ମହୁର, ମହାରାଷ୍ଟ୍ର
Mahur
माहूर | |
|---|---|
town | |
 Idol of Renuka goddess in Mahur | |
| Nickname: Mahurgad | |
| Country |  India |
| State | Maharashtra |
| District | Nanded |
| Demonym | Mahurkar |
| Languages | |
| Time zone | UTC+5:30 (IST) |
| ଯାନବାହାନ ପଞ୍ଚୀକରଣ | MH- |
ମହୁର ବା ମହୁରଗଡ , ଭାରତୀୟ ରାଜ୍ୟ ମହାରାଷ୍ଟ୍ର ର ନାନ୍ଦେଡ଼ ଠାରେ ଥିବା ଏକ ଧର୍ମସ୍ଥଳୀ । .[୧] ହିନ୍ଦୁ ଦେବତା ଦତ୍ତାତ୍ରେୟ ଙ୍କ ଜନ୍ମସ୍ଥାନ ହିସାବ ରେ ଏହାକୁ ଆରାଧନା କରାଯାଇଥାଏ । [୨] ପ୍ରବାଦ କଥା ଅନୁସାରେ ଏଠାରେ ଅଟ୍ରୀ ରୁଷୀୟ ଓ ତାଙ୍କ ପତ୍ନୀ ସତୀ ଅନୁସୂୟା ଏଠାରେ ରହୁଥିଲେ । ଥରେ ବ୍ରହ୍ମା , ବିଷ୍ଣୁ ଓ ମହେଶ୍ଵର ଶୁଣିଲେ ଯେ ଅନୁସୂୟା ଙ୍କ ଠାରୁ ବେସୀ ପବିତ୍ର ନାରୀ କେହି ନାହାନ୍ତି । ତେବେ ତାଙ୍କୁ ପରିକ୍ଷ୍ୟା କରିବାକୁ ତିନି ଜଣ ଭିକ୍ଷୁ ହିସାବ ରେ ପହଚି ଅନନ୍ୟ ମାଗିଲେ । ଅନୁସୂୟା ଅନନ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତ କଳା ପରେ ସେମାନେ ସର୍ଟ ରଖିଲେ ବିନା ବସ୍ତ୍ର ରେ ସେ ଅନ୍ନ ପରଶିବେ । ଅନୁସୂୟା ତାଙ୍କୁ ପରିକ୍ଷ୍ୟା କରାଯାଉଛି ବୋଲି ଜାଣି ଦିବ୍ୟ ଶକ୍ତି ବଳ ରେ ସେ ତିନିଜନଙ୍କୁ ଏକ ତିନିମୁଣ୍ଡା ବିଶିଷ୍ଟ ଶିଶୁ ରେ ପରିଣତ କରିଦେଲେ । ସେହ ହି ଦତ୍ତାତ୍ରେୟ ବା ସମ୍ମିଳିତ ଭଗବାନ ହେଇ ରହିଲେ ।
ମହୁର ଠାରେ 3 ତୀ ପର୍ବତ ରହିଛି । ପ୍ରଥମତି ରେଣୁକା ଦେବୀ ଓ ସେ ପରଶୁରାମ ଙ୍କ ମାତା । ଅନନ୍ୟ ଦୁଇଟି ଦତ୍ତ ଶିକ୍ଷାର ଓ ଅଟ୍ରୀ ଅନୁସୂୟା ଶିକ୍ଷାର । ମହୁର ଠାରେ ଅନୁସୂୟା ଙ୍କ ମନ୍ଦିର ରହିଛି । ଏହା କୁ ତିନି ଓ ଅର୍ଦ୍ଧେକ ଶକ୍ତି ପିଠା କୁହାଯାଇଥାଏ । ଏଠାରେ ବିଜୟାଦଶମୀ ଦିନ ଏକ ବୃହତ ମେଳା ଅନୁଷ୍ଠିତ ହେଇଥାଏ ।
ସହସ୍ରର୍ଜୁନ ରେଣୁକାଙ୍କୁ କମଧେନୁ କୁ ନେବା ପାଇଁ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲେ । ସେ ଅନନ୍ୟକିଛି ମାଗିଲେ ଦେବୀ ବୋଲି କହିବାରୁ ସହସ୍ରର୍ଜୁନ ତାଙ୍କୁ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲେ ଓ ଅନୁସୂୟା ଙ୍କ ପରଲୋକ ହେଇଥିଲା । ପରଶୁରାମ ଏହା ଯାନୀ ତାଣ୍ଡବ ରୂପ ଧାରଣ କରି ଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ପରେ ଅନୁସୂୟା ଙ୍କ ଶେଷ କୃତ୍ୟ ଏହି ମହୁର ଠାରେ ଦତ୍ତାତ୍ରେୟ ଙ୍କ ପରିଚାଳନା ରେ ଶେଷ କ୍ରିୟା କରିଥିଲେ । ସେଥି ପାଇଁ ଏଠାରେ ରେଣୁକା ଙ୍କ ମନ୍ଦିର ହେଇଥିଲା ।
ଇତିହାସ
ପୁରାଣ ଦେବୀ ଭାଗବତମ ରେ ମାତୃପୁର ନାମ ରେ ଏହି ସ୍ଥଳ ର ଉଲ୍ଲେଖ ରହିଛି । [୩]
ଏଠାରେ ମୁସ୍ଲିମ ମାନଙ୍କ ଦରଗାହ ମଧ୍ୟ ରହିଛି ଓ ସେଠାରେ ପ୍ରତି ପଞ୍ଚମ ମାସ ରେ ଇଉଆରଏସ ପାଳନ କରାଯାଇଥାଏ । ଦେଶ ର ଭିନ୍ନ ଅଞ୍ଚଳ ରୁ ମୁସ୍ଲିମ ଭକ୍ତ ମାନେ ମଧ୍ୟ ସେଟାକୁ ଆସନ୍ତି ।
ରେଣୁକା ଦେବୀ ଶକ୍ତି ପିଠ
ଏହା ଶକ୍ତି ପିଠା ହିସାବ ରେ ବହୁ ଆଦୃତ । ପୁରାଣ ଅନୁସାରେ ରେଣୁକା ଏକ ବର ଦ୍ଵାରା .ପୁନର୍ଜନ୍ମ ଲାଭ କରିଥିଲେ ।51 ତୀ ଶକ୍ତି ପିଠ ମଧ୍ୟ ରୁ ଏହା ଏକତମ । [୪][୫][୬]
ଭୌଗୋଳିକ ଅବସ୍ଥିତି
ଘଞ୍ଚ ଅରଣ୍ୟ ଥିବା ଏହି ଅଞ୍ଚଳ ର ଭୌଗୋଳିକ ଅବସ୍ଥିତି 19°50′52″N 77°55′26″E ଠାରେ । ଏହାର ଅରଣ୍ୟ ରେ କଳା ଭାଲୁ , ଚିତାବାଘ , ହରିଣ , ଆଦି ଜୀବଜନ୍ତୁ ରହିଥାନ୍ତି । ଏକ ପର୍ବତ ରେ ମୁରଦଗଡ ଦୁର୍ଗ ନିର୍ମିତ ହେଇଥିଲା । ବେରର ଶାସନ ସମୟ ରେ ମାହୁର ଏକ ମୁଖ୍ୟ ସ୍ଥଳ ଥିଲା ।
ଦେବାଦେବେଶ୍ଵର ମନ୍ଦିର
ଏଠାରେ ମହାନୁଭବ ପନ୍ଥା ର ଦେବାଦେବେଶ୍ଵର ମନ୍ଦିର ରହିଛି । ଏହା ମାହୁର ଠାରୁ 2 କିଲୋମିଟର ଦୂର ରେ ପାହାଡ ର ଗଡାଣି ରେ ଅବସ୍ଥିତ ।
ଯାତାୟାତ
ନାଗପୁର , ଅମରାବତି ନାନ୍ଦେଡ଼ ପରି ଅଞ୍ଚଳ ରୁ ବସ ବା କାର ଯୋଗେ ଏଠାରେ ପହଞ୍ଚି ହୁଏ । ଟ୍ରେନ ଯୋଗେ ଶେଗାୟନ ଷ୍ଟେସନ ଯାଏ ଆସି ଏଠାରୁ ମଧ୍ୟ ଆସି ହୁଏ ।
ଆଧାର ସମୂହ
- ↑ https://www.maharashtratourism.gov.in/treasures/temple/mahurgad
- ↑ http://www.sreedattavaibhavam.org/mahurgud/
- ↑ Devi Bhagawatam, Ninth Book, chapter XXXIV: On the description of the various hells, p. 939 Devi Bhagawatam, tr. by Swami Vijnanananda, (1921-22).
- ↑ (Translator), F. Max Muller (June 1, 2004). The Upanishads, Vol I. Kessinger Publishing, LLC. ISBN 1419186418.
{{cite book}}:|last=has generic name (help); Check|first=value (help) - ↑ (Translator), F. Max Muller (July 26, 2004). The Upanishads Part II: The Sacred Books of the East Part Fifteen. Kessinger Publishing, LLC. ISBN 1417930160.
{{cite book}}:|last=has generic name (help); Check|first=value (help) - ↑
{{cite web}}: Empty citation (help)
ଅଫିସିଆଲ ୱେବ ସାଇଟ
http://shrirenukamatamandir.org/
ବାହ୍ୟ ସଂଯୋଗ
- Mahur, in Nanded Maharashtra Govt. Official website.
- Mahur Fort The Official Website of Maharashtra Tourism.
- Mahur map