ରାଜନୀତି ବିଜ୍ଞାନ

ରାଜନୀତି ବିଜ୍ଞାନରେ ବିଭିନ୍ନ ଉପବିଭାଗ ରହିଛି ଯଥା ତୁଳନାତ୍ମକ ରାଜନୀତି, ରାଜନୀତିକ ଅର୍ଥନୀତି, ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସମ୍ପର୍କ, ରାଜନୀତିକ ତତ୍ତ୍ୱ, ସାଧାରଣ ପ୍ରଶାସନ, ଜନନୀତି ଏବଂ ରାଜନୀତିକ ପଦ୍ଧତି । ଅଧିକନ୍ତୁ ରାଜନୀତି ବିଜ୍ଞାନ ଅର୍ଥନୀତି, ଆଇନ, ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ, ଇତିହାସ, ଦର୍ଶନ, ଭୂଗୋଳ, ମନୋବିଜ୍ଞାନ/ମାନସିକ ରୋଗ, ଆନ୍ଥ୍ରୋପୋଲୋଜି ଏବଂ ସ୍ନାୟୁବିଜ୍ଞାନ ସହିତ ଜଡ଼ିତ ଓ ଏବଂ ସେସବୁରୁ ଉଦ୍ଧୃତ ।

ଏକ ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ତୁଳନାତ୍ମକ ରାଜନୀତି ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ସମ୍ବିଧାନ, ରାଜନେତା, ବିଧାନ ସଭା ଏବଂ ସମ୍ବନ୍ଧିତ କ୍ଷେତ୍ରର ତୁଳନା ଏବଂ ଶିକ୍ଷାର ବିଜ୍ଞାନ । ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସମ୍ପର୍କ ରାଷ୍ଟ୍ର-ରାଷ୍ଟ୍ର ଏବଂ ଆନ୍ତସରକାର ତଥା ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସଂସ୍ଥାଗୁଡ଼ିକର ପାରସ୍ପରିକ ସମ୍ପର୍କ ସହିତ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ । ରାଜନୀତିକ ତତ୍ତ୍ୱ ବିଭିନ୍ନ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ତଥା ସମସାମୟିକ ଚିନ୍ତକ ଏବଂ ଦାର୍ଶନିକଙ୍କ ଅବଦାନ ସହିତ ଜଡ଼ିତ ।

ରାଜନୀତି ବିଜ୍ଞାନ ପଦ୍ଧତିଗତ ଭାବେ ବିବିଧ ଏବଂ ମନୋବିଜ୍ଞାନ, ସାମାଜିକ ଗବେଷଣା ଏବଂ ଜ୍ଞାନଗତ ସ୍ନାୟୁ ବିଜ୍ଞାନରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ଅନେକ ପଦ୍ଧତିକୁ ଉପଯୁକ୍ତ କରିଥାଏ । ଏହି ପଦ୍ଧତିଗୁଡ଼ିକ ଭିତରେ ରହିଛି ପଜିଟିଭିଜିମ, ବ୍ୟାଖ୍ୟାକାରୀ, ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ ପସନ୍ଦ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ, ଆଚରଣ ବିଧି, ଗଠନମୂଳକତା, ପର-ଗଠନମୂଳକତା, ବାସ୍ତବତା , ଆନୁଷ୍ଠାନିକତା, ଏବଂ ବିବିଧତା । ସାମାଜିକ ବିଜ୍ଞାନଗୁଡ଼ିକମଧ୍ୟରୁ ଏକ ଭାବେ ରାଜନୀତି ବିଜ୍ଞାନ ପଦ୍ଧତି ଏବଂ ବୈଷୟିକତା ବ୍ୟବହାର କରେ ଯାହା ଗବେଷଣାର ପ୍ରକାର ସହିତ ଜଡ଼ିତ: ପ୍ରାଥମିକ ଉତ୍ସ ଯଥା ଐତିହାସିକ ଦଲିଲ ଏବଂ ସରକାରୀ ରେକର୍ଡ଼, ମାଧ୍ୟମିକ ଉତ୍ସ ଯଥା ଜର୍ଣ୍ଣାଲ ପ୍ରବନ୍ଧ, ସର୍ବେକ୍ଷଣ ଗବେଷଣା, ପରିସଂଖ୍ୟାନ ବିଶ୍ଳେଷଣ, କେସ ଷ୍ଟଡ଼ିଜ, ପରୀକ୍ଷାମୂଳକ ଗବେଷଣା ଏବଂ ମଡେଲ ତିଆରି ।

ସମୀକ୍ଷା

ରାଜନୀତି ବିଜ୍ଞାନ ହେଉଛି ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବାରେ ଶକ୍ତି ବିତରଣ ଏବଂ ସ୍ଥାନାନ୍ତର, ସରକାର ଏବଂ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସଂଗଠନ ସହ ଶାସନର ଭୂମିକା ଏବଂ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଏକ ସାମାଜିକ ଅଧ୍ୟୟନ, ରାଜନୀତିକ ଆଚରଣ ଏବଂ ସର୍ବସାଧାରଣ ନୀତି । ସ୍ଥିରତା, ନ୍ୟାୟ, ବସ୍ତୁସମ୍ପଦ, ଶାନ୍ତି ଏବଂ ସାଧାରଣ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଭଳି ମାନଦଣ୍ଡକୁ ଭିତ୍ତିକରି ସେମାନେ ଶାସନ ଓ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ନୀତିର ସଫଳତା ମାପିଥାନ୍ତି । କେତେକ ରାଜନୀତିଜ୍ଞ ରାଜନୀତିକୁ ବିଶ୍ଳେଷଣ କରି ସକରାତ୍ମକତାକୁ (ଜିନିଷଗୁଡିକ କିପରି ହେବ ତା' ବଦଳରେ କିପରି ଅଛି ତାହା ବର୍ଣ୍ଣନା କରିବା ଚେଷ୍ଟା) ଆଗକୁ ନେଇଥାନ୍ତି । ଅନ୍ୟମାନେ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ନୀତି ସୁପାରିଶ କରି ସାଧାରଣ ବିଷୟବସ୍ତୁକୁ ଆଗକୁ ବଢ଼ାନ୍ତି ।

ରାଜନୀତିଜ୍ଞମାନେ ଢାଞ୍ଚାସବୁ ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତି ଯେଉଁଥିରୁ ସାମ୍ବାଦିକ, ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଆଗ୍ରହ ଗୋଷ୍ଠୀ, ରାଜନେତା ଏବଂ ଚୟନକର୍ତ୍ତା ବିଶ୍ଳେଷଣ କରନ୍ତି । ଚତୁର୍ବେଦୀଙ୍କ ଅନୁସାରେ

ରାଜନୀତିଜ୍ଞମାନେ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ରାଜନେତାଙ୍କ ପରାମର୍ଶଦାତା ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିପାରନ୍ତି କିମ୍ବା ନିଜେ ରାଜନେତା ଭାବରେ ନିର୍ବାଚନ ଲଢ଼ିପାରନ୍ତି । ରାଜନୀତିଜ୍ଞମାନେ ସରକାରରେ, ରାଜନୀତିକ ଦଳରେ କିମ୍ବା ସରକାରୀ କର୍ମଚାରୀ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା ଦେଖିବାକୁ ମିଳିବ । ସେମାନେ ଅଣ-ସରକାରୀ ସଂଗଠନ (ଏନଜିଓ) କିମ୍ବା ରାଜନୀତିକ ଗତିବିଧି ସହିତ ଜଡ଼ିତ ହୋଇପାରନ୍ତି । ବିଭିନ୍ନ ସାମର୍ଥ୍ୟରେ ରାଜନୀତି ବିଜ୍ଞାନରେ ଶିକ୍ଷିତ ଏବଂ ତାଲିମପ୍ରାପ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ନିଗମରେ ମାନ ଏବଂ ପାରଦର୍ଶୀତା ଯୋଡ଼ିପାରିବେ । ବେସରକାରୀ ଉଦ୍ୟୋଗ ଯଥା ଥିଙ୍କ ଟ୍ୟାଙ୍କ, ଅନୁସନ୍ଧାନ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ, ମତଦାନ ଏବଂ ଜନସମ୍ପର୍କ ସଂସ୍ଥାଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରାୟତଃ ରାଜନୀତିଜ୍ଞମାନଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତି ଦେଇଥାନ୍ତି ।

ରାଜନୀତି ବିଜ୍ଞାନ ମାନବ ଆଚରଣର ଏକ ଅଧ୍ୟୟନ ହୋଇଥିବାରୁ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ପରିବେଶରେ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣଗୁଡ଼ିକ ରାଜନୀତିର ସମସ୍ତ ଦିଗରେ ପୁନଃପ୍ରକାଶନ କିମ୍ବା ନକଲ କରିବା କଷ୍ଟକର । ତେବେ ପରୀକ୍ଷାମୂଳକ ପଦ୍ଧତି ବୃଦ୍ଧିପାଉଛି । ସାଧାରଣ (ପରୀକ୍ଷାମୂଳକ ରାଜନୀତି ବିଜ୍ଞାନ ଦେଖନ୍ତୁ) । ଏହି ଅସୁବିଧାକୁ ଦର୍ଶାଇ ପୂର୍ବତନ ଆମେରିକାନ ପଲିଟିକାଲ ସାଇନ୍ସ ଆସୋସିଏସନ ସଭାପତି ଲରେନ୍ସ ଲୋୱେଲ ଥରେ କହିଥିଲେ "ପରୀକ୍ଷଣର ଅସମ୍ଭବତା ପାଖେ ଆମେ ସୀମିତ । ରାଜନୀତି ହେଉଛି ଏକ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣକାରୀ ବିଜ୍ଞାନ, ପରୀକ୍ଷାମୂଳକ ନୁହେଁ । " ଏଣୁ ରାଜନୀତିଜ୍ଞମାନେ ଅନେକ ଦିନରୁ ନମୁନା ଚିହ୍ନଟ କରିବା, ସାଧାରଣକରଣ ଆଙ୍କିବା ଏବଂ ତତ୍ତ୍ୱ ଗଠନ କରିବା ପାଇଁ ରାଜନୀତିକ ଅଭିଜିତ, ଅନୁଷ୍ଠାନ ଏବଂ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷ କିମ୍ବା ଗୋଷ୍ଠୀଗତ ଆଚରଣ ଉପରେ ନଜର ରଖିଛନ୍ତି ।

ଅଧିକ ପଠନ

• The Evolution of Political Science (November 2006). APSR Centennial Volume of American Political Science Review. Apsanet. 4 February 2009.
• European Political Processes: Essays and Readings (1968). [Compiled and] ed., with original essays, by Henry S. Albinski [and] Lawrence K. Pettit. Boston: Allyn & Bacon. vii, 448 p.
• Goodin, R.E.; Klingemann, Hans-Dieter (1996). A New Handbook of Political Science. Oxford and New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-829471-9.
• Grinin, L., Korotayev, A. and Tausch A. (2016) Economic Cycles, Crises, and the Global Periphery. Springer International Publishing, Heidelberg, New York, Dordrecht, London, ISBN 978-3-319-17780-9;
• Klingemann, Hans-Dieter, ed. (2007) The State of Political Science in Western Europe. Opladen: Barbara Budrich Publishers. ISBN 978-3-86649-045-1.
• Noel, Hans (2010-10-14 | DOI https://doi.org/10.2202/1540-8884.1393) "Ten Things Political Scientists Know that You Don’t" The Forum: Vol. 8: Iss. 3, Article 12. de Gruyter.
• Roskin, M.; Cord, R.L.; Medeiros, J.A.; Jones, W.S. (2007). Political Science: An Introduction. 10th ed. New York: Pearson Prentice Hall. ISBN 978-0-13-242575-9.
• Schramm, S.F.; Caterino, B., eds. (2006). Making Political Science Matter: Debating Knowledge, Research, and Method. New York and London: New York University Press. Google Books 4 February 2009.
• Tausch, A.; Prager, F. (1993). Towards a Socio-Liberal Theory of World Development. Basingstoke: Macmillan; New York: St. Martin's Press and Springer.
• Tausch, Arno; Heshmati, Almas; Karoui, Hichem (2015). The political algebra of global value change. General models and implications for the Muslim world (1st ed.). New York: Nova Science. ISBN 978-1-62948-899-8.
• Oxford Handbooks of Political Science
• Zippelius, Reinhold (2003). Geschichte der Staatsideen (History of political Ideas), 10th ed. Munich: C.H. Beck. ISBN 3-406-49494-3.
• Zippelius, Reinhold (2010). Allgemeine Staatslehre, Politikwissenschaft (Political Science),16th ed. Munich: C.H. Beck. ISBN 978-3-406-60342-6.