ମାହିମ ଦୁର୍ଗ , ମୁମ୍ବାଇ

Mahim Fort
Mahim Fort
माहीम किल्ला
	Mahim Fort
	Lua error in ମଡ୍ୟୁଲ:Location_map at line 522: Unable to find the specified location map definition: "Module:Location map/data/Mumbai" does not exist.
General information
Type	Fort
Location	Mahim, Mumbai
Coordinates	19°02′23″N 72°50′16″E / 19.039848°N 72.837768°E
Elevation	1 m (3 ft 3 in)
Current tenants	Encroachments
Completed	16th century
Technical details
Structural system	Deccan-trap basalt
Design and construction
Client	Portuguese
Owner	Government of Maharashtra

ମାହିମ ଦୁର୍ଗ , (Marathi: माहीम किल्ला) , ଭାରତୀୟ ରାଜ୍ୟ ମହାରାଷ୍ଟ୍ରର ମୁମ୍ବାଇଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ ଏକ ଦୁର୍ଗ । ^[୨]ଏହା ମହୟିମ ବେ ( ସମୁଦ୍ର ତଟ )ଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ ଏବଂ ଏହାର ଦକ୍ଷିଣରେ ୱୋରଲି , ଉତ୍ତରରେ ବାନ୍ଦ୍ରା, ଓ ପଶ୍ଚିମରେ ମାହିମ ରହିଛି । ଏହି ଦୁର୍ଗ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ ସ୍ଥାନରେ ଅବସ୍ଥିତ । ଦୁର୍ଗର ନିର୍ମାଣର କାରଣ ବିଷୟରେ ଇତିହାସ ନୀରବ । ଏହି ଦୁର୍ଗ ଅବହେଳା ଓ ତଦାରଖ ଅଭାବରୁ ଭଗ୍ନ ଅବସ୍ଥାରେ ରହିଛି । ଏଠାରେ ଅନଧିକାର ଭାବେ ସ୍ଥାନ ଆବୋରି ନେବା ସହିତ ଲବଣାକ୍ତ ପବନ ଯୋଗୁଁ ଅବକ୍ଷୟଦ୍ୱାରା ଏହାର ସ୍ଥିତି ଆହୁରି ବିପନ୍ନ ହେଇଚାଲିଛି ।

History

1516 ମସିହାରେ ପର୍ତୁଗୀଜ କମାଣ୍ଡର ଡୋମ ଯୋଆ ମୋନୋୟ ମାହିମ ସଙ୍କଟକୁ ପ୍ରବେଶ କରି ମାହିମ ଦୁର୍ଗର କମାଣ୍ଡରଙ୍କୁ ପରାସ୍ତ କରିଥିଲେ । ଏହି ଦୁର୍ଗ ପାଇଁ ପର୍ତୁଗୀଜ ଓ ଅଞ୍ଚଳର ଗୁଜରାଟୀ ଶାସକ ଅଲି ଶାହଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବହୁତ ବିବାଦ ରହିଥିଲା । ପରିଶେଷରେ 1534 ମସିହାରେ ମାହିମ ଦ୍ୱିପକୁ ପର୍ତୁଗୀଜମାନେ ଅଧିକାର କରିନେଲେ । 1661 ମସିହାରେ ପର୍ତୁଗୀଜମାନେ ଏହି ଦ୍ୱିପକୁ ଇଂଲଣ୍ଡର ରାଜା ଚାର୍ଲ୍ସ IIଙ୍କୁ ଯୌତୁକ ହିସାବରେ ଦେଇଦେଲେ । ( ଚାର୍ଲ୍ସ II ଜଣେ ପର୍ତୁଗୀଜ ମହିଳାଙ୍କୁ ବିବାହ କରିଥିଲେ ) ତାହା ପରେ ସାର ଥୋମାସ ଗ୍ରନ୍ଥମଙ୍କଦ୍ୱାରା ଦୁର୍ଗର ମରାମତି ସହ ଉନ୍ନତିକରଣ 1684ରେ ହେଇଥିଲା । ଏହାକୁ ଏକ ୱାଚ ଟାୱାର ହିସାବରେ ବ୍ରିଟିଶ ସେନାଦ୍ୱାରା ବ୍ୟବହାର କରାଗଲା ।

1772ରେ ପର୍ତୁଗୀଜମାନେ ପୁନର୍ବାର ଏହାକୁ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲେ । ମାତ୍ର ବ୍ରିଟିଶମାନେ ସେମାନଙ୍କୁ ଦୁର୍ଗ ଭିତରୁ ତୋପଦ୍ୱାରା ଘଉଡାଇ ଦେବାରେ ସକ୍ଷମ ହେଇଥିଲେ । ^[୨]ଦୁର୍ଗରେ ଥିବା ବାସିଲିକା କ୍ଷ୍ୟତିଗ୍ରସ୍ତ ହେଇଥିଲା । ଇଏତିହାସିକ ତଥ୍ୟାନୁସାରେ ଦୁର୍ଗରେ 100 ଜଣ ସୈନ୍ୟ ଓ 30 ଟୀ ତୋପ ରହିଥିଲା । ^[୨]

ଅବୈଧ ଅଧିକାର

ବର୍ତ୍ତମାନ ଏହି ଦୁର୍ଗ ଅବହେଳାରେ ରହିଥିବାରୁ ଏହାର ଅନେକ ସ୍ଥାନ ଅବୈଧ ଭାବରେ ଅଧିକୃତ ହେଇ ସ୍ଳମରେ ପରିଣତ ହେଇଗଲାଣି । ସମୁଦ୍ର ଜୁଆର ଯୋଗୁ ଏହା ନିକଟରେ ପ୍ରସ୍ତର ଅବକ୍ଷୟ ଘଟି ଦୁର୍ଗ ଭଗ୍ନ ଅବସ୍ଥାକୁ ଆସିଲାଣି । ଏହି ଦୁର୍ଗ ପ୍ରାଚୀନ ପ୍ରତ୍ନତତ୍ତ୍ୱ ସମ୍ପଦ ହିସାବରେ ଗ୍ରେଡ-1 ମାନନ୍ୟତା ପାଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଏହାର ପୁନରୁଦ୍ଧାର ପାଇଁ କିଛି ଉଦ୍ୟମ ହେଇ ନାହିଁ।^[୧] ଏହାର ଦାୟିତ୍ୱ ନେଇ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ଓ ବୃହତ ମୁମ୍ବାଇ ମୁନାସିପଲ କର୍ପୋରେସନ ମଧ୍ୟରେ ବିବାଦ ଲାଗି ରହିଛି । ଦୁର୍ଗର ଉନ୍ନୟନ ପାଇଁ ସରକାର 2004 ମସିହାରେ 5 ଲକ୍ଷ୍ୟ ଟଙ୍କା ଅନୁଦାନ ଦେଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଜବର ଦଖଲ ନ ହଟେଇବାରୁ କାମ ହେଇପାରିନଥିଲା ^[୩]।2008 ମସିହାରେ ଏହାକୁ ସରକାର ହାତକୁ ନେବାକୁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଛନ୍ତି । .^[୪]