିଷ୍ୟତର ମହିଳା ପ୍ରଜନନ କ୍ଷମତାର ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୁଏ ନାହିଁ ।[୨] ଜରୁରୀକାଳୀନ ଜନ୍ମ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଭାବରେ ବାରମ୍ବାର ବ୍ୟବହାର କଲେ ସାଧାରଣ ଜନ୍ମ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ବ୍ୟବହାର ଅପେକ୍ଷା କୌଣସି ଅଧିକ ପାର୍ଶ୍ୱ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ହୁଏନାହିଁ ।[୨] ମେଦବହୁଳତା ଥିବା ଲୋକମାନଙ୍କ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସେଗୁଡିକ ସେତେଟା ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ହୋଇନପାରେ, ତଥାପି ବଟିକା ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇପାରେ ।[୨] ଆଇୟୁଡି ଥିଲେ ପେଲଭିସ ପ୍ରଦାହ ରୋଗ କିମ୍ବା ଗର୍ଭାଶୟ ଛିଦ୍ର ହେବାର ବିପଦ ଆଶଙ୍କା କମ ଥାଏ ।[୨]
ଜରୁରୀକାଳୀନ ଜନ୍ମ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପ୍ରଥମେ ୧୯୭୦ ଦଶକରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥିଲା ।[୧] ୧୯୯୮ମସିହାରେ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଭାବରେ ଅନୁମୋଦିତ ହୋଇଥିଲା ।[୧] ସେଗୁଡିକ ଆବଶ୍ୟକ ହେବା ପୂର୍ବରୁ ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଇପାରେ ।[୨] ବ୍ୟବହାର ପୂର୍ବରୁ ଏକ ଗର୍ଭଧାରଣ ପରୀକ୍ଷା ଆବଶ୍ୟକ ନୁହେଁ ।[୧] ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ରରେ କାଉଣ୍ଟର ଉପରେ ଲେଭୋନ୍ଗେଷ୍ଟ୍ରେଲ୍ ପ୍ରାୟ ୧୦ରୁ ୪୦ ଡଲାରରେ ଉପଲବ୍ଧ | [୧] [୮] ଲେଭୋନୋରଜେସ୍ଟ୍ରେଲ ସାଧାରଣତଃ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥିବାବେଳେ ଆଇୟୁଡି କ୍ୱଚିତ୍ ଜରୁରୀକାଳୀନ ଜନ୍ମ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଭାବରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ।[୧] [୯]
ଆଧାର
[ସମ୍ପାଦନା]- ↑ ୧.୦୦ ୧.୦୧ ୧.୦୨ ୧.୦୩ ୧.୦୪ ୧.୦୫ ୧.୦୬ ୧.୦୭ ୧.୦୮ ୧.୦୯ ୧.୧୦ ୧.୧୧ "Emergency Contraception". www.acog.org (in ଇଂରାଜୀ). Archived from the original on 2020-06-22. Retrieved 2020-06-18.
- ↑ ୨.୦୦ ୨.୦୧ ୨.୦୨ ୨.୦୩ ୨.୦୪ ୨.୦୫ ୨.୦୬ ୨.୦୭ ୨.୦୮ ୨.୦୯ ୨.୧୦ ୨.୧୧ ୨.୧୨ ୨.୧୩ ୨.୧୪ ୨.୧୫ ୨.୧୬ ୨.୧୭ ୨.୧୮ ୨.୧୯ ୨.୨୦ ୨.୨୧ ୨.୨୨ ୨.୨୩ "Emergency contraception". www.who.int (in ଇଂରାଜୀ). Archived from the original on 5 June 2023. Retrieved 13 July 2023.
- ↑ ୩.୦ ୩.୧ "Canadian Contraception Consensus Chapter 3 Emergency Contraception". Journal of Obstetrics and Gynaecology Canada. 37 (10): S20–S28. October 2015. doi:10.1016/S1701-2163(16)39372-0.
- ↑ "What Kind of Emergency Contraception Is Best For Me?". www.plannedparenthood.org (in ଇଂରାଜୀ). Archived from the original on 14 May 2023. Retrieved 13 July 2023.
- ↑ ୫.୦ ୫.୧ "Science Update: Hormonal IUD as effective as a copper IUD at emergency contraception and with less discomfort, NICHD-funded study suggests". 2021-02-04. Archived from the original on 2021-07-26. Retrieved 2021-07-26.
- ↑ Leung, Vivian W.Y.; Levine, Marc; Soon, Judith A. (February 2010). "Mechanisms of action of hormonal emergency contraceptives". Pharmacotherapy. 30 (2): 158–168. doi:10.1592/phco.30.2.158. PMID 20099990.
- ↑ Trussell, James; Schwarz, Eleanor Bimla (2011). "Emergency contraception". In Hatcher, Robert A.; Trussell, James; Nelson, Anita L.; Cates, Willard, Jr.; Kowal, Deborah; Policar, Michael S. (eds.). Contraceptive technology (20th revised ed.). New York: Ardent Media. pp. 113–145. ISBN 978-1-59708-004-0. ISSN 0091-9721. OCLC 781956734.
{{cite book}}
: CS1 maint: multiple names: editors list (link) p. 121: ECPs do not cause abortion or harm an established pregnancy. - ↑ "Compare Plan B One-Step Prices - GoodRx". www.goodrx.com. Archived from the original on 15 August 2021. Retrieved 13 July 2023.
- ↑ Cleland, K; Raymond, EG; Westley, E; Trussell, J (December 2014). "Emergency contraception review: evidence-based recommendations for clinicians". Clinical Obstetrics and Gynecology. 57 (4): 741–50. doi:10.1097/GRF.0000000000000056. PMC 4216625. PMID 25254919.