କାର୍ବନ ମୋନୋକ୍ସାଇଡ ବିଷକ୍ରିୟା

ଉଇକିପିଡ଼ିଆ‌ରୁ
(Carbon monoxide poisoningରୁ ଲେଉଟି ଆସିଛି)
କାର୍ବନ ମୋନୋକ୍ସାଇଡ ବିଷକ୍ରିୟା (Carbon monoxide poisoning)
କାର୍ବନ ମୋନୋକ୍ସାଇଡ ନିଶାଗ୍ରସ୍ତ (Carbon monoxide intoxication), କାର୍ବନ ମୋନୋକ୍ସାଇଡ ବିଷାକ୍ତ‌ତା (carbon monoxide toxicity), ମାତ୍ରାଧିକ କାର୍ବନ ମୋନୋକ୍ସାଇଡ (carbon monoxide overdose)
A carbon atom (shown as a grey ball) tripled bonded to an oxygen atom (shown as a red ball).
କାର୍ବନ ମୋନୋକ୍ସାଇଡ (Carbon monoxide)
ବିଭାଗବିଷ ବିଜ୍ଞାନ (Toxicology), ଆଶୁ ଚିକିତ୍ସା (emergency medicine)
ଲକ୍ଷଣମୁଣ୍ଡବିନ୍ଧା, ମୁଣ୍ଡବୁଲା (dizziness), ଦୂର୍ବଳତା, ବାନ୍ତି, ଛାତି ଯନ୍ତ୍ରଣା (chest pain), ଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱ (confusion)[୧]
କାରଣପ୍ରଶ୍ୱାସରେ (Breathing) କାର୍ବନ ମୋନୋକ୍ସାଇଡ (carbon monoxide[୨]
ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ ପଦ୍ଧତିକାର୍ବୋକ୍ସିଲ-ହେମୋଗ୍ଲୋବିନ (Carboxyl-hemoglobin) ସ୍ତର ଅଣଧୂମ୍ରପାୟୀଙ୍କର >୩% ଓ ଧୂମ୍ରପାୟୀଙ୍କର >୧୦% ଥିଲେ ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ ।[୩]
ସଠିକ ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟସ୍ୟାନାଇଡ ବିଷକ୍ରିୟା (Cyanide toxicity), ଆଲକୋହୋଲିକ କିଟୋଏସିଡୋସିସ (alcoholic ketoacidosis), ଆସ୍ପିରିନ ବିଷକ୍ରିୟା (aspirin poisoning), ଉର୍ଧ୍ୱ ଶ୍ୱାସନଳୀ ସଂକ୍ରମଣ (upper respiratory tract infection)[୩][୪]
ପ୍ରତିକାରକାର୍ବନ ମୋନୋକ୍ସାଇଡ ଅନ୍ୱେଷକ ଯନ୍ତ୍ର (Carbon monoxide detectors, ଗ୍ୟାସ ଯନ୍ତ୍ରପାତିର (gas appliances) ନିର୍ଗମନ ବ୍ୟବସ୍ଥା, ନିଷ୍କାସନ ପ୍ରଣାଳୀ (exhaust system)s[୧]
ଚିକିତ୍ସାସ‌ହ‌ଯୋଗୀ ଯତ୍ନ (Supportive care), ୧୦୦% ଅମ୍ଳଜାନ ଥେରାପି (100% oxygen), ହାଇପରବାରିକ ଅମ୍ଳଜାନ ଥେରାପି (hyperbaric oxygen therapy)[୩]
Prognosisମୃତ୍ୟୁ ସଙ୍କଟ ୧ରୁ ୩୦%.[୩]
ପୁନଃପୌନିକ> ଅଣଅଗ୍ନିକାଣ୍ଡ କେଶ୍‌ରେ ବାର୍ଷିକ ୨୦,୦୦୦ ଆଶୁ ଚିକିତ୍ସା (ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକାରେ) [୧]
ମୃତ୍ୟୁ ସାନ୍ଦ୍ରତା> ଅଣଅଗ୍ନିକାଣ୍ଡ କେଶ୍‌ରେ ବାର୍ଷିକ ୪୦୦ ମୃତ୍ୟୁ [୧]

କାର୍ବନ ମୋନୋକ୍ସାଇଡ ବିଷକ୍ରିୟା (ଇଂରାଜୀ ଭାଷାରେ Carbon monoxide poisoning) ସ୍ୱାଭାବିକ ଭାବରେ ପ୍ରଶ୍ୱାସରେ (breathing) କାର୍ବନ ମୋନୋକ୍ସାଇଡ (carbon monoxide) ବାଷ୍ପ ନେଲେ ସଂଘଟିତ ହୁଏ ।[୨] ଏହି ଅବସ୍ଥାରେ ଶର୍ଦ୍ଦି (flu) ହେବା ଭଳି ଲକ୍ଷଣମାନ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଏ ଓ ମୁଣ୍ଡ ବିନ୍ଧା, ମୁଣ୍ଡବୁଲା (dizziness), ଦୂର୍ବଳତା, ବାନ୍ତି, ଛାତି ଯନ୍ତ୍ରଣା (chest pain), ଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱ (confusion) ଇତ୍ୟାଦି ଲକ୍ଷଣମାନ ପ୍ରକାଶିତ ହୁଏ ।[୧] ମାତ୍ରାଧିକ ବାଷ୍ପ ହେଲେ ଚେତନା ହାନୀ (Loss of consciousness), ଆରିଦମିଆ (arrhythmias), ଅପସ୍ମାର ବାତ (seizures) ଓ ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇପାରେ ।[୧][୩] ଏହା ଯୋଗୁ ଚର୍ମ କ୍ୱଚିତ ଚେରି ଲାଲ ବର୍ଣ୍ଣ ଧାରଣ କରେ ।[୩] ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ଜଟିଳତାରେ ଥକ୍କାଣ, ସ୍ମରଣ ସମସ୍ୟା ଓ ଚଳପ୍ରଚଳ ସମସ୍ୟା ଦେଖାଯାଏ ।[୫] ରୋଗୀ ଧୂମ୍ର ସଂସ୍ପର୍ଶରେ (exposed to smoke) ଆସୁଥିଲେ ସ୍ୟାନାଇଡ ବିଷକ୍ରିୟା (cyanide toxicity) ସମ୍ଭାବନା ଚିନ୍ତା କରାଯାଏ ।[୩]

ଦୁଇ ପ୍ରକାର ଉପାୟରେ ଏହି ବିଷକ୍ରିୟା ହୁଏ; ଦୁର୍ଘଟଣା ଓ ଆତ୍ମହତ୍ୟା (attempt to end one's life) ।[୬] କାର୍ବନ ମୋନୋକ୍ସାଇଡ ଏକ ରଙ୍ଗ‌ହୀନ ଓ ଗନ୍ଧ‌ହୀନ ବାଷ୍ପ ଯାହା ପ୍ରଥମେ ଅଣଉତ୍ତେଜକ ଥାଏ ।[୫] ଜୈବିକ ପଦାର୍ଥମାନଙ୍କର (organic matter) ଅସମ୍ପୁର୍ଣ୍ଣ ଦ‌ହନ (incomplete burning) ଫଳରେ ଏହି ବାଷ୍ପ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ ।[୫] ମୋଟୋର ଗାଡ଼ି (motor vehicles), ହିଟର ଓ କାର୍ବନ ଜାତୀୟ ଜାଳେଣି (carbon-based fuel) ବ୍ୟବ‌ହାର କରୁଥିବା ଯନ୍ତ୍ରରୁ ଏହା ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ । [୧] ମେଥିଲିନ କ୍ଲୋରାଇଡ (methylene chloride) ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଆସିଲେ ମଧ୍ୟ ଏହା ହୁଏ ।[୭] ରକ୍ତରେ ଥିବା ହେମୋଗ୍ଲୋବିନ (hemoglobin) ସ‌ହିତ କାର୍ବନ ମୋନୋକ୍ସାଇଡ ମିଶି କାର୍ବୋକ୍ସିହେମୋଗ୍ଲୋବିନ (carboxyhemoglobin ବା HbCO) ନାମକ ପଦାର୍ଥରେ ପରିଣତ ହେବା ଫଳରେ ରକ୍ତର ଅମ୍ଳଜାନ (oxygen) ବ‌ହନ କରିବା ଶକ୍ତି ଲୋପ ପାଇଯାଏ । [୫] ଅଧିକନ୍ତୁ ମାୟୋଗ୍ଲୋବିନ (myoglobin), ମାଇଟିକଣ୍ଡ୍ରିଆଲ ସାଇଟୋକ୍ରୋମ ଅକ୍ସିଡେଜ (mitochondrial cytochrome oxidase) ଇତ୍ୟାଦି ପ୍ରଭାବିତ ହୁଅନ୍ତି । [୩] କାର୍ବୋକ୍ସିହେମୋଗ୍ଲୋବିନ ସ୍ତର ଅଣଧୂମ୍ରପାୟୀଙ୍କର ୩% ଓ ଧୂମ୍ରପାୟୀଙ୍କର ୧୦%ରୁ ଅଧିକ ହେଲେ ଏହି ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ ।[୩]

କାର୍ବନ ମୋନୋକ୍ସାଇଡ ଅନ୍ୱେଷକ ଯନ୍ତ୍ର (Carbon monoxide detectors, ଗ୍ୟାସ ଯନ୍ତ୍ରପାତିର (gas appliances) ନିର୍ଗମନ ବ୍ୟବସ୍ଥା, ଚିମନି ପରିଷ୍କାର ରଖିବା ଓ ଗାଡ଼ିମାନଙ୍କର ନିଷ୍କାସନ ପ୍ରଣାଳୀ (exhaust system)s ଭଲ ଅବସ୍ଥାରେ ରଖିବାଦ୍ୱାରା ଏହି ବିଷକ୍ରିୟା ପ୍ରତିଷେଧ ହୋଇପାରିବ । [୧] ରୋଗୀଙ୍କୁ ୧୦୦% ଅମ୍ଳଜାନ (100% oxygen) ଓ ସାହାଯ୍ୟକାରୀ ଯତ୍ନ ଦିଆଯାଏ ।[୩][୫] ଲକ୍ଷଣ ନରହିବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଚିକିତ୍ସା ଚାଲୁରହେ ଓ କାର୍ବୋକ୍ସିହେମୋଗ୍ଲୋବିନ ସ୍ତର ବିପଦ ସ୍ତରଠାରୁ କମ ରଖିବାକୁ (<୧୦%) ଚେଷ୍ଟା କରାଯାଏ ।[୩] ସାଂଘାତିକ କେଶ୍‌ରେ ହାଇପରବାରିକ ଅମ୍ଳଜାନ ଥେରାପି (hyperbaric oxygen therapy) ଦିଆଯାଉଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସାଧାରଣ ଅମ୍ଳଜାନଠାରୁ ଏହାର ଉପକାରୀତା ସ୍ପଷ୍ଟ ହେଉନାହିଁ । [୩][୬] ଏହି ରୋଗୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ମୃତ୍ୟୁ ସଙ୍କଟ ପ୍ରାୟ ୧-୩୦% ରହେ ।[୩]

ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକାରେ କାର୍ବନ ମୋନୋକ୍ସାଇଡ ବିଷକ୍ରିୟା ଅତି ସାଧାରଣ ଓ ଏହା ଯୋଗୁ ବାର୍ଷିକ ୨୦,୦୦୦ ରୋଗୀ ଆଶୁ ଚିକିତ୍ସାକୁ ଆସନ୍ତି । [୧][୮] ଅନେକ ଦେଶମାନଙ୍କରେ ଏହା ଏକ ଘାତକ ବିଷକ୍ରିୟା ।[୯] ଅଣଅଗ୍ନିକାଣ୍ଡ କାର୍ବନ ମୋନୋକ୍ସାଇଡ ବିଷକ୍ରିୟାଦ୍ୱାରା ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକାରେ ବାର୍ଷିକ ୪୦୦ ମୃତ୍ୟୁ ହୁଏ ।[୧] ବିଦ୍ୟୁତ ଶକ୍ତି ଅଭାବରୁ (power outage) ବ‌ହନୀୟ ବା ପୋଟେବ୍ଲ ଜେନେରେଟର (portable generators) ବ୍ୟବ‌ହାର ଯୋଗୁ ଶୀତଦିନେ ଏହି ବିଷକ୍ରିୟା ଅଧିକ ହୁଏ ।[୩][୭] ପୁରାତନ ଇତିହାସ ସମୟରେ ମଧ୍ୟ ଏହି ବାଷ୍ଟ ବିଷୟରେ ଜ୍ଞାନ ଥିଲା ।[୧୦] ସନ ୧୮୭୫ରେ ହେମୋଗ୍ଲୋବିନ ଉପରେ ଏହାର ପ୍ରଭାବ ବିଷୟ ଜଣାପଡ଼ିଥିଲା । [୧୦]

ଆଧାର[ସମ୍ପାଦନା]

  1. ↑ ୧.୦୦ ୧.୦୧ ୧.୦୨ ୧.୦୩ ୧.୦୪ ୧.୦୫ ୧.୦୬ ୧.୦୭ ୧.୦୮ ୧.୦୯ Health, National Center for Environmental (30 December 2015). "CDC - Carbon Monoxide Poisoning - Frequently Asked Questions". www.cdc.gov (in ଆମେରିକୀୟ ଇଂରାଜୀ). Archived from the original on 5 July 2017. Retrieved 2 July 2017.
  2. ↑ ୨.୦ ୨.୧ Schottke, David (2016). Emergency Medical Responder: Your First Response in Emergency Care (in ଇଂରାଜୀ). Jones & Bartlett Learning. p. 224. ISBN 9781284107272. Archived from the original on 10 September 2017. Retrieved 2 July 2017.
  3. ↑ ୩.୦୦ ୩.୦୧ ୩.୦୨ ୩.୦୩ ୩.୦୪ ୩.୦୫ ୩.୦୬ ୩.୦୭ ୩.୦୮ ୩.୦୯ ୩.୧୦ ୩.୧୧ ୩.୧୨ ୩.୧୩ Guzman, JA (October 2012). "Carbon monoxide poisoning". Critical care clinics. 28 (4): 537–48. doi:10.1016/j.ccc.2012.07.007. PMID 22998990.
  4. ↑ Caterino, Jeffrey M.; Kahan, Scott (2003). In a Page: Emergency medicine (in ଇଂରାଜୀ). Lippincott Williams & Wilkins. p. 309. ISBN 9781405103572. Retrieved 2 July 2017.
  5. ↑ ୫.୦ ୫.୧ ୫.୨ ୫.୩ ୫.୪ Bleecker, ML (2015). "Carbon monoxide intoxication". Handbook of clinical neurology. 131: 191–203. doi:10.1016/B978-0-444-62627-1.00024-X. PMID 26563790.
  6. ↑ ୬.୦ ୬.୧ Buckley, NA; Juurlink, DN; Isbister, G; Bennett, MH; Lavonas, EJ (13 April 2011). "Hyperbaric oxygen for carbon monoxide poisoning". The Cochrane Database of Systematic Reviews (4): CD002041. doi:10.1002/14651858.CD002041.pub3. PMID 21491385.
  7. ↑ ୭.୦ ୭.୧ Ferri, Fred F. (2016). Ferri's Clinical Advisor 2017 E-Book: 5 Books in 1 (in ଇଂରାଜୀ). Elsevier Health Sciences. pp. 227–228. ISBN 9780323448383. Archived from the original on 10 September 2017. Retrieved 2 July 2017.
  8. ↑ Penney, David G. (2007). Carbon Monoxide Poisoning (in ଇଂରାଜୀ). CRC Press. p. 569. ISBN 9780849384189. Archived from the original on 10 September 2017. Retrieved 2 July 2017.
  9. ↑ Omaye ST (Nov 2002). "Metabolic modulation of carbon monoxide toxicity". Toxicology. 180 (2): 139–50. doi:10.1016/S0300-483X(02)00387-6. PMID 12324190.
  10. ↑ ୧୦.୦ ୧୦.୧ Blumenthal, I (June 2001). "Carbon monoxide poisoning". Journal of the Royal Society of Medicine. 94 (6): 270–2. doi:10.1177/014107680109400604. PMC 1281520. PMID 11387414.

ବାହ୍ୟ ଲିଙ୍କ[ସମ୍ପାଦନା]

ଶ୍ରେଣୀବିଭାଗ
ବାହାର ଉତ୍ସ
"https://or.wikipedia.org/w/index.php?title=କାର୍ବନ_ମୋନୋକ୍ସାଇଡ_ବିଷକ୍ରିୟା&oldid=456275"ରୁ ଅଣାଯାଇଅଛି