କପାଳୀଶ୍ୱରର ମନ୍ଦିର
| କପାଳୀଶ୍ୱରର ମନ୍ଦିର | |
|---|---|
 | |
| Religion | |
| ଅନୁବନ୍ଧଗୁଡ଼ିକ | ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମ |
| District | Chennai |
| ଦେବାଦେବୀ | Kapaleeswarar (Shiva), Karpagambal |
| Location | |
| ସ୍ଥାନ | Mylapore |
| State | Tamil Nadu |
| Country | India |
| Architecture | |
| Type | ଦ୍ରାବିଡ଼ ସ୍ଥାପତ୍ୟ |
କପାଳୀଶ୍ୱରର ମନ୍ଦିର [୧] ଭାରତ ଦେଶର ତାମିଲନାଡ଼ୁ ପ୍ରଦେଶର ଚେନ୍ନାଇ ସହରର ମୈଲାପୁରରେ ଅବସ୍ଥିତ ଏକ ହିନ୍ଦୁ ମନ୍ଦିର ଯାହା ଶିବଙ୍କୁ ସମର୍ପିତ ହୋଇଛି । ଶିବଙ୍କର ପତ୍ନୀ ପାର୍ବତୀଙ୍କୁ ଏହି ମନ୍ଦିରରେ କାର୍ପଗମ୍ବଲ କହନ୍ତି ଯାହାର ତାମିଲ ଅର୍ଥ କାମନାପୂର୍ତ୍ତି ବୃକ୍ଷ । ଏହି ମନ୍ଦିରଟି ସପ୍ତମ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଦ୍ରାବିଡ଼ ସ୍ଥାପତ୍ୟରେ ନିର୍ମିତ ହୋଇଛି ।[୨][୩]
ପୁରାଣ ଅନୁସାରେ ଶିବଙ୍କୁ ମୟୁର ବେଶଧାରିଣୀ ଶକ୍ତି ପୂଜା କରୁଥିଲେ; ମୟୂରକୁ ମନ୍ଦିର ସ୍ଥାନକୁ ମୈଲାଇବକୁହାଯାଉଥିଲା ଓ ମୟୂରର ସାହିତ୍ୟିକ ନାମ ମୈଲାଇ ଅଟେ ।[୪] ଶିବଙ୍କୁ ଲିଙ୍ଗ ଆକାରରେ କପିଳେଶ୍ୱରର ନାମରେ ପୂଜା କରାଯାଏ । ପାର୍ବତୀଙ୍କୁ କର୍ପଗମ୍ବଲ କୁହାଯାଏ ।
ଏହି ମନ୍ଦିର ପରିସରରେ ଅନେକ ଛୋଟ ଛୋଟ ମନ୍ଦିର ଅଛି କିନ୍ତୁ କପାଳେଶ୍ୱରର ଓ କାର୍ପଗମ୍ବଲ ସବୁଠାରୁ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ । ମନ୍ଦିରରେ ଛଅ ପ୍ରକାର ପୂଜା ଦିନର ବିଭିନ୍ନ ସମୟରେ (୫.୩୦ ଏଏମରୁ ୧୦ ପିଏମ) ପାଳନ କରାଯାଏ । ପ୍ରତି ବର୍ଷ ୪ଟି ଉତ୍ସବ ପାଳନ କରାଯାଏ । ଅରୁବତୀମୁଭାର ଏକ ମୂଖ୍ୟ ପର୍ବ ଯାହା ତାମିଲ ପାଙ୍ଗୁନି ମାସରେ ପାଳନ କରାଯାଏ ।
କିମ୍ବଦନ୍ତୀ
[ସମ୍ପାଦନା]
ତାମିଲ ଭାଷାରେ କପାଳ (ମୁଣ୍ଡ) ଓ ଈଶ୍ୱର ନାମରୁ ଏହି ମନ୍ଦିର ନାମକରଣ ହୋଇଛି । ପୁରାଣ ଅନୁସାରେ ଏକଦା ଶିବଙ୍କ ସହିତ ସାକ୍ଷାତ ସମୟରେ ବ୍ରହ୍ମା ତାଙ୍କୁ ଉପଯୁକ୍ତ ସମ୍ମାନ ନ ଦେଖେଇବାରୁ କ୍ରୋଧରେ ଶିବ ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କ ଗୋଟିଏ ମୁଣ୍ଡ (କପାଳମ) ଛିଣ୍ଡେଇଦେଲେ । ତେଣୁ ମୈଲାପୁର ଆସି ବ୍ରହ୍ମା ପଶ୍ଚାତାପ ପୂର୍ବକ ଏକ ଶିବଲିଙ୍ଗ ସ୍ଥାପନ କଲେ ।[୫] ଅଧୁନା ଏହି ସ୍ଥାନ ଶୁକ୍ରପୁରୀ ବା ବେଦପୁରୀ ଭାବରେ ପରିଚିତ ଓ ଏହାକୁ କୈଲୟେ ମୈଲୟେ ବା ମୈଲୟେ କୈଲୟେ କୁହାଯାଉଛି ଯାହାର ଅର୍ଥ ଏହି ସ୍ଥାନ କୈଳାସ ସହ ସମତୁଲ ।
ଅଭିଶପ୍ତା କର୍ପଗମଙ୍ଗଳ (ପାର୍ବତୀ) ଏକ ମାଈ ମୟୁର ହୋଇ ତପସ୍ୟା କରି ପୂର୍ବ ରୂପ ପାଇବାକୁ ସେଠାକୁ ଆସିଥିଲେ । Mylapore is also the birth place of ଥିରୁଭଲୁଭର (Thiruvalluvar) ଏହି ସ୍ଥାନରେ ଜନ୍ମ ଗ୍ରହଣ କରି ଥିରୁକ୍କୁରାଳ (Thirukkural ଲେଖିଥିଲେ ।[୬]
ଇତିହାସ
[ସମ୍ପାଦନା]
ଏହା ଏକ ସାଧାରଣ ବିଶ୍ୱାସ ଯେ ପାଣ୍ଡବମାନେ ଏହି ମନ୍ଦିର ତୋଳେଇଥିଲେ ।[୭] ହିନ୍ଦୁ ରେଲିଯିଅସ ଆଣ୍ଡ ଏଣ୍ଡାଓମେଣ୍ଟ ବୋର୍ଡ ମନ୍ଦିରର ପରିଚାଳନା ଓ ରକ୍ଷଣାବେକ୍ଷଣ କରନ୍ତି ।[୮]
ମନ୍ଦିର
[ସମ୍ପାଦନା]
ସ୍ୱାଭାବିକ ଦ୍ରାବିଡ଼ ଶୈଳୀରେ ମନ୍ଦିର ଗଠିତ ହୋଇଛି । ଏଠାରେ ବିଶ୍ୱକର୍ମା ସ୍ଥାପତ୍ୟର ନିଦର୍ଶନ ଦେଖାଯାଏ ।
ଆଧାର
[ସମ୍ପାଦନା]- ↑ ta:மயிலாப்பூர் கபாலீசுவரர் கோயில்
- ↑ Silas 2007, p. 114
- ↑ Kamath 2002, pp.28-31
- ↑ Hurd 2010, p. 36
- ↑ V., Meena (1974). Temples in South India (1st ed.). Kanniyakumari: Harikumar Arts. p. 46.
- ↑ "Kapaleeshwarar Temple". Lankapradeepa. 22 August 2021. Retrieved 4 November 2021.
- ↑ V. 2006, p. 13
- ↑ "Administration details". Mylapore, Chennai: Arulmigu Kapaleeswarar Temple. Archived from the original on 21 November 2013. Retrieved 22 November 2013.