ଯମୁନା

ଇଂରାଜୀ ଲିଙ୍କ

https://or.wikipedia.org/wiki/Yamuna

ଯମୁନା
ନଦୀ
ଆଗ୍ରାସ୍ଥିତ ତାଜମହଲ ଯମୁନା ନଦୀ କୂଳରେ ଅବସ୍ଥିତ
ଦେଶ	ଭାରତ
ରାଜ୍ୟ	ଉତ୍ତରାଖଣ୍ଡ, ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶ, ହରିଆଣା
Tributaries
- left	Tons, Hindon, Sharda, Kunta, Gir, Rishiganga, Hanuman Ganga
- right	Chambal, Betwa, Ken, Sindh
Cities	ଯମୁନା ନଗର, ଦିଲ୍ଲୀ, ମଥୁରା, ଆଗ୍ରା, ଇଟାବାହ, କଳ୍ପି
Source	ଯମୁନେତ୍ରୀ
- location	ଉତ୍ତରକାଶୀ ଜିଲ୍ଲା, ଉତ୍ତରାଖଣ୍ଡ, India
- elevation	୩,୨୯୩ m (୧୦,୮୦୪ ft)
- coordinates	31°01′0.12″N 78°27′0″E
Mouth	ତ୍ରିବେଣୀ ସଙ୍ଗମ
- location	ଆଲାହାବାଦ, ଭାରତ
- elevation	୭୪ m (୨୪୩ ft)
- coordinates	25°30′N 81°53′E
Length	୧,୩୭୬ km (୮୫୫ mi)
Basin	୩,୬୬,୨୨୩ km2 (୧,୪୧,୩୯୯ sq mi)
Map

ଯମୁନା ନଦୀ, ଗଙ୍ଗା ନଦୀର ଦୀର୍ଘତମ ଓ ଦ୍ୱିତୀୟ ବୃହତ୍ତମ ଉପନଦୀ । ଯମୁନା ନଦୀ “ଯମୁନୋତ୍ରୀ” ନାମକ ହିମାଳୟରେ ଅବସ୍ଥିତ ଏକ ତୁଷାରକ୍ଷେତ୍ରରୁ ଉତ୍ପତି ଲାଭ କରିଛି । ଉତ୍ତର ଭାରତରେ ୧୩୭୬ କି.ମି ଅତିକ୍ରମ କରି ଆହ୍ଲାବାଦ ନିକଟରେ ଗଙ୍ଗା ନଦୀରେ ମିଶିଛି । ସମୁଦ୍ରରେ ମିଶି ନ'ଥିବା ନଦୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏହା ଭାରତର ଦୀର୍ଘତମ ନଦୀ । ଆହ୍ଲାବାଦ ନିକଟରେ (ପ୍ରୟାଗ ଠାରେ) ଗଙ୍ଗା, ଯମୁନା ଓ ସରସ୍ୱତୀ ନଦୀର ମିଳନ ସ୍ଥଳ “ ତ୍ରିବେଣୀ ସଙ୍ଗମ” ନାମରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଓ ଏହା ହିନ୍ଦୁମାନକର ଏକ ପ୍ରଧାନ ତୀର୍ଥସ୍ଥଳ । ପ୍ରତି ୧୨ବର୍ଷରେ ଥରେ ସେଠାରେ “କୁମ୍ଭ ମେଳା ଆୟୋଜିତ ହୋଇଥାଏ ।

ଉପନଦୀ ଗଣ

ଯମୁନା ନଦୀର କେତେକ ପ୍ରମୁଖ ଉପନଦୀସମୂହ ହେଲେ:

1. ଟନ୍ସ ନଦୀ
2. ବେତ୍ୱୱା
3. ଚମ୍ବଲ ନଦୀ
4. କେନ
5. ସିନ୍ଧ ନଦୀ
6. ହିଣ୍ଡନ ନଦୀ

ଟନ୍ସ ନଦୀ ଯମୁନା ନଦୀର ବୃହତ୍ତମ ଓ ଦୀର୍ଘତମ ଉପନଦୀ ଅଟେ ।

ପୌରାଣିକ ସମ୍ବନ୍ଧ

ଯମୁନା ହିନ୍ଦୁ ମାନକର ଅନ୍ୟତମ ପବିତ୍ର ନଦୀ ଅଟେ । ଏହା “ଦେବୀ ଯମୁନା” ନାମରେ ପୁଜିତ । ବେଦ ଅନୁସାରେ ଯମୁନାଙ୍କର ଅନ୍ୟ ନାମ “ଯମୀ” ଏବଂ ସେ ସୁର୍ଯ୍ୟ ଦେବତା ଓ 'ଶରଣ୍ୟୁ'ଙ୍କର କନ୍ୟା ଏବଂ ମୃତ୍ୟୁର ଦେବତା ଯମଙ୍କର ଜମଜ ଭଉଣୀ । ଦ୍ୱାପର ଯୁଗରେ ଭଗବାନ କୃଷ୍ଣଙ୍କର କାହାଣୀ ଓ ଯମୁନା ନଦୀର ପ୍ରଗାଢ଼ ସମ୍ପର୍କ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ । ଯଥା, କୃଷ୍ଣଙ୍କର ଜନ୍ମ ସମୟରେ ବସୁଦେବ ତାଙ୍କୁ ବନ୍ୟା ଜଳପୂର୍ଣ୍ଣ ଯମୁନା ପାର କରିନେବା, କାଳିନ୍ଦୀ ନଦୀରେ (ଯମୁନା ନଦୀର ପୌରାଣିକ ନାମ) କାଳୀୟ ଦଳନ, ଯମୁନା ନଦୀ ତୀରରେ ବୃନ୍ଦାବନ ଓ ମଥୁରାରେ କୃଷ୍ଣଙ୍କର ବାଲ୍ୟ ଜୀବନ, ଇତ୍ୟାଦି ।

ଅଧିକ ତଥ୍ୟ

• The Geography of the Rigveda Archived 2018-01-15 at the Wayback Machine.
• Yamuna Action Plan Archived 2007-10-06 at the Wayback Machine.
• http://www.mymythology.org/yamuna-river/ Archived 2016-03-13 at the Wayback Machine.
• http://creative.sulekha.com/story-of-yamuna-the-river-1_426929_blog
• http://mathura-vrindavan.com/mathura1/yamunariver.htm