ତୁଷାରକ୍ଷତ
| ତୁଷାରକ୍ଷତ (Frostbite) | |
|---|---|
 ପର୍ବତ ଚଢ଼ିବାର ୨/୩ ପର ତୁଷାରକ୍ଷତ | |
| ବିଭାଗ | ଆଶୁ ଚିକିତ୍ସା (Emergency medicine), ଅସ୍ଥିଶଲ୍ୟ ବିଜ୍ଞାନ (orthopedics) |
| ଲକ୍ଷଣ | କାଲୁଆ, ଥଣ୍ଡା ଅନୁଭବ,ଶେତା ରଙ୍ଗ ଓ ଅବାଗିଆ ଚାଲିଚଳନ (clumsy) [୧] |
| କାରଣ | ଶୂନ୍ୟ ଡିଗ୍ରୀ ଉତ୍ତାପ ତଳେ [୧] |
| ବିପଦ କାରକ | ଆଲକୋହୋଲ (Alcohol), ଧୂମ୍ରପାନ, ମାନସିକ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସମସ୍ୟା (mental health problems), କେତେକ ଔଷଧ, ପୂର୍ବତନ ଥଣ୍ଡା ଆଘାତ [୧] |
| ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ ପଦ୍ଧତି | ଲକ୍ଷଣ ଅନୁସାରେ [୨] |
| ସଠିକ ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ | ଫ୍ରଷ୍ଟନିପ (Frostnip), ପର୍ନିଓ (pernio), ଟ୍ରେଞ୍ଚ ଫୁଟ (trench foot)[୩] |
| ପ୍ରତିକାର | ଥଣ୍ଡାରୁ ଦୂରେଇ ରହିବା, ଉପଯୁକ୍ତ ପୋଷାକ ପିନ୍ଧିବା, ପୋଷକ ଓ ଜଳର ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ରଖିବା, ଥକ୍କା ନହୋଇ ସକ୍ରିୟ ରହିବା [୪] |
| ଔଷଧ | ଆଇବୁପ୍ରୋଫେନ୍, ଟିଟାନସ ଟିକା (tetanus vaccine), ଇଲୋପ୍ରୋସ୍ଟ (iloprost), ଥ୍ରୋମ୍ବୋଲାଇଟିକ (thrombolytic)[୧] |
| ଚିକିତ୍ସା | ଉଷୁମ କରିବା, ଔଷଧ ଓ ଅପରେଶନ [୪] |
| ପୁନଃପୌନିକ | ଅଜ୍ଞାତ[୫] |
ତୁଷାରକ୍ଷତ (ଇଂରାଜୀ ଭାଷାରେ Frostbite) ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ଯେତେବେଳେ ଚର୍ମ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ତନ୍ତୁ ଅତ୍ୟଧିକ କମ ଉତ୍ତାପ (freezing) ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଆସେ ।[୧] ପ୍ରଭାବିତ ସ୍ଥାନ ପ୍ରଥମେ କାଲୁଆ ଲାଗେ । [୧] ତା'ପରେ ସେହି ସ୍ଥାନର ଚର୍ମ ନୀଳ ବା ଧଳା ରଙ୍ଗରେ ପରିବତ୍ତିତ ହୋଇଯାଏ ।[୧] ଚିକିତ୍ସା ସତ୍ତ୍ୱେ ଫୁଲା ଓ ଫୋଟକା ହୋଇପାରେ ।[୧] ସାଧାରଣତଃ ହାତ, ପାଦ ଓ ମୁହଁ ପ୍ରଭାବିତ ହୁଏ ।[୩] ରୋଗ ଜଟିଳ ହେଲେ ହାଇପୋଥର୍ମିଆ (Hypothermia) ବା କମ୍ପାର୍ଟମେଣ୍ଟ ସିଣ୍ଡ୍ରୋମ ହୋଇପାରେ ।[୪][୧]
ନିମ୍ନ ଉତ୍ତାପ ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଆସୁଥିବା ଶୀତ ଖେଳର ଖେଳାଳୀ, ମିଲିଟାରୀ ବ୍ୟକ୍ତି ଓ ଗୃହହୀନ ଲୋକଙ୍କର ଏହି ସଙ୍କଟ ଅଧିକ ଥାଏ ।[୬][୧] ଆଲକୋହୋଲ (Alcohol), ଧୂମ୍ରପାନ, ମାନସିକ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସମସ୍ୟା (mental health problems), କେତେକ ଔଷଧ, ପୂର୍ବତନ ଥଣ୍ଡା ଆଘାତ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଏହି ସଙ୍କଟ ରହିବ । [୧] ସରୁ ରକ୍ତନଳୀ (blood vessel) ଭିତରେ ଜମାଟ ରକ୍ତ (blood clot) ଓ ବରଫ କ୍ରିଷ୍ଟାଲ ତରଳିବା ସମୟରେ ଆଘାତ ହୋଇ ଏହି ରୋଗ ହୁଏ ।[୧] ଲକ୍ଷଣ ଅନୁଯାୟୀ ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ । [୨] ପୃଷ୍ଠ ଦେଶ (୧ମ ଓ ୨ୟ) ବା ଗଭୀର (୩ୟ ଓ ୪ର୍ଥ), ଏହି ଦୁଇ ଭାଗରେ ରୋଗକୁ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଏ । [୪] ବୋନ ସ୍କାନ (en:bone scan) ବା ଏମଆରଆଇ (MRI) ଆବଶ୍ୟକ ହୋଇପାରେ । [୧]
ପ୍ରତିଷେଧ ନିମନ୍ତେ ଥଣ୍ଡାରୁ ଦୂରେଇ ରହିବା, ଉପଯୁକ୍ତ ପୋଷାକ ପିନ୍ଧିବା, ପୋଷକ ଓ ଜଳର ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ରଖିବା (hydration), ଥକ୍କା ନହୋଇ ସକ୍ରିୟ ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ ।[୪] ପୁନଃ ଉଷୁମ ରଖି ଚିକିତ୍ସା କରାଯାଏ । [୪] ଆଉ ଥରେ ବରଫ ହେବା ସମ୍ଭାବନା ନଥିଲେ ଏହି ଉପାୟ ଅବଲମ୍ବନ କରାଯାଏ । [୧] ପ୍ରଭାବିତ ଅଂଶକୁ ଘଷିବା ଓ ବରଫ ଲଗେଇବାକୁ ମନା କରାଯାଏ ।[୪] ଆଇବୁପ୍ରୋଫେନ୍ ଓ ଟିଟାନସ ଟିକା (tetanus vaccine) ଦେବାକୁ ଉପଦେଶ ଦିଆଯାଏ ।[୧] ସାଂଘାତିକ ଅବସ୍ଥା ହୋଇଥିଲେ ଇଲୋପ୍ରୋସ୍ଟ (iloprost) ବା ଥ୍ରୋମ୍ବୋଲାଇଟିକ (thrombolytic) ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ । [୧] ସାଂଘାତିକ ଅବସ୍ଥା ଥିଲେ ଅପରେଶନ ଆବଶ୍ୟକ ହୋଇପାରେ ।[୧] ଆମ୍ପୁଟେସନ କରିବା ପୂର୍ବରୁ କିଛି ମାସ ଧରି ଆଘାତର ସୀମା ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ । [୪]
ତୁଷାରକ୍ଷତ ରୋଗୀ ସଂଖ୍ୟା ଅଜ୍ଞାତ ଅଛି ।[୫] ପର୍ବତ ଚଢ଼ାଳୀଙ୍କର ଏହି ରୋଗ ହାର ୪୦% ହୋଇପାରେ ।[୧] ପ୍ରାୟ ୩୦ରୁ ୫୦ ବର୍ଷ ବୟଷରେ ଅଧିକ ଦେଖାଯାଏ ।[୩] ପାଞ୍ଚ ହଜାର ବର୍ଷ ପୂର୍ବରୁ ଏହି ରୋଗ ଥିବାର ପ୍ରମାଣ ମିଳୁଛି ।[୧] ନେପୋଲିଅନଙ୍କ ସେନାର ଚିକିତ୍ସକ ଡିମିନିକ ଜିନ ଲାରି (Dominique Jean Larrey) ସନ ୧୮୧୪ରେ ଏହି ବିଷୟର ପ୍ରଥମ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଥିଲେ ।[୧]
ଆଧାର
[ସମ୍ପାଦନା]- ↑ ୧.୦୦ ୧.୦୧ ୧.୦୨ ୧.୦୩ ୧.୦୪ ୧.୦୫ ୧.୦୬ ୧.୦୭ ୧.୦୮ ୧.୦୯ ୧.୧୦ ୧.୧୧ ୧.୧୨ ୧.୧୩ ୧.୧୪ ୧.୧୫ ୧.୧୬ ୧.୧୭ ୧.୧୮ ୧.୧୯ Handford, C; Thomas, O; Imray, CHE (May 2017). "Frostbite". Emergency medicine clinics of North America. 35 (2): 281–299. doi:10.1016/j.emc.2016.12.006. PMID 28411928.
- ↑ ୨.୦ ୨.୧ Singleton, Joanne K.; DiGregorio, Robert V.; Green-Hernandez, Carol (2014). Primary Care, Second Edition: An Interprofessional Perspective (in ଇଂରାଜୀ). Springer Publishing Company. p. 172. ISBN 9780826171474.
- ↑ ୩.୦ ୩.୧ ୩.୨ Ferri, Fred F. (2017). Ferri's Clinical Advisor 2018 E-Book: 5 Books in 1 (in ଇଂରାଜୀ). Elsevier Health Sciences. p. 502. ISBN 9780323529570.
- ↑ ୪.୦ ୪.୧ ୪.୨ ୪.୩ ୪.୪ ୪.୫ ୪.୬ ୪.୭ McIntosh, Scott E.; Opacic, Matthew; Freer, Luanne; Grissom, Colin K.; Auerbach, Paul S.; Rodway, George W.; Cochran, Amalia; Giesbrecht, Gordon G.; McDevitt, Marion (2014-12-01). "Wilderness Medical Society practice guidelines for the prevention and treatment of frostbite: 2014 update". Wilderness & Environmental Medicine. 25 (4 Suppl): S43–54. doi:10.1016/j.wem.2014.09.001. ISSN 1545-1534. PMID 25498262.
- ↑ ୫.୦ ୫.୧ Auerbach, Paul S. (2011). Wilderness Medicine E-Book: Expert Consult Premium Edition - Enhanced Online Features (in ଇଂରାଜୀ). Elsevier Health Sciences. p. 181. ISBN 1455733563.
- ↑ Handford, Charles; Buxton, Pauline; Russell, Katie; Imray, Caitlin EA; McIntosh, Scott E; Freer, Luanne; Cochran, Amalia; Imray, Christopher HE (2014-04-22). "Frostbite: a practical approach to hospital management". Extreme Physiology & Medicine. 3: 7. doi:10.1186/2046-7648-3-7. ISSN 2046-7648. PMC 3994495. PMID 24764516.
{{cite journal}}: CS1 maint: unflagged free DOI (link)
ବାହ୍ୟ ଲିଙ୍କ
[ସମ୍ପାଦନା]| ଶ୍ରେଣୀବିଭାଗ | |
|---|---|
| ବାହାର ଉତ୍ସ |
