ନିମୋଥୋରାକ୍ସ
| ନିମୋଥୋରାକ୍ସ | |
|---|---|
| ଇଂରାଜୀ ପ୍ରତିଶବ୍ଦ - collapsed lung (ସଙ୍କୁଚିତ ଫୁସଫୁସ)[୧] | |
 ଦକ୍ଷିଣ ପାର୍ଶ୍ୱର ସ୍ପୋଣ୍ଟାନିଅସ ନିମୋଥୋରାକ୍ସ (ଛବିରେ ବାମ ପାଖ) । ସଙ୍କୁଚିତ ଫୁସଫୁସର ଧାର ତୀର ଚିହ୍ନ ଦେଇ ଦର୍ଶାଯାଇଛି । | |
| ବିଭାଗ | pulmonology, thoracic surgery |
| ଲକ୍ଷଣ | chest pain, en:shortness of breath, tiredness[୨] |
| ଆକ୍ରାନ୍ତ ସମୟ | sudden[୩] |
| କାରଣ | unknown, trauma[୩] |
| ବିପଦ କାରକ | COPD, tuberculosis, smoking[୪] |
| ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ ପଦ୍ଧତି | chest X-ray, ultrasound, CT scan[୫] |
| ସଠିକ ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ | lung bullae,[୩] hemothorax[୨] |
| ପ୍ରତିକାର | stopping smoking[୩] |
| ଚିକିତ୍ସା | conservative, chest tube, needle aspiration[୩] |
| ପୁନଃପୌନିକ | 20 per 100,000 per year[୩][୫] |
ନିମୋଥୋରାକ୍ସ (ଇଂରାଜୀ ଭାଷାରେ pneumothorax) ନାମ ଦିଆଯାଏ ଯେତେବେଳେ ପ୍ଲୁରା ଅଭ୍ୟନ୍ତରରେ (pleural space) ଅସାଧାରଣ ବାୟୁ ସଂଗୃହିତ ହୋଇ ଛାତି କାନ୍ଥ (chest wall) ଓ ଫୁସଫୁସ ସଂଯୋଜନ ଦୂର ହୋଇଯାଏ ।[୩] ଲକ୍ଷଣ: ହଠାତ୍ ଛାତିର ଏକ ପାଖରେ ତୀବ୍ର ଯନ୍ତ୍ରଣା ଆରମ୍ଭ ହୋଇ ରୋଗୀ ଅଣନିଶ୍ୱାସୀ (shortness of breath) ହୋଇଯାଏ ।[୨] ଅଳ୍ପ କେତେକ କେଶ୍ରେ ନଷ୍ଟ ହୋଇଥିବା ତନ୍ତୁ ସ୍ଥାନରେ ଗୋଟିଏ ଏକ ପାଖିଆ ଭଲ୍ଭ ତିଆରି ହୋଇଯିବାଦ୍ୱାରା ଏକ ଅବସ୍ଥା ଉପୁଜେ ଯାହାକୁ ଟେନସନ ନିମୋଥୋରାକ୍ସ କୁହାଯାଏ । ଫୁସଫୁସର ଏହି ଅବସ୍ଥା ଫଳରେ କ୍ରମାଗତ ଅମ୍ଳଜାନ ଅଭାବ (oxygen shortage) ହୁଏ ଓ ନିମ୍ନ ରକ୍ତଚାପ (low blood pressure) ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । ତୁରନ୍ତ ସଫଳ ଚିକିତ୍ସା ନ ପାଇଲେ ରୋଗୀର ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇପାରେ ।[୩] ଛାତିର ଉଭୟ ପାର୍ଶ୍ୱ କ୍ୱଚିତ ଏହି ରୋଗଦ୍ୱାରା ଆକ୍ତାନ୍ତ ହୋଇପାରେ । [୬] ଏହି ରୋଗକୁ ସଂକୁଚିତ ଫୁସଫୁସ (collapsed lung) ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ ଯଦିଓ ଏହି ନାମ ଅନ୍ୟ ଏକ ରୋଗକୁ ବୁଝାଏ ଯାହାର ପ୍ରକୃତ ନାମ ଆଟେଲେକ୍ଟାସିସ (atelectasis) । [୧]
କୌଣସି ଜ୍ଞାତବ୍ୟ କାରଣ ନ ଥିଲେ ଓ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଫୁସଫୁସ ରୋଗ ନ ଥାଇ ନିମୋଥୋରାକ୍ସ ରୋଗ ହେଲେ ତାହାକୁ ପ୍ରାଇମେରୀ ବା ପ୍ରାଥମିକ ନିମୋଥୋରାକ୍ସ କୁହାଯାଏ; କୌଣସି ଫୁସଫୁସ ରୋଗ (lung disease) ଥାଇ ନିମୋଥୋରାକ୍ସ ହେଲେ ତାହାକୁ ସେକେଣ୍ଡାରୀ ନିମୋଥୋରାକ୍ସ କୁହାଯାଏ । [୩] ଏହି ରୋଗ ସଙ୍କଟ ସୃଷ୍ଟି କରିବାରେ ଧୂମ୍ରପାନ, ସିଓପିଡି, ଆଜ୍ମା ଓ ଯକ୍ଷ୍ମା ମୂଖ୍ୟ ଭୂମିକା ନିଅନ୍ତି ।[୩][୪] ଏହାର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କାରଣ ମଧ୍ୟରେ ଛାତି ଆଘାତ ବିଶେଷତଃ ବିଷ୍ଫୋଟ ଆଘାତ (blast injury) ଓ ଚିକିତ୍ସା ଜନିତ ଜଟିଳତାରୁ (complication of a healthcare intervention) ହୋଇପାରେ; ଏଣୁ ଏହି ଦଳକୁ ଆଘାତ ନିମୋଥୋରାକ୍ସ ବା ଟ୍ରମାଟିକ ନିମୋଥୋରାକ୍ସ କୁହାଯାଏ ।[୭][୮]
ନିମୋଥୋରାକ୍ସ ଆକାରରେ ଛୋଟ ଥିଲେ ତାହାର ନିର୍ଣ୍ଣୟ କେବଳ ଶାରୀରିକ ପରୀକ୍ଷାଦ୍ୱାରା କଷ୍ଟସାଧ୍ୟ ହୋଇପାରେ ।[୯] ଛାତି ଏକ୍ସ-ରେ (chest X-ray), ସିଟି ସ୍କାନ computed tomography ବା ଅଲଟ୍ରାସାଉଣ୍ଡ ultrasound କରି ଏହାର ଉପସ୍ଥିତି ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ ।[୫] ସମ ଲକ୍ଷଣ ପ୍ରକାଶ କରୁଥିବା ଅନ୍ୟ ରୋଗମାନଙ୍କ ନାମ: ହେମୋଥୋରାକ୍ସ (hemothorax), ପଲମୋନାରି ଏମ୍ବୋଲିଜ୍ମ (pulmonary embolism) ଓ ହୃଦ୍ଘାତ । [୨][୧୦] ଗୋଟିଏ ବଡ଼ ଫୋଟକା ମଧ୍ୟ ଏକ୍ସ-ରେ ଚିତ୍ରରେ ଏକାଭଳି ଦେଖାଯାଏ । [୩]
ସ୍ୱତଃ ତିଆରି ନିମୋଥୋରାକ୍ସ ବିନା ଚିକିତ୍ସାରେ ଆପେ ଆପେ ଉପଶମ ହୋଇଯାଏ, ତେଣୁ କେବଳ ତାହାକୁ ସମୟକ୍ରମେ ଅନୁଶୀଳନ ଓ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରାଯାଏ । କୌଣସି ଫୁସଫୁସ ରୋଗ ନ ଥିବା ରୋଗୀଙ୍କ ନିମନ୍ତେ ଏହି ଚିକିତ୍ସା ଯଥେଷ୍ଟ ହୁଏ । ନିମୋଥୋରାକ୍ସ ଆକାର ବଡ଼ ହୋଇଥିଲେ ବା ରୋଗୀ ଅଣନିଶ୍ୱାସୀ ହୋଇଥିଲେ ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ବାୟୁ କାଢ଼ିଦିଆଯାଏ ସିରିଞ୍ଜ ସାହାଯ୍ୟରେ ବା ଏକ ପଥ ଭଲ୍ଭ (one-way valve system) ଥିବା ଛାତି ନଳୀ ସାହାଯ୍ୟରେ । ଏହି ରୋଗ ବାରମ୍ବାର ହେଲେ ଅଥବା ନଳୀ ନିସ୍କାଷନ ଅସଫଳ ହେଲେ ଅପରେଶନ କରାଯାଏ । ଦୁଇ ପ୍ରକାର ଅପରେଶନ ଉପଲବ୍ଧ ଅଛି; ଗୋଟିକରେ ପ୍ଲୁରାର ଉଭୟ ସ୍ତର ଲାଖିଯିବା (pleurodesis) ବନ୍ଦବୋସ୍ତ କରାଯାଏ, ଯାହାକୁ ପ୍ଲୁରୋଡେସିସ ଅପରେଶନ କୁହାଯାଏ, ଅନ୍ୟ ପନ୍ଥାରେ ପ୍ଲୁରାକୁ କାଢ଼ିଦିଆଯାଏ । [୩] ବର୍ଷକୁ ଏକ ଲକ୍ଷ ଲୋକରେ ପ୍ରାୟ ୧୭ରୁ ୨୩ ଜଣକୁ ଏହି ରୋଗ ହୁଏ ।[୩][୫] ମହିଳାଙ୍କ ଅପେକ୍ଷା ପୁରୁଷମାନଙ୍କୁ ଏହି ରୋଗ ଅଧିକ ହୁଏ । [୩]
ଆଧାର
[ସମ୍ପାଦନା]- ↑ ୧.୦ ୧.୧ Orenstein, David M. (2004). Cystic Fibrosis: A Guide for Patient and Family (in ଇଂରାଜୀ). Lippincott Williams & Wilkins. p. 62. ISBN 9780781741521.
- ↑ ୨.୦ ୨.୧ ୨.୨ ୨.୩ "What Are the Signs and Symptoms of Pleurisy and Other Pleural Disorders". www.nhlbi.nih.gov. 21 September 2011. Retrieved 31 October 2016.
- ↑ ୩.୦୦ ୩.୦୧ ୩.୦୨ ୩.୦୩ ୩.୦୪ ୩.୦୫ ୩.୦୬ ୩.୦୭ ୩.୦୮ ୩.୦୯ ୩.୧୦ ୩.୧୧ ୩.୧୨ ୩.୧୩ Bintcliffe, O; Maskell, N (8 May 2014). "Spontaneous pneumothorax". BMJ (Clinical research ed.). 348: g2928. PMID 24812003.
- ↑ ୪.୦ ୪.୧ "What Causes Pleurisy and Other Pleural Disorders?". NHLBI. 21 September 2011. Retrieved 31 October 2016.
- ↑ ୫.୦ ୫.୧ ୫.୨ ୫.୩ Chen, L; Zhang, Z (August 2015). "Bedside ultrasonography for diagnosis of pneumothorax". Quantitative imaging in medicine and surgery. 5 (4): 618–23. PMID 26435925.
- ↑ Morjaria, JB; Lakshminarayana, UB; Liu-Shiu-Cheong, P; Kastelik, JA (November 2014). "Pneumothorax: a tale of pain or spontaneity". Therapeutic advances in chronic disease. 5 (6): 269–73. PMID 25364493.
- ↑ Slade, M (December 2014). "Management of pneumothorax and prolonged air leak". Seminars in respiratory and critical care medicine. 35 (6): 706–14. PMID 25463161.
- ↑ Wolf SJ, Bebarta VS, Bonnett CJ, Pons PT, Cantrill SV (August 2009). "Blast injuries". Lancet. 374 (9687): 405–15. doi:10.1016/S0140-6736(09)60257-9. PMID 19631372.
- ↑ Yarmus, L; Feller-Kopman, D (April 2012). "Pneumothorax in the critically ill patient". Chest. 141 (4): 1098–105. PMID 22474153.
- ↑ Peters, Jessica Radin; (MD.), Daniel Egan (2006). Blueprints Emergency Medicine (in ଇଂରାଜୀ). Lippincott Williams & Wilkins. p. 44. ISBN 9781405104616.