ଜଳେଶ୍ୱର ଶିବ ମନ୍ଦିର
| ଜଳେଶ୍ୱର ଶିବ ମନ୍ଦିର | |
|---|---|
| Religion | |
| ଅନୁବନ୍ଧଗୁଡ଼ିକ | ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମ |
| ଦେବାଦେବୀ | ଶିବ |
| Location | |
| ସ୍ଥାନ | ଭୁବନେଶ୍ୱର |
| State | ଓଡ଼ିଶା |
| Country | ଭାରତ |
| Lua error in ମଡ୍ୟୁଲ:Location_map at line 522: Unable to find the specified location map definition: "Module:Location map/data/ଭାରତ, ଓଡ଼ିଶା" does not exist. | |
| ଭୌଗଳିକ ଅବସ୍ଥିତି | 20°21′40″N 85°51′10″E / 20.36111°N 85.85278°E |
| Architecture | |
| Type | କଳିଙ୍ଗ କଳାସ୍ଥାପତ୍ୟ |
| Completed | 12th century A.D. |
| Elevation | 23 m (75 ft) |
ଜଳେଶ୍ୱର ଶିବ ମନ୍ଦିର ଏକ ହିନ୍ଦୁ ମନ୍ଦିର ଭଗବାନ ଶିବଙ୍କୁ ସମର୍ପିତ କରାଯାଇଥାଏ । ପଟିଆରୁ ୨.୦୦ ଏବଂ nbsp;କିମି ଏବଂ ୬.୦୦ କିମିରେସ୍ଥିତ କଳାରହଙ୍ଗା ଗ୍ରାମର ଦକ୍ଷିଣ ବାହାର କୂଳରେସ୍ଥିତ ହୋଇଛି ।
କଥା
[ସମ୍ପାଦନା]ପ୍ରଚଳିତ କିମ୍ବଦନ୍ତି ଅନୁସାରେ ଚୁଡଙ୍ଗଗଡର ରାଜା ଭଗବାନ ଲିଙ୍ଗରାଜଙ୍କ ଜଣେ ଭକ୍ତ ଥିଲେ । ସେ ସର୍ବଦା ଲିଙ୍ଗରାଜଙ୍କ ଯାତ୍ରା କରୁଥିଲେ । ବର୍ଷା ଋତୁ ପ୍ରଭାବରେ ଲିଙ୍ଗରାଜଙ୍କ ଯାତ୍ରା କରିବା ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିଲା ନାହିଁ, ସେଥିପାଇଁ ସ୍ୱାମୀ ରାଜାଙ୍କୁ ଏକ ପଡୋଶି ପଦ୍ମ ପୁଷ୍କରିଣୀ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ମନ୍ଦିର ତିଆରି କରିବା ପାଇଁ ସ୍ୱପ୍ନରେ ଆସି କହିଥିଲେ, ଯେଉଁଠାରେ ଭଗବାନ ନିଜେ ଜଳାଶୟ ଭିତରେ ରହୁଛନ୍ତି । ରାଜା ମନ୍ଦିରର ନିର୍ମାଣ କରି ଭଗବାନଙ୍କ ଇଚ୍ଛାର ଅନୁପାଳନ କରିଥିଲେ, ଯାହା ଜଳସବର ନଦୀର ପଶ୍ଚିମ ତଟରେସ୍ଥିତ । ମନ୍ଦିର ଅନୁଷ୍ଠାନ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ସମ୍ବନ୍ଧିତ ଗତିବିଧିର ସଞ୍ଚାଳନ କରିବା ପାଇଁ ରାଜା ଅନ୍ୟ ସେବାୟତମାନଙ୍କୁ ଭୂମି ଅନୁଦାନ କରିଥିଲେ । ସେଥିପାଇଁ ଏହି ସ୍ଥାନକୁ କଳାରହଙ୍ଗ ରୂପେ ଜଣାଯାଏ ।
ମହତ୍ତ୍ୱ
[ସମ୍ପାଦନା]ସ୍ଥାନିୟ ପରମ୍ପରା ଅନୁସାରେ ମନ୍ଦିରର ନିର୍ମାଣ ପଦ୍ମ କେଶରୀଙ୍କଦ୍ୱାରା ହୋଇଥିଲା, ଯିଏ କେଶରୀ (ସୋମାବଂଶୀ) ଶାସକ ମଧ୍ୟରୁ ଜଣେଥିଲେ । ଏହି ମନ୍ଦିରରେ ଶିବ ବିବାହ, ଜାଗର, ଜନ୍ମାଷ୍ଟମୀ, ସୀତଳସଷ୍ଠୀ, ଚନ୍ଦନ ଯାତ୍ରା, ପିଣ୍ଡଦାନ ଏବଂ ଧନୁ ମକର ପରି ଅନୁଷ୍ଠାନ ପାଳନ କରାଯାଏ ।
ଶାରୀରିକ ବିବରଣୀ
[ସମ୍ପାଦନା]ସମସ୍ତ ଚାରି ମାର୍ଗରୁ ଏକ ବିଶାଳ କାନ୍ଥ ମନ୍ଦିରର ଚାରିପଟେ ଘେରି ହୋଇରହିଛି । ଯୌଗିକ କାନ୍ଥର ପୂର୍ବରେ ଜଳେଶ୍ୱର ନଦୀ, ଉତ୍ତର ଏବଂ ଦକ୍ଷିଣରେ ଧାନ କ୍ଷେତ ଓ ପଶ୍ଚିମ ଆଡକୁ ଆର୍ଯ୍ୟ ସଡକ ରହିଛି । ଧାନ କ୍ଷେତରେ ପଡୁଥିବା ଧାରୀୟରୁ ସଙ୍କେତ ମିଳିଥାଏକି, ମୂଳ ଋପେ ମନ୍ଦିରର ଚାରି ପାର୍ଶ୍ୱରେ ପାଣି ଘେରି ହୋଇ ରହିଛି, ଯାହା ସ୍ଥାନିୟ ପୌରାଣିକ କଥାଦ୍ୱାରା ପ୍ରମାଣିତ ହୋଇଛି ।
ଅଧିକ ପଠନ
[ସମ୍ପାଦନା]- B. Mishra, Odisara Deva Devi (Oriya), Vol-I, PP:263-264, 1980, Cuttack.
- R. P. Mohapatra, Archaeology in Orissa, Vol-I, PP: 158, 1985, Delhi.
- T.E. Donaldson, Hindu Temple Art of Orissa, Vol-I, PP: 376-383, 1985, Leiden.
- http://www.telegraphindia.com/1110615/jsp/orissa/story 14113285.jsp
- http://www.archeolog-home.com/rubrique,13-janvier-2011,1263157.html Archived 2012-04-02 at Archive.is
- http://traffic-intel.com/fapturbo/press/Jaleswar.html Archived 2023-02-13 at the Wayback Machine.
- http://allergytreatmentsite.com/news/Vimana.html[permanent dead link]
- Lesser Known Monuments of Bhubaneswar by Dr. Sadasiba Pradhan (ISBN 81-7375-164-1)