ବିହାର-ଓଡ଼ିଶା

ବିହାର ଓ ଓଡ଼ିଶା ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତର ଏକ ପ୍ରଦେଶ ଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ବର୍ତ୍ତମାନର ଭାରତୀୟ ରାଜ୍ୟ ବିହାର, ଝାଡ଼ଖଣ୍ଡ ଏବଂ ଓଡ଼ିଶାର କିଛି ଅଂଶ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଥିଲା । ଅଷ୍ଟାଦଶ ଓ ଉନବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଏହି ଅଞ୍ଚଳକୁ ଜିତି ନେଇଥିଲେ ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତର ସର୍ବବୃହତ ପ୍ରଶାସନିକ ଉପଖଣ୍ଡ ବେଙ୍ଗଲ ପ୍ରେସିଡେନ୍ସିର ତତ୍କାଳୀନ ଭାରତୀୟ ପ୍ରଶାସନିକ ସେବାଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ହେଉଥିଲା ।

ବିହାର ଓ ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ
ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତର ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଓ ପ୍ରଦେଶ ।ପ୍ରଦେଶ of ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତ
← ୧୯୧୨–୧୯୩୬ →   →
Flag Coat of arms
Location of ବିହାର ଓ ଓଡ଼ିଶା ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତର ୧୯୧୨ ମାନଚିତ୍ରରେ ବିହାର ଓ ଓଡ଼ିଶା
Capital		ପାଟନା
History
•	[ବେଙ୍ଗଲ]ଠାରୁ ଅଲଗା ହେବା]	୧୯୧୨
•	ବିହାର ଓ ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶର ବିଭାଜନ	୧୯୩୬

ଇତିହାସ

୧୭୫୬ ମସିହାରେ ବିହାର ଓ ଓଡ଼ିଶା ମୋଗଲ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ଅଂଶ ଥିଲା, ବିହାର ବଙ୍ଗଳାର ଅଂଶ ଥିଲା ସୁବାହ ଏବଂ ଓଡ଼ିଶା ଏହାର ନିଜସ୍ୱ ସୁବାହ ।

୧୭୬୫ ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ୧୬ ତାରିଖରେ ସ୍ୱର୍ଗତ ସମ୍ରାଟ ଆଲାମଗିର ଦ୍ୱିତୀୟ ମୁଗଲ ସମ୍ରାଟ ଶାହ ଆଲାମ ଓ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନିର ଲର୍ଡ କ୍ଲାଇଭ୍ ରବର୍ଟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଆହ୍ଲାବାଦ ଚୁକ୍ତି ସ୍ୱାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା।୨୨ ଅକ୍ଟୋବର ୧୭୬୪ରେ ବକ୍ସର ଯୁଦ୍ଧର ଫଳସ୍ୱରୂପ । ଏହି ଚୁକ୍ତି ରାଜନୈତିକ ଏବଂ ସାମ୍ବିଧାନିକ ସମ୍ପୃକ୍ତି ଏବଂ ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନର ଆରମ୍ଭକୁ ସୂଚିତ କରେ । ଚୁକ୍ତିର ସର୍ତ୍ତାବଳୀ ଆଧାରରେ ଆଲମ ପୂର୍ବ ପ୍ରଦେଶ ବେଙ୍ଗଲ-ବିହାର-ଓଡ଼ିଶାରୁ ସମ୍ରାଟଙ୍କ ତରଫରୁ ଟିକସ ଆଦାୟ କରିବାର ଅଧିକାର ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନି ଦିୱାନୀ ଅଧିକାର ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ। ୧୯୧୨ ମସିହା ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୨ ତାରିଖରେ ବିହାର ଓ ଓଡ଼ିଶା ବଙ୍ଗଳାରୁ ଅଲଗା ହୋଇ ପାଟନାକୁ ରାଜଧାନୀ କରାଯାଇଥିଲା । ଓଡ଼ିଶା ଶାଖା ନଦୀ ରାଜ୍ୟ ସମେତ ଅନେକ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟ ପ୍ରାଦେଶିକ ରାଜ୍ୟପାଳଙ୍କ ଅଧୀନରେ ଥିଲେ ।

ଦୟାରଚୀ (୧୯୨୧-୧୯୩୭)

ଭାରତ ସରକାର ଆଇନ ୧୯୧୯ ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରଣୟନ କରାଯାଇଥିବା ମୋଣ୍ଟାଗୁ-ଚେମ୍ସଫୋର୍ଡ ସଂସ୍କାର ବିହାର ଓ ଓଡ଼ିଶା ବିଧାନ ପରିଷଦକୁ ୪୩ରୁ ୧୦୩ ସଦସ୍ୟକୁ ସମ୍ପ୍ରସାରଣ କରିଥିଲା। ବିଧାନ ପରିଷଦରେ ଏବେ ୨ ଜଣ କାର୍ଯ୍ୟନିର୍ବାହୀ କାଉନସିଲର, ୨୫ ଜଣ ମନୋନୀତ ସଦସ୍ୟ (୧୨ ଜଣ ସରକାରୀ, ୧୩ ଜଣ ଅଣସରକାରୀ) ଏବଂ ୭୬ ଜଣ ନିର୍ବାଚିତ ସଦସ୍ୟ (୪୮ ଜଣ ଅଣ-ମୁସଲମାନ, ୧୮ ମୁସଲମାନ, ୧ ଜଣ ୟୁରୋପୀୟ, ୩ ଜଣ ବାଣିଜ୍ୟ ଓ ଶିଳ୍ପ, ୫ଟି ଜମିଧାରୀ ଏବଂ ୧ଟି ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ନିର୍ବାଚନ ମଣ୍ଡଳୀ)। ଏହି ସଂସ୍କାରରେ କୃଷି, ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ, ଶିକ୍ଷା ଓ ସ୍ଥାନୀୟ ସରକାର ଭଳି କେତେକ ଦାୟିତ୍ୱ ନିର୍ବାଚିତ ମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ହାତକୁ ହସ୍ତାନ୍ତର କରାଯାଇଥିଲା ।

ନାମ	ଅବଧି	ବିଭାଗ
ଖାନ୍ ବାହାଦୁର ସୟଦ ମହମ୍ମଦ ଫକରୁଦ୍ଦିନ	ଜାନୁଆରୀ ୧୯୨୧ରୁ ୬ ମଇ ୧୯୩୩	ଶିକ୍ଷା, କୃଷି, ସମବାୟ ଋଣ ଶିଳ୍ପ, ଧାର୍ମିକ ଅନୁଦାନ, ଅବକାରୀ
ମଧୁସୂଦନ ଦାସ	ଜାନୁଆରୀ ୧୯୨୧ରୁ ୯ ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୨୩	ସ୍ଥାନୀୟ ସ୍ୱୟଂ ଶାସନ, ଚିକିତ୍ସା ଜନସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ, ପୂର୍ତ୍ତ
ଗଣେଶ ଦତ୍ତ	ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୨୩ରୁ ଦୟାରଚୀ ଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ	ସ୍ଥାନୀୟ ସ୍ୱୟଂ ଶାସନ, ଚିକିତ୍ସା ଜନସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ, ପୂର୍ତ୍ତ
ଖାନ୍ ବାହାଦୂର ସୟଦ ମହମ୍ମଦ ହୁସେନ୍	୬ ମଇ ୧୯୩୩ରୁ ୨୪ ଡିସେମ୍ବର ୧୯୩୩	ଶିକ୍ଷା, କୃଷି, ସମବାୟ ଋଣ ଶିଳ୍ପ, ଧାର୍ମିକ ଅନୁଦାନ, ପଞ୍ଜୀକରଣ
ସୟଦ ମହମ୍ମଦ ଅବଦୁଲ ଅଜିଜ୍	୧୫ ଜାନୁଆରୀ ୧୯୩୪ରେ ଦୟାରଚୀ ଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ	ଶିକ୍ଷା, କୃଷି, ସମବାୟ ଋଣ ଶିଳ୍ପ, ଧାର୍ମିକ ଅନୁଦାନ, ପଞ୍ଜୀକରଣ

ବିଭାଜନ

୧ ଏପ୍ରିଲ ୧୯୩୬ରେ ଏହି ପ୍ରଦେଶକୁ ବିହାର ପ୍ରଦେଶ (ଯେଉଁଥିରେ ବର୍ତ୍ତମାନର ବିହାର ଓ ଝାଡ଼ଖଣ୍ଡ ରାଜ୍ୟ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଥିଲା) ଏବଂ ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ ଓ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାଭାଷୀ ରାଜ୍ୟକୁ ଇଷ୍ଟର୍ଣ୍ଣ ଷ୍ଟେଟ୍ସ ଏଜେନ୍ସିର ଅଧୀନରେ ରଖାଯାଇଥିଲା।

ବିହାର ଓ ଓଡ଼ିଶାର ରାଜ୍ୟପାଳ

୧୯୧୨ରୁ ୧୯୨୦ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହି ପ୍ରଦେଶରେ ଜଣେ ଲେଫ୍ଟନାଣ୍ଟ ଗଭର୍ଣ୍ଣର ପ୍ରାଦେଶିକ ସରକାରଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱ ନେଉଥିଲେ । ୧୯୨୦ ମସିହାରେ ଏହି ପଦବୀକୁ ରାଜ୍ୟପାଳ ଭାବେ ଉନ୍ନୀତ କରାଯାଇଥିଲା, ଯେତେବେଳେ ସତ୍ୟେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରସନ୍ନ ସିହ୍ନା, ପ୍ରଥମ ବାରୋନ ସିହ୍ନାଙ୍କୁ ଏହା ପୂରଣ କରିବା ପାଇଁ ନିଯୁକ୍ତ କରାଯାଇଥିଲା ।

ଲେଫ୍ଟନାଣ୍ଟ ଗଭର୍ଣ୍ଣର

• ୧ ଏପ୍ରିଲ ୧୯୧୨ - ୧୯ ନଭେମ୍ବର ୧୯୧୫ ସାର୍ ଚାର୍ଲସ ଷ୍ଟୁଆର୍ଟ ବେଲି (ଜନ୍ମ: ୧୮୫୪ - ଡି. ୧୯୩୫)
• ୧୯ ନଭେମ୍ବର ୧୯୧୫ - ୫ ଅପ୍ରେଲ ୧୯୧୮ ସାର୍ ଏଡୱାର୍ଡ ଆଲବର୍ଟ ଗାଇଟ (ପ୍ରଥମ କାର୍ଯ୍ୟକାଳ) (ଖ୍ରୀ. ୧୮୬୩ - ଡି. ୧୯୫୦)
• ୫ ଅପ୍ରେଲ ୧୯୧୮ - ୧୨ ଜୁଲାଇ ୧୯୧୮ ସାର୍ ଏଡୱାର୍ଡ ଭେରେ ଲେଭିଙ୍ଗେ (କାମଚଳା) (ଖ. ୧୮୬୭ - ଡି. ୧୯୫୪)
• ୧୨ ଜୁଲାଇ ୧୯୧୮ - ୨୯ ଡିସେମ୍ବର ୧୯୨୦ ସାର୍ ଏଡୱାର୍ଡ ଆଲବର୍ଟ ଗାଇଟ (୨ୟ କାର୍ଯ୍ୟକାଳ) (ସ.ଏ.)

ରାଜ୍ୟପାଳ

• ୨୯ ଡିସେମ୍ବର ୧୯୨୦ - ୨୯ ନଭେମ୍ବର ୧୯୨୧ ସତ୍ୟେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରସନ୍ନ ସିହ୍ନା, ପ୍ରଥମ ବାରୋନ ସିହ୍ନା (ଜନ୍ମ ୧୮୬୪ - ଘ. ୧୯୨୮)
• ୨୯ ନଭେମ୍ବର ୧୯୨୧ - ୧୨ ଅପ୍ରେଲ ୧୯୨୨ ହାଭିଲାଣ୍ଡ ଲେ ମେସୁରିୟର (କାମଚଳା) (ଖ. ୧୮୬୬ - ଡି. ୧୯୩୧)
• ୧୨ ଏପ୍ରିଲ ୧୯୨୨ - ୭ ଅପ୍ରେଲ ୧୯୨୭ ସାର୍ ହେନରୀ ହ୍ୱିଲର (ଜନ୍ମ: ୧୮୭୦ - ଡି. ୧୯୫୦)
• ୭ ଅପ୍ରେଲ ୧୯୨୭ - ୭ ଅପ୍ରେଲ ୧୯୩୨ ସାର୍ ହ୍ୟୁ ଲାନ୍ସଡଉନ୍ ଷ୍ଟିଫେନ୍ସନ୍ (ଜନ୍ମ: ୧୮୭୧ - ଡି. ୧୯୫୦)
• ୭ ଅପ୍ରେଲ ୧୯୩୨ - ୧ ଅପ୍ରେଲ ୧୯୩୬ ସାର୍ ଜେମ୍ସ ଡେଭିଡ୍ ସିଫଟନ୍ (ଜନ୍ମ: ୧୮୭୮ - ଡି. ୧୯୫୨)