ପାଦଶାହା ବେଗମ
| ପାଦଶାହା ବେଗମ of ମୋଗଲ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ | |
|---|---|
| Style | ତାଙ୍କର ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ମହିମା |
| Residence | ଆଗ୍ରା ଦୁର୍ଗ |
| Appointer | ମୋଗଲ ସମ୍ରାଟ |
| Formation | ୨୦ ଏପ୍ରିଲ ୧୫୨୬ |
| First holder | ମହମ ବେଗମ |
| Final holder | ଜିନତ ମହଲ |
| Abolished | ୧୪ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୮୫୭ |
ପାଦଶାହା ବେଗମ (ଉର୍ଦ୍ଧୁ:بیگم پادشاه)ମୋଗଲ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ମହାରାଣୀ ଥିଲେ ଏବଂ ତାଙ୍କୁ "ପ୍ରଥମ ମହିଳା" ରାଜକୀୟ ଉପାଧି ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା । ତାଙ୍କୁ ମୋଗଲ ଅନ୍ତପୁର କିମ୍ବା ଜେନାନାର ସବୁଠାରୁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଆଖ୍ୟା ଭାବରେ ବିବେଚନା କରାଯାଉଥିଲା ।[୧] ଏହି ଆଖ୍ୟା "ସମ୍ରାଟ" ସହିତ ସମାନ ହୋଇପାରେ, କିନ୍ତୁ ଏହା ମୋଗଲ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ କେବଳ ଆନୁମାନିକ ଶବ୍ଦରେ ରହିଛି ।
ପାଦଶାହା ବେଗମନଙ୍କର ତାଲିକା
[ସମ୍ପାଦନା]| ପାଦଶାହା ବେଗମ | କାର୍ଯ୍ୟକାଳ | Notes | |
|---|---|---|---|
| From | Until | ||
| ମହମ ବେଗମ | ୧୫୨୬ | ୧୫୩୦ |
|
| ବେଗା ବେଗମ | ୧୫୩୦ | ୧୫୪୦ |
|
| ୧୫୫୫ | ୧୫୫୬ | ||
| ହମିଦା ବାନୁ ବେଗମ | ୧୫୫୬ | ୧୬୦୪ |
|
| ସାଲିହା ବାନୁ ବେଗମ | ୧୬୦୮ | ୧୬୨୦ |
|
| ନୁର ଜାହାନ | ୧୬୨୦ | ୧୬୨୭ |
|
| ମୁମତାଜ ମହଲ | ୧୬୨୮ | ୧୬୩୧ |
|
| ଜାହାନାରା ବେଗମ | ୧୬୩୧ | ୧୬୫୮ |
|
| ୧୬୬୯ | ୧୬୮୧ | ||
| ରୋଶନାରା ବେଗମ | ୧୬୫୮ | ୧୬୬୯ | |
| ଜିନତ-ଉନ-ନିସା ବେଗମ | ୧୬୮୧ | ୧୭୨୧ |
|
| ବାଦଶାହ ବେଗମ | ୧୭୨୧ | ୧୭୮୯ |
|
| ଜୀନତ ମହଲ | ୧୮୪୦ | ୧୮୫୭ |
|
ଐତିହାସିକ ବ୍ୟବହାର
[ସମ୍ପାଦନା]'ପାଦଶାହା ବେଗମ'ଙ୍କର ଉପାଧି କେବଳ ମୋଗଲ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ମୁଖ୍ୟ କିମ୍ବା ତାଙ୍କ ପତ୍ନୀ, ଭଉଣୀ, ମାତା କିମ୍ବା ମୋଗଲ ସାମ୍ରାଜ୍ୟଙ୍କ ପ୍ରିୟ ଝିଅଙ୍କୁ ଦିଆଯାଇପାରେ[୨] ଏବଂ ଏକ ସମୟରେ ଏକରୁ ଅଧିକ ମହିଳା ଧାରଣ କରିପାରିବେ ନାହିଁ ।[୩] ଏହା ପ୍ରମାଣିତ ହୋଇଛି ଯେ ସମ୍ରାଟ ଜାହାଙ୍ଗୀରଙ୍କ ପତ୍ନୀ ନୂରଜାହାନଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ମୁଖ୍ୟ ପତ୍ନୀ ସଲୀହା ବାନୁ ବେଗମ (ତାଙ୍କ ରାଜତ୍ୱର ଅଧିକାଂଶ ସମୟ ପାଇଁ ପାଦଶାହା ବେଗମ)ଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ହିଁ ଏହି ଟାଇଟଲ୍ ଦିଆଯାଇପାରେ ।
ଯେଉଁଠାରେ ମୋଗଲ ସମ୍ରାଟମାନଙ୍କ ସହଭାଗୀମାନେ ଚିନ୍ତା କରୁଥିଲେ, ଏହି ଆଖ୍ୟା କେବଳ ସମ୍ରାଟଙ୍କ ମୁଖ୍ୟ ପତ୍ନୀଙ୍କୁ ଦିଆଯାଇପାରେ । ସମ୍ରାଟ ବାବରଙ୍କ ମୁଖ୍ୟ ପତ୍ନୀ ଥିବା ମହମ ବେଗମଙ୍କ ପ୍ରଥମେ ଏହି ଆଖ୍ୟା ଦିଆଯାଇଥିଲା । ହୁମାୟୁନଙ୍କ ଶାସନ କାଳରେ ଏହା ବେଗା ବେଗମଙ୍କଦ୍ୱାରା ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା । ତା’ପରେ ଏହି ଟାଇଟଲ୍ ଆକବରଙ୍କଦ୍ୱାରା ହମିଦା ବାନୁ ବେଗମଙ୍କୁ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା ଯିଏ ୧୬୦୪ ମସିହାରେ ମୃତ୍ୟୁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହାକୁ ବହନ କରିଥିଲେ ।[୪] ସମ୍ରାଟ ଜାହାଙ୍ଗୀର ତାଙ୍କ ମୁଖ୍ୟ ପତ୍ନୀ ସାଲିହା ବାନୁ ବେଗମ ଏବଂ ତା’ପରେ ତାଙ୍କ ଉତ୍ତରାଧିକାରୀ (ମୃତ୍ୟୁ ପରେ) ନୂରଜାହାନଙ୍କୁ ଏହି ଆଖ୍ୟା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ । ସମ୍ରାଟ ଶାହଜାହାନ ତାଙ୍କ ମୁଖ୍ୟ ପତ୍ନୀ ମୁମତାଜ ମହଲଙ୍କୁ ଏହି ଆଖ୍ୟା ଦେଇଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ସେ ଏହାକୁ ତାଙ୍କ ଝିଅ ଜାହାଁଆରା ବେଗମଙ୍କୁ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ । ସମ୍ରାଟ ମହମ୍ମଦ ଶାହା ତାଙ୍କ ମୁଖ୍ୟ ପତ୍ନୀ ବାଦଶାହ ବେଗମଙ୍କୁ ଏହି ଆଖ୍ୟା ଦେଇଥିଲେ ।
ସମ୍ରାଟ ଶାହାଜାହାନଙ୍କ ଝିଅ ରାଜକୁମାରୀ ଜାହାନାରା ବେଗମ ଏବଂ ସମ୍ରାଟ ଆଉରଙ୍ଗଜେବଙ୍କ ଝିଅ ରାଜକୁମାରୀ ଜିନତ-ଉନ-ନିସାଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ଏହି ଆଖ୍ୟା ଦିଆଯାଇଥିଲା ।[୫]
ଆଧାର
[ସମ୍ପାଦନା]- ↑ Findly, Ellison Banks (1993). Nur Jahan, empress of Mughal India. New York: Oxford University Press. pp. 95, 125. ISBN 9780195360608.
- ↑ Aftab, Tahera (2008). Inscribing South Asian Muslim Women: an Annotated Bibliography & Research Guide ([Online-Ausg.] ed.). Brill. p. 66. ISBN 9789004158498.
- ↑ The Journal of the Numismatic Society of India, Volumes 20-21. Numismatic Society of India. 1958. p. 223.
- ↑ Badayuni, Abdul Qadir. Muntakhab-ut-Tawarikh. Vol. III.
Begum Pädshāh, the mother of his Majesty, busied herself in the ladies' apartments of the palace in interceding for the Shaikh and said to the Emperor. My son, he has an aged and decrepit mother in Ajmer.
- ↑ Schimmel, Annemarie (2004). The Empire of the Great Mughals: History, Art and Culture. Reaktion Books. p. 152. ISBN 1861891857.