ଖଣ୍ଡାୟତ
ଖଣ୍ଡାୟତ (ସଂସ୍କୃତ ଖଣ୍ଡା-ଆୟତ , "ଖଡ୍ଗ ଉପରେ ଯାହାର ପୂର୍ଣ୍ଣ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ") ଓଡ଼ିଶାର ଏକ ଯୋଦ୍ଧା ଜାତି । ଓଡ଼ିଶା ରାଜ୍ୟ ଜନ ସଂଖ୍ୟାର ୨୨% ହଉଛି ଖଣ୍ଡାୟତ ଜାତି । ଖଣ୍ଡାୟତମାନେ ସାଧାରଣତଃ ରାଜ୍ୟ ଶାସନ ଏବଂ ଯୁଦ୍ଧରେ ନିୟୋଜିତ ହେଉଥିଲେ। [୧]
ଇତିହାସ[ସମ୍ପାଦନା]
ଖଣ୍ଡାୟତ ଶବ୍ଦଟି ସଂସ୍କୃତର ଦୁଇଟି ଶବ୍ଦରୁ ଜାତ "ଖଣ୍ଡା" + "ଆୟତ"। ଅର୍ଥାତ ଖଣ୍ଡା ଉପରେ ଯାହାର ପୂର୍ଣ୍ଣ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ । ପୁରୀ ଗଜପତିଙ୍କ ନିଦ୍ଦେଶ ଅନୁସାରେ ଖଣ୍ଡାୟତ ହେଉଛି ସେହି ବ୍ୟକ୍ତି ଯେ କି ଯୁଦ୍ଧ ବିଦ୍ୟା, ରାଜ୍ୟ ଶାସନରେ ମହାରଥି ହାସଲ କରିଥିବ ଏବଂ ନିଜେ ମଧ୍ୟ ଶୃଙ୍ଖଳିତ ।
ଇତିହାସ[ସମ୍ପାଦନା]
ସେମାନେ ହେଲେ ପାରମ୍ପରିକ ଯୋଦ୍ଧା ଜାତି। ଖଣ୍ଡାୟତ କ୍ଷେତ୍ରୀୟ ବର୍ଣ୍ଣ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ । ଖଣ୍ଡାୟତମାନଙ୍କ ୨୫୦୦ ବର୍ଷରୁ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ୱ ଲିଖିତ ଇତିହାସ ରହିଛି, ସେସବୁ ଭିତରୁ କଳିଙ୍ଗ ଯୁଦ୍ଧ ଏବଂ ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହ ହେଉଛି କେତେକ ଐତିହାସିକ ଘଟଣା । ଯେଉଁ ଖଣ୍ଡାୟତ ମାନେ ଯୁଦ୍ଧରେ ଲଢୁଥିଲେ ସେମାନଙ୍କୁ ପଦ ଅନୁସାରେ ଜମି ପ୍ରଦାନ କରାଯାଉଥିଲା ଯାହା "ଜାଗିର" ବୋଲି ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ଏହା ଫଳରେ ୧୯ଶ ଶତାବ୍ଦୀ ଶେଷ ଭାଗ ସମୟରେ ଅଧିକାଂଶ ଜମିଦାରୀ ଖଣ୍ଡାୟତ ସମୁଦାୟର ଲୋକମାନଙ୍କ ପାଖେ ଥିଲା ।
ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ମଧ୍ୟ ଭାଗରେ ଯେତେବେଳେ ଜମିଦାରୀ ପ୍ରଥାକୁ ପ୍ରତ୍ୟାହୃତ କରା ଯାଇଥିଲା, ଓଡ଼ିଶାର ଖଣ୍ଡାୟତ ଓ ବ୍ରାହ୍ମଣ ସମୁଦାୟ ଲୋକ ସେବା, ରାଜନୀତି ଓ ବିଭିନ୍ନ ଅନ୍ୟ ଦିଗ ଆଡେ ନିଜ ଜୀବିକା ନିର୍ବାହ ପାଇଁ ଅଗ୍ରସର ହୋଇଥିଲେ।
ବର୍ତ୍ତମାନ[ସମ୍ପାଦନା]
ଖଣ୍ଡାୟତମାନେ ମୁଖ୍ୟତଃ ଅଗ୍ନିବେଶୀ, ସୂର୍ଯ୍ୟବଂଶୀ, ନାଗବଂଶୀ ଏବଂ ଚନ୍ଦ୍ରବଂଶୀରେ ବିଭକ୍ତ। ଯଦିଓ ଖଣ୍ଡାୟତ ମାନେ ଏକ ସମନ୍ୱିତ ଜାତି ଭାବେ ଗଣା ଯାଏ , କିନ୍ତୁ ସେମାଙ୍କୁ ଶ୍ରେଣୀଦ୍ୱାରା ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇପାରେ ଯଦିଓ ଏହା ଧାର୍ମିକ ନ ହୋଇ ସାମାଜିକ ସ୍ଥିତି ଅଟେ। ରାଜ ପରିବାରର ସଦସ୍ୟ ମାନଙ୍କୁ ରାଜପୁତିଆ ଖଣ୍ଡାୟତ, ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଖଣ୍ଡାୟତ, ଯେଉଁ ପରିବାରର ସଦସ୍ୟ ଅଥବା ପୂର୍ବ ପୁରୁଷମାନେ ରାଜ୍ୟପାଇଁ କିଛି ବିଶିଷ୍ଠ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲେ ଏବଂ ସାଧାରଣ ଖଣ୍ଡାୟତ, ଯେଉଁ ମାନେ ଥିଲେ ଯୋଦ୍ଧା ଓ ଶାନ୍ତି ସମୟରେ ଭିନ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟରେ ନିୟୋଜିତ ହୋଇଥାନ୍ତି ଯଥା କୃଷି, ଶିକ୍ଷା ଇତ୍ୟାଦି। ପୁର୍ବେ ଖଣ୍ଡାୟତ ମାନେ ବିଶେଷ କରି କଟକ, କେନ୍ଦ୍ରାପଡ଼ା, ଖୋର୍ଦ୍ଧା, ପୁରୀ, ଗଂଜାମ, ଜଗତସିଂପୁର, ଯାଜପୁର, ନୟାଗଡ, ଭଦ୍ରକ, ବାଲେଶ୍ୱର, ଢେଙ୍କାନାଳ, ସମ୍ବଲପୁର ଓ କିଛି ମଧ୍ୟ ଓଡ଼ିଶା ସ୍ଥାନରେ ବସ ବାସ କରୁଥିଲେ।
ସଂସ୍କୃତି ଓ ପରମ୍ପରା[ସମ୍ପାଦନା]
ଖଣ୍ଡାୟତ ମାନଙ୍କର ରିତିନୀତି ଓ ପରମ୍ପରା ଉତ୍ତର ଭାରତୀୟ ବ୍ରାହ୍ମଣ ମାନଙ୍କ ରିତି ନୀତି ପରି । ଖଣ୍ଡାୟତ ମାନଙ୍କ କେତେକ ସାଧାରଣ ଗୋତ୍ର ମାନେ ହେଲେ ଭରଦ୍ୱାଜ, କୌନସ୍ୟ, ବାତ୍ସ୍ୟ, ଗୌତମ, ବଶିଷ୍ଠ, କଶ୍ୟପ, ନାଗସ୍ୟ ଅଥବା ବଳଭଦ୍ର ।
ପାଇକ ଆଖଡା[ସମ୍ପାଦନା]
ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ପାଇକର ଅର୍ଥ ଯୋଦ୍ଧା । ପାଇକ ଅଖାଡାରେ ପାଇକ ମାନେ ଯୁଦ୍ଧାଭ୍ୟାସ ଏବଂ ଯୁଦ୍ଧକଳାର ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ନେଇଥାନ୍ତି । ପାଇକମାନେ ଥିଲେ ଖଣ୍ଡାୟତ, ଯୁଦ୍ଧ ବିଦ୍ୟାରେ ମହାରଥ ହାସଲ କରିଥିଲେ ସେମାନେ ।[୨][୩][୪]
