ନିଉରୋଲେପ୍ଟିକ ମାଲିଗନାଣ୍ଟ ସିଣ୍ଡ୍ରୋମ
| ନିଉରୋଲେପ୍ଟିକ ମାଲିଗନାଣ୍ଟ ସିଣ୍ଡ୍ରୋମ (Neuroleptic malignant syndrome) | |
|---|---|
.jpg) ହାଲୋପେରିଡଲ, ଏକ ଜଣାଶୁଣା ଏନଏମଏସ | |
| ବିଭାଗ | କ୍ରିଟିକାଲ କେୟାର ମେଡିସିନ (Critical care medicine), ସ୍ନାୟୁରୋଗ ବିଜ୍ଞାନ (neurology), ମାନସିକ ଚିକିତ୍ସା ବିଜ୍ଞାନ psychiatry |
| ଲକ୍ଷଣ | ଅତ୍ୟୁଚ୍ଚ ତାପାମାତ୍ରା (High fever |
| ଆକ୍ରାନ୍ତ ସମୟ | କିଛି ସପ୍ତାହ ମଧ୍ୟରେ[୧] |
| କାରଣ | ଆଣ୍ଟିସାଇକୋଟିକ (Neuroleptic or antipsychotic medication)[୨] |
| ବିପଦ କାରକ | ନିର୍ଜଳନ (Dehydration), ସାଇକୋମୋଟୋର ଏଜିଟେସନ (agitation), କାଟାଟୋନିଆ catatonia[୩] |
| ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ ପଦ୍ଧତି | ଲକ୍ଷଣ ଦେଖି ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ ।[୪] |
| ସଠିକ ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ | ଅଂଶୁଘାତ Heat stroke, ମାଲିଗନାଣ୍ଟ ହାଇପରଥର୍ମିଆ, ସେରୋଟୋନିନ ସିଣ୍ଡ୍ରୋମ serotonin syndrome, ଲେଥାଲ କାଟାଟୋନିଆ (lethal catatonia)[୪] |
| ଔଷଧ | ଡାନଟ୍ରୋଲିନ (Dantrolene), ବ୍ରୋମୋକ୍ରିପଟିନ (bromocriptine), ଡାଏଜେପାମ [୪] |
| ଚିକିତ୍ସା | ରୋଗ କରାଉଥିବା ଔଷଧ ବନ୍ଦ କରାଯିବା, ଦୃତ ଥଣ୍ଡା କରିବା ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଔଷଧ ବ୍ୟବହାର କରିବା । [୪] |
| Prognosis | ମୃତ୍ୟୁ ହାର ୧୦%[୩] |
| ପୁନଃପୌନିକ | ବାର୍ଷକ ପ୍ରତି ୧୦୦,୦୦୦ରେ ୧୫ ଜଣ (ନିଉରୋଲେପ୍ଟିକରେ)[୨] |
ନିଉରୋଲେପ୍ଟିକ ମାଲିଗନାଣ୍ଟ ସିଣ୍ଡ୍ରୋମ ବା ଏନଏମଏସ (ଇଂରାଜୀ ଭାଷାରେ Neuroleptic malignant syndrome or NMS) ଏକ ପ୍ରାଣ ଘାତକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଯାହା ନିଉରୋଲେପ୍ଟିକ ବା ଆଣ୍ଟିସାଇକୋଟିକ (neuroleptic or antipsychotic medication) ଔଷଧ ସେବନ କଲେ ହୋଇପାରେ ।[୨] ଅତ୍ୟୁଚ୍ଚ ତାପାମାତ୍ରା (High fever|, ଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱ (confusion), ଶକ୍ତ ମାଂସପେଶୀ, ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଧରଣର ରକ୍ତଚାପ, ସ୍ୱେଦ ନିର୍ଗତ ଆଦି ଲକ୍ଷଣ ଦେଖାଯାଏ ।[୨][୪]
ନିଉରୋଲେପ୍ଟିକ ପରିବାରର ଯେ କୌଣସି ଔଷଧ ଯୋଗୁ ଏହି ବେମାରୀ ହୋଇପାରେ କିନ୍ତୁ ଆଟିପିକାଲ ଆଣ୍ଟିସାଇକୋଟିକ (atypicals) ଅପେକ୍ଷା ଟିପିକାଲ ଆଣ୍ଟସାଇକୋଟିକ ଓଷଧର (typical antipsychotics) ଅଧିକ ରୋଗ ସଙ୍କଟ ଥାଏ ।[୨] ଔଷଧ ଆରମ୍ଭ କରିବାର କିଛି ସପ୍ତାହ ମଧ୍ୟରେ ଯେ କୌଣସି ମୂହୁର୍ତ୍ତରେ ଏହି ବେମାରୀ ଆରମ୍ଭ ହୋଇପାରେ ।[୨][୧] ନିର୍ଜଳନ (Dehydration), ସାଇକୋମୋଟୋର ଏଜିଟେସନ (agitation), କାଟାଟୋନିଆ catatonia ଆଦି ଏହି ରୋଗର ସଙ୍କଟ କାରକ ଅଟନ୍ତି ।[୩] ଦୃତ ଗତିରେ ଲେଭୋଡୋପା (levodopa) ଔଷଧ ବ୍ୟବହାର କରିବା ବନ୍ଦ କରିଦେଲେ ଏହି ଅବସ୍ଥା ଟ୍ରିଗର ହୋଇଯାଏ ।[୨] ଡୋପାମିନ ରିସେପ୍ଟର (dopamine receptors) ଅବରୋଧ ହୋଇଗଲେ ଏହା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଯାଏ ।[୨] ଲକ୍ଷଣ ଅନୁଶୀଳନ କରି ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଇପାରେ । [୪]
ଏହିର ଚିକିତ୍ସାରେ ମୂଖ୍ୟତଃ ରୋଗ ସୃଷ୍ଟିକାରୀ ଔଷଧ ବ୍ୟବହାର ବନ୍ଦ, ଦୃତ ଗତିରେ ଥଣ୍ଡା କରିବା ଓ ଅନ୍ୟ ଔଷଧ ଆରମ୍ଭ କରାଯାଏ ।[୪] ଡାନଟ୍ରୋଲିନ (Dantrolene), ବ୍ରୋମୋକ୍ରିପଟିନ (bromocriptine), ଡାଏଜେପାମ ଆଦି ଔଷଧ ଦିଆଯାଏ ।[୪] ପ୍ରାୟ ୧୦% ରୋଗୀ ମୃତ୍ୟୁ ବରଣ କରନ୍ତି ।[୩] ଅଳ୍ପ ମାତ୍ରାର ଆଣ୍ଟିସାଇକୋଟିକ ଔଷଧ ନେଇ ଅନେକ ଲୋକଙ୍କର ରୋଗ ଉପଶମ ହୁଏ । [୪][୧]
ମାନସିକ ରୋଗ ଚିକିତ୍ସାଳୟରେ (psychiatric hospitals) ନିଉରୋଲେପ୍ଟିକ ଔଷଧ ନେଉଥିବା ରୋଗୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ବାର୍ଷିକ ପ୍ରତି ୧୦୦,୦୦୦ରୋଗୀରେ ୧୫ ଜଣ ଏହି ରୋଗାକ୍ରାନ୍ତ ହୁଅନ୍ତି । [୨] ମହିଳାଙ୍କ ଅପେକ୍ଷା ପୁରୁଷମାନେ ଅଧିକ ଆକ୍ରାନ୍ତ ହେଉଛନ୍ତି ।[୨] ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଦ୍ୱିତୀୟ ଭାଗରେ ପ୍ରତି ବର୍ଷ ୨% ଅଧିକ ଲୋକ ଆକ୍ରାନ୍ତ ହେଉଥିଲେ । [୨] ଏହି ରୋଗ ବିଷୟରେ ପ୍ରଥମେ ସନ ୧୯୫୬ରେ ଲିଖିତ ବିବରଣୀ ଆସିଥିଲା । [୨]
ଆଧାର
[ସମ୍ପାଦନା]- ↑ ୧.୦ ୧.୧ ୧.୨ "Neuroleptic Malignant Syndrome Information Page | National Institute of Neurological Disorders and Stroke". www.ninds.nih.gov. Archived from the original on 4 July 2017. Retrieved 1 July 2017.
- ↑ ୨.୦୦ ୨.୦୧ ୨.୦୨ ୨.୦୩ ୨.୦୪ ୨.୦୫ ୨.୦୬ ୨.୦୭ ୨.୦୮ ୨.୦୯ ୨.୧୦ ୨.୧୧ Berman, BD (January 2011). "Neuroleptic malignant syndrome: a review for neurohospitalists". The Neurohospitalist. 1 (1): 41–7. doi:10.1177/1941875210386491. PMC 3726098. PMID 23983836.
- ↑ ୩.୦ ୩.୧ ୩.୨ ୩.୩ Strawn JR, Keck PE, Caroff SN (2007). "Neuroleptic malignant syndrome". The American Journal of Psychiatry. 164 (6): 870–6. doi:10.1176/ajp.2007.164.6.870. PMC 1548357. PMID 17541044.
- ↑ ୪.୦ ୪.୧ ୪.୨ ୪.୩ ୪.୪ ୪.୫ ୪.୬ ୪.୭ ୪.୮ "Neuroleptic Malignant Syndrome - NORD (National Organization for Rare Disorders)". NORD (National Organization for Rare Disorders). 2004. Archived from the original on 19 February 2017. Retrieved 1 July 2017.
ବାହ୍ୟ ଲିଙ୍କ
[ସମ୍ପାଦନା]| ଶ୍ରେଣୀବିଭାଗ | |
|---|---|
| ବାହାର ଉତ୍ସ |
- NINDS Neuroleptic Malignant Syndrome Information Page—NIH.
- Canadian Movement Disorder Group—cmdg.org.
- NMS Archived 2006-05-19 at the Wayback Machine.—currentpsychiatry.com
- Instructional Video for Detection of NMS Archived 2011-02-02 at the Wayback Machine.—Medical Instructional Media.