ଦେବ ପ୍ରସାଦ ଦାସ
ଦେବ ପ୍ରସାଦ ଦାସ | |
|---|---|
| ଜନ୍ମ | ୨୮ ଅକ୍ଟୋବର ୧୯୩୨ କେଉଲ ଚାବି ସୁଅ (Keul Chabi Sua), କଟକ, ଭାରତ |
| ମୃତ୍ୟୁ | ୧୬ ଜୁଲାଇ ୧୯୮୬ (ବୟସ ୫୩) |
| ବୃତ୍ତି | କ୍କାସିକାଲ ନର୍ତ୍ତକ |
| ବୈବାହିକ-ସାଥୀ | ଜିତାରାଣୀ ଦାସ |
| ସନ୍ତାନ | ବିପଞ୍ଚୀ ଦାସ[୧] |
| ପିତାମାତା(s) | ଦୁର୍ଗା ଚରଣ ଦାସ ଇନ୍ଦ୍ରମଣୀ ଦେବୀ |
| ପୁରସ୍କାର | ସଙ୍ଗୀତ ନାଟକ ଏକାଡେମୀ ପୁରସ୍କାର ଓଡ଼ିଶା ସଙ୍ଗୀତ ନାଟକ ଏକାଡେମୀ ପୁରସ୍କାର ୱର୍ଲଡ୍ ଡେଭଲପମେଣ୍ଟ ପୁରସ୍କାର |
| ୱେବସାଇଟ | ସରକାରୀ ୱେବ ସାଇଟ |
ଦେବ ପ୍ରସାଦ ଦାସ(୨୮ ଅକ୍ଟୋବର ୧୯୩୨ - ୧୬ ଜୁଲାଇ ୧୯୮୬) ଜଣେ ଓଡ଼ିଶୀ ନର୍ତ୍ତକ ଓ ଗୁରୁ ଥିଲେ । [୨][୩] ସେ ୧୯୭୪ରେ ଓଡ଼ିଶା ସଙ୍ଗୀତ ନାଟକ ଏକାଡେମୀ ପୁରସ୍କାର ପାଇଥିଲେ[୪] ଓ ୧୯୭୭ରେ ପାଇଥିଲେ ସଙ୍ଗୀତ ନାଟକ ଏକାଡେମୀ ପୁରସ୍କାର ।[୫]
ଜୀବନୀ[ସମ୍ପାଦନା]
ଦୁର୍ଗା ଚରଣ ଦାସ ଓ ଇନ୍ଦ୍ରମଣୀ ଦେବୀଙ୍କ ଔରସରୁ ଓଡ଼ିଶା ଷ୍ଟେଟର କଟକ ପାଖରେ ଥିବା କେଉଲ ଚାବି ସୁଅ ଗ୍ରାମରେ ସନ ୧୯୩୨ରେ ଦେବ ପ୍ରସାଦ ଦାସ ଜନ୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।[୬][୭] ଅତି ଅଳ୍ପ ବୟସରୁ ସେ ତାଙ୍କ ମାତାଙ୍କୁ ହରେଇ ଅଜା ଘରେ ପାଳିତ ହୋଇଥିଲେ ଯିଏ କି ଜଣେ ସ୍ଥାନୀୟ ବେହେଲା ବାଦକ ଥିଲେ । [୬] ପୁରୀରେ ଦାସ ତାଙ୍କର ସ୍କୁଲ ଶିକ୍ଷା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ଓ ପାଖରେ ଥିବା ମୋହନ ଚନ୍ଦ୍ର ଦାସଙ୍କ ପରିଚାଳିତ ପାରମ୍ପରିକ ସ୍କୁଲ (ପଥର ଆଖଡ଼ା)ରେ ସଙ୍ଗୀତ ଓ ନୃତ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । [୨][୬] ପରେ ତାଙ୍କ ପିତାଙ୍କର ବରହମପୁର ବଦଳି ହୋଇଯିବାରୁ ସେ ସେଠାକୁ ଗଲେ । [୭]
ଦାସଙ୍କୁ ୧୪ ବର୍ଷ ବୟସ ହୋଇଥିଲା ବେଳେ ତାଙ୍କ ପିତା ତାଙ୍କୁ ନିଉ ଥିଏଟର ସଙ୍ଗୀତ ନିର୍ଦ୍ଦଶକ ରାଧା ରମଣ ରାଏଙ୍କ ସଙ୍ଗୀତ ବିଦ୍ୟାଳୟକୁ ଶିକ୍ଷା ନିମନ୍ତେ ପଠାଇଦେଲେ ।[୬] ସେ ୩ ଟଙ୍କା ବେତନ ଓ ଖାଦ୍ୟ ପାଇ ଗ୍ରୀନ୍ ରୁମ୍ରେ କଳାକାରଙ୍କୁ ସାହାଯ୍ୟ କରୁଥିଲେ । ପରେ ପରେ ସେ ଜଗୁଆଳି, ଟିକେଟ୍ କଲେକ୍ଟର ଓ ପ୍ରମ୍ପଟର କାମ କଲେ । ଏହା ପରେ ସୁଯୋଗ ଆସିଲା ଯେତେବେଳେ ଗୁରୁ ପଙ୍କଜ ଚରଣ ଦାସ ଓ ପରେ ମୋହ ମହାପାତ୍ର ନିଉ ଥିଏଟର ସାଥୀରେ ମିଶିଲେ ଓ ସେ ନାଚ ଆରମ୍ଭରେ ଗୋଟିଏ ଛୋଟ ଭୂମିକା ପାଇଲେ । ସନ ୧୯୪୯ରେ ନିଉ ଥିଏଟର ବନ୍ଦ ହୋଇଗଲା ପରେ ସେ ଅନ୍ନପୂର୍ଣ୍ଣା ଥିଏଟରରେ ଯୋଗ ଦେଲେ[୬] ଓ ସେଠାରେ କିଛି ବର୍ଷ କାମ କଲାପରେ ବିଖ୍ୟାତ ପଙ୍କଜ ଚରଣ ଦାସ, କେଳୁଚରଣ ଦାସ, କୁମାର ଦୟାଲ ସରନ ଓ ମାୟାଧର ରାଉତଙ୍କ ସହ କାମ କରିବା ସୁଯୋଗ ପାଇଲେ । ସନ ୧୯୫୩ରେ ଅନ୍ନପୂର୍ଣ୍ଣା ବନ୍ଦ ହେବାବେଳକୁ ଦେବ ଦାସ ଓଡ଼ିଶୀ ନୃତ୍ୟରେ ପ୍ରବୀଣ ହୋଇସାରିଥିଲେ ।[୭]
ସନ ୧୯୬୪ରେ ସେ ଉତ୍କଳ ସଙ୍ଗୀତ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଓଡ଼ିଶୀ ନାଚ ଶିକ୍ଷକ ଭାବରେ ଯୋଗଦାନ କଲେ ।[୬] ଏଠାରେ ଇନ୍ଦ୍ରାଣୀ ରହମାନଙ୍କୁ ସେ ଓଡ଼ିଶୀ ନୃତ୍ୟରେ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ଦେଇଥିଲେ[୭] ଯିଏ ସେ ସମୟରେ ଭାରତ ନାଟ୍ୟମ ନୃତ୍ୟ ଯୋଗୁ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଥିଲେ । [୬][୮] ରହମାନ ଗୁରୁଙ୍କୁ ନେଇ ନୃତ୍ୟ ପ୍ରଦର୍ଶନ ନିମନ୍ତେ ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନକୁ ଯିବାଦ୍ୱାରା ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟି ଗୋଚର ହେଲେ ।[୨] ଦେବ ପ୍ରସାଦ ଦାସଙ୍କ ନୃତ୍ୟ ନିର୍ଦ୍ଦେଶନାରେ ଇନ୍ଦ୍ରାଣୀ ସନ ୧୯୫୭ରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ନୃତ୍ୟ ଉତ୍ସବରେ ଓଡ଼ଶୀ ନୃତ୍ୟ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଥିଲେ ଓ ଏହି ପ୍ରଦର୍ଶନ ଯୋଗୁ ଓଡ଼ିଶୀକୁ କ୍ଲାସିକାଲ ନୃତ୍ୟର ମାନ୍ୟତା ମିଳିବା ନିମନ୍ତେ ଦୃଷ୍ଟିପାତ ହୋଇଥିଲା ।[୭] ପରେ ରହମାନ ନିଜେ କପିଳ ବାତ୍ସାୟନ ଓ ଚାର୍ଲସ୍ ଫାବ୍ରି[୯] ଓ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ଆଗରେ ନୃତ୍ୟ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଥିଲେ ଯାହା ଦେବ ପ୍ରସାଦ ସ୍ଟାଇଲର ଓଡ଼ିଶୀ ନାମରେ ପରିଚିତ ହେଲା । ଏହି ଧରଣର ନୃତ୍ୟରେ ଏକ ବିଶେଷ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଥିଲା ଯାହାକୁ 'ଶବ୍ଦ ସ୍ୱର ପାତ' କୁହାଯାଏ ।[୭]
ଗୋଟିପୁଅ ସଂସ୍କୃତିର ପ୍ରତିନିଧି ଶ୍ରୀ ଦାସଙ୍କୁ[୨][୧୦] ଓଡ଼ିଶୀ ନୃତ୍ୟର ପ୍ରଥମ ପିଢ଼ିର ୪ ଗୁରୁଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଅନ୍ୟତମ ଭାବରେ ଅନେକ ବିବେଚନା କରନ୍ତି[୨][୩] ଓ ତାଙ୍କୁ ଦେବ ପ୍ରସାଦ ଘରାନାର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ମାନନ୍ତି ।[୧୧][୧୨] ତାଙ୍କର ଅନେକ ଶିଷ୍ୟ ଥିଲେ ଯଥା:- ଇନ୍ଦ୍ରାଣୀ ରହମାନ, ବିଜୟଲକ୍ଷ୍ମୀ ମହାନ୍ତି, ଶ୍ରୀନାଥ ମହାନ୍ତି, ସୁଧାକର ସାହୁ, ଦୁର୍ଗା ଚରଣ ରଣବୀର, ଧୁଳେଶ୍ୱର ବେହେରା, ଅନିତା ସିଂହଦେଓ, ସଙ୍ଗୀତା ଦାସ, ସୁଜାତା ମିଶ୍ର, ରମଲି ଇବ୍ରାହିମ, ଗଜେନ୍ଦ୍ର ପଣ୍ଡା, ମନୋଜ ବେହେରା, ଗୋପ ବିଶ୍ୱାସ, ଗାୟତ୍ରୀ ଚାନ୍ଦ ଓ ଅତସୀ ତ୍ରିପାଠୀ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଥିଲେ ।[୭] ଭାରତ ନାଟ୍ୟମ ଗୁରୁ ଲୀଳା ରାମନାଥନ୍ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କଠାରୁ ଓଡ଼ିଶୀ ଶିଖିଥିଲେ । ଅନେକ ନୃତ୍ୟ ଓ ନାଟକମାନଙ୍କର ସେ ନିର୍ଦ୍ଦଶକ ଥିଲେ । [୧୧]
୧୯୮୬ ଜୁଲାଇ ୧୬ରେ ୫୪ ବର୍ଷ ବୟସରେ ଦେବ ପ୍ରସାଦ ଦାସଙ୍କର ଦେହାନ୍ତ ହୋଇଥିଲା ।[୬][୭]
ପୁରସ୍କାର ଓ ମାନ୍ୟତା[ସମ୍ପାଦନା]
ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ସିନିଅର ରିସର୍ଚ୍ଚ ଫେଲୋସିପ ପ୍ରାପ୍ତ ଦେବ ପ୍ରସାଦ ଦାସ ସନ ୧୯୮୩ରେ ୱର୍ଲଡ୍ ଡେଭଲପମେଣ୍ଟ କର୍ପୋରେସନ ପୁରସ୍କାର [୬] ଓ ସନ ୧୯୭୪ରେ ଓଡ଼ିଶା ସଙ୍ଗୀତ ନାଟକ ଏକାଡେମୀ ପୁରସ୍କାର ପାଇଥିଲେ ।[୪][୭] ସନ ୧୯୭୭ରେ ସଙ୍ଗୀତ ନାଟକ ଏକାଡେମୀ ତାଙ୍କୁ ବାର୍ଷିକ ପୁରସ୍କାର ଦେଇ ସମ୍ମାନିତ କରିଥିଲେ ।[୫] ତାଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁର ୨୬ ବର୍ଷ ପରେ ସନ ୨୦୧୨ରେ ଦେବ ପ୍ରସାଦ ଶୈଳୀର ନୃତ୍ୟାଙ୍ଗନା ଗାୟତ୍ରୀ ଚାନ୍ଦ ତାଙ୍କ ନାମରେ ଗୋଟିଏ ବହି ଲେଖିଥିଲେ ଯାହାର ନାମ ଗୁରୁ ଦେବ ପ୍ରସାଦ ଦାସ: ଆଇକନ ଅଫ ଓଡ଼ିଶୀ ରଖିଥିଲେ ।
ଆଧାର[ସମ୍ପାଦନା]
- ↑ ସମ୍ବାଦ ୦୫/୦୬/୨୦୧୮ ଭୁବନେଶ୍ୱର ସଂସ୍କରଣ ପୃଷ୍ଠା ୧୭ http://sambadepaper.com/Details.aspx?id=456779&boxid=24628775. Retrieved 5 June 2018.
{{cite news}}: Missing or empty|title=(help)[permanent dead link] - ↑ ୨.୦ ୨.୧ ୨.୨ ୨.୩ ୨.୪ "Odissi Kala Kendra". Odissi Kala Kendra. 2014. Retrieved November 30, 2014.
- ↑ ୩.୦ ୩.୧ "Olywa". Olywa. 2014. Retrieved November 30, 2014.
- ↑ ୪.୦ ୪.୧ "Odisha Sangeet Natak Akademi Award" (pdf). Odisha Sangeet Natak Akademi. 2004. Retrieved December 1, 2014.
- ↑ ୫.୦ ୫.୧ "Sangeet Natak Akademi". Sangeet Natak Akademi. 2014. Retrieved November 30, 2014.
- ↑ ୬.୦ ୬.୧ ୬.୨ ୬.୩ ୬.୪ ୬.୫ ୬.୬ ୬.୭ ୬.୮ "Radhu Babu". Radhu Babu. 2014. Retrieved November 30, 2014.
- ↑ ୭.୦ ୭.୧ ୭.୨ ୭.୩ ୭.୪ ୭.୫ ୭.୬ ୭.୭ ୭.୮ Ashish Mohan Khokar (November 2010). "Guru Deba Prasad Das: Guru of Global Orissi". Narthaki.
- ↑ Reginald Massey (2004). India's Dances: Their History, Technique, and Repertoire. Abhinav Publications. p. 210. ISBN 81-7017-434-1.
- ↑ Charles Louis Fabri (1980). Charles Louis Fabri, his life and works. Sterling.
- ↑ "India Today". India Today. December 5, 2013. Retrieved November 30, 2014.
- ↑ ୧୧.୦ ୧୧.୧ "Madhumita Misra". Madhumita Misra. 2014. Retrieved November 30, 2014.
- ↑ "Odissi Dance By Sarita Mishra Dasavatara in Guru Deba Prasad Das style". Video. YouTube. June 24, 2012. Retrieved December 1, 2014.
ଅଧିକ ଦେଖନ୍ତୁ[ସମ୍ପାଦନା]
ଅଧିକ ପଢ଼ନ୍ତୁ[ସମ୍ପାଦନା]
- Reginald Massey (2004). India's Dances: Their History, Technique, and Repertoire. Abhinav Publications. p. 210. ISBN 81-7017-434-1.
ବାହ୍ୟ ଲିଙ୍କ[ସମ୍ପାଦନା]
- "Odissi Dance By Sarita Mishra Dasavatara in Guru Deba Prasad Das style". Video. YouTube. June 24, 2012. Retrieved December 1, 2014.
- "Shraddanjali - Homage to Deb Prasad Das". Video. Youtube. February 20, 2012. Retrieved December 1, 2014.
- "Dance Choreographed by Deb Prasad Das". Video. YouTube. November 28, 2010. Retrieved December 1, 2014.