ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ନିମନ୍ତେ ଆଧାର ଦେଖିବେ

{{prettyurl|Odia language}}
{{Infobox Language
|name= ଓଡ଼ିଆ (''{{IAST|ōḍiā}}'')
|nativename= [[ଫାଇଲ:Odia bhasa.png|120px]] 
|states=[[ଭାରତ]] ଓ [[ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା|ଆମେରିକା]], [[ଇଂଲଣ୍ଡ]], [[ଅଷ୍ଟ୍ରେଲିଆ]], [[ସାଉଦି ଆରବ]], [[ବର୍ମା]], [[ମାଲେସିଆ]], [[ସିଙ୍ଗାପୁର]], [[ସିଂହଳ]]ରେ ବସବାସ କରୁଥିବା [[ଓଡ଼ିଆ ଲୋକ|ଓଡ଼ିଆ]]
|region=[[ଓଡ଼ିଶା]], [[ଝାଡ଼ଖଣ୍ଡ]], [[ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ]]
|speakers=୩,୩୦,୧୭,୪୪୬ (୨୦୦୧) 
|rank=୩୧ (୧୯୯୬)
|familycolor=[[ଇଣ୍ଡୋ-ଇଉରୋପିଆନ]]
|fam2=[[ଇଣ୍ଡୋ-ଇରାନିଆନ ଭାଷା|ଇଣ୍ଡୋ-ଇରାନିଆନ]]
|fam3=[[ଭାରତୀୟ ଭାଷା|ଭାରତୀୟ]] 
|fam4=[[ପୂର୍ବ ଇଣ୍ଡୋ-ଆର୍ଯ୍ୟ ଭାଷାର ତାଲିକା|ପୂର୍ବ ଭାରତୀୟ ଭାଷା]]
|fam5=[[ଓଡ଼ିଆ]]
|script=[[ଓଡ଼ିଆ ଲିପି]]
|nation=[[ଫାଇଲ:Seal of Orissa.gif|19px]][[ଓଡ଼ିଶା]]
|iso1=or|iso2=ori|iso3=ori
|map=[[File:Odia map.svg|center|300px]]<center><small>ଭାରତରେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷୀ ଲୋକଙ୍କ ଅବସ୍ଥାନ</center></small><br>[[File:Countries where Oriya is spoken.png|center|300px]]<center><small>ସାରା ପୃଥିବୀରେ ଓଡ଼ିଆଭାଷୀ ଲୋଙ୍କ ଅବସ୍ଥାନ</center></small>
|notice=Indic}}

'''ଓଡ଼ିଆ''' ([[ଇଂରାଜୀ ଭାଷା]]ରେ Odia /əˈdiːə/ or Oriya /ɒˈriːə/,) [[ଇଣ୍ଡୋ-ଇଉରୋପୀୟ ଭାଷାଗୋଷ୍ଠୀ]] ଅନ୍ତର୍ଗତ ଏକ [[ଇଣ୍ଡୋ-ଆର୍ଯ୍ୟ]] [[ଭାରତ|ଭାରତୀୟ]] ଭାଷା । ଏହା ଭାରତର ଓଡ଼ିଶାରେ ସର୍ବାଧିକ ବ୍ୟବହୃତ ଓ ମୁଖ୍ୟ ସ୍ଥାନୀୟ ଭାଷା ଏବଂ ୯୧.୮୫% ଲୋକଙ୍କ ଦ୍ୱାରା କଥିତ ।<ref>{{cite web |last1=CENSUS OF INDIA 2011 |title=LANGUAGE |url=http://censusindia.gov.in/2011Census/C-16_25062018_NEW.pdf |publisher=Government of India |page=12}}</ref><ref name=LSI-Orissa>{{cite book|last=Mahapatra|first=B. P.|title=Linguistic Survey of India: Orissa|year=2002|publisher=Language Division, Office of the Registrar General|location=Kolkata, India|page=14|url=http://www.censusindia.gov.in/2011-documents/lsi/ling_Orissa.html|accessdate=20 February 2014|format=PDF}}</ref> ଓଡ଼ିଶା ସମେତ ଏହା [[ପଶ୍ଚିମ ବଙ୍ଗ]], [[ଛତିଶଗଡ଼]], [[ଝାଡ଼ଖଣ୍ଡ]], [[ଆନ୍ଧ୍ର ପ୍ରଦେଶ]] ଓ [[ଗୁଜରାଟ]] (ମୂଳତଃ [[ସୁରଟ]]<ref name="Gupta2006">{{cite book|author=Om Gupta|title=Encyclopaedia of India, Pakistan and Bangladesh|url=http://books.google.com/books?id=VY1nTMBQ9vQC|date=1 April 2006|publisher=Gyan Publishing House|isbn=978-81-8205-389-2}}</ref>)ରେ କୁହାଯାଇଥାଏ । ଏହା [[ଓଡ଼ିଶା]]ର ସରକାରୀ [[ଭାଷା]] । ଏହା [[ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନ|ଭାରତର ସମ୍ବିଧାନ]] ସ୍ୱିକୃତୀପ୍ରାପ୍ତ ୨୨ଟି ଭାଷା ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ଓ [[ଝାଡ଼ଖଣ୍ଡ]]ର ୨ୟ ପ୍ରଶାସନିକ ଭାଷା ।<ref>[http://ibnlive.in.com/news/oriya-gets-its-due-in-neighbouring-state/181258-60-117.html ''Oriya gets its due in neighbouring state''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120815161939/http://ibnlive.in.com/news/oriya-gets-its-due-in-neighbouring-state/181258-60-117.html |date=2012-08-15 }} Sep 04, 2011</ref><ref>Naresh Chandra Pattanayak.[http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-09-01/bhubaneswar/29953104_1_oriya-jharkhand-assembly-jharkhand-cabinet ''Oriya second language in Jharkhand''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111107021623/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-09-01/bhubaneswar/29953104_1_oriya-jharkhand-assembly-jharkhand-cabinet |date=2011-11-07 }}.Sep 1, 2011</ref><ref>[http://daily.bhaskar.com/article/BIH-bengali-oriya-among-12-dialects-as-2nd-language-in-jharkhand-2392920.html ''Bengali, Oriya among 12 dialects as 2nd language in Jharkhand''].PTI 31 August 2011</ref>
<ref>{{cite web |url=http://ibnlive.in.com/news/oriya-gets-its-due-in-neighbouring-state/181258-60-117.html |title=Oriya gets its due in neighbouring state- Orissa- IBNLive |publisher=Ibnlive.in.com |date=2011-09-04 |accessdate=2012-11-29 |archive-date=2012-08-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120815161939/http://ibnlive.in.com/news/oriya-gets-its-due-in-neighbouring-state/181258-60-117.html |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web |author=Naresh Chandra Pattanayak Sep 1, 2011, 08.04am IST |url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-09-01/bhubaneswar/29953104_1_oriya-jharkhand-assembly-jharkhand-cabinet |title=Oriya second language in Jharkhand - Times Of India |publisher=Articles.timesofindia.indiatimes.com |date=2011-09-01 |accessdate=2012-11-29 |archive-date=2011-11-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111107021623/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-09-01/bhubaneswar/29953104_1_oriya-jharkhand-assembly-jharkhand-cabinet |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web|url=http://daily.bhaskar.com/article/BIH-bengali-Oriya-among-12-dialects-as-2nd-language-in-jharkhand-2392920.html |title=Bengali, Oriya among 12 dialects as 2nd language in Jharkhand |publisher=daily.bhaskar.com |date=2011-08-31 |accessdate=2012-11-29}}</ref> 
ଓଡ଼ିଆ ଷଷ୍ଠ ଭାରତୀୟ ଭାଷା ଭାବରେ ଏକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଓ ଅନ୍ୟ ଭାଷାଦ୍ୱାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇ ନ‌ ଥିବା ଭାଷା ଭାବରେ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ଭାଷାର ମାନ୍ୟତା ପାଇଛି ।
<ref name=Hindu>{{cite news|title=Odia gets classical language status|url=http://www.thehindu.com/news/national/odia-gets-classical-language-status/article5709028.ece|accessdate=20 February 2014|newspaper=The Hindu|date=20 February 2014}}</ref> 
<ref name=Rediff>{{cite news|title=Odia set to become classical language|url=http://www.rediff.com/news/report/odia-set-to-become-classical-language/20140220.htm|accessdate=20 February 2014|newspaper=Rediff.com|date=20 February 2014}}</ref> 
<ref name=Yahoo>{{cite news|title=Cabinet nod for Odia as classical language|url=http://in.news.yahoo.com/cabinet-nod-odia-classical-language-095412705.html|accessdate=20 February 2014|newspaper=Yahoo News|date=20 February 2014}}</ref> 
<ref>{{cite news|title=Decks cleared for Odia to get classical status|url=http://odishasuntimes.com/32926/classical-tag-odia-long-last/|accessdate=20 February 2014|newspaper=The Odisha Sun Times|date=20 February 2014}}</ref> 
<ref name=orissareview>{{cite book|last=Swetapadma|first=Mohapatra|title=Recognition of Classical Status for Odia Language|date=August 2013|publisher=Government of Odisha|page=92-93|url=http://orissa.gov.in/e-magazine/Orissareview/2013/aug-sept/engpdf/93-94.pdf}}</ref>
<ref>{{cite book|last=Misra|first=Surya Narayan|publisher=Odisha Review|title=Language and Language Policy in India|url=http://orissa.gov.in/e-magazine/Orissareview/2014/mar/engpdf/15-18.pdf}}</ref>

== ଓଡ଼ିଆ କଥିତ ଅଞ୍ଚଳ ==
ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଓଡ଼ିଶାର ପାଖାପାଖି ଅନେକ ରାଜ୍ୟରେ କୁହାଯାଏ । [[ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ]]ର ମେଦିନୀପୁର ସମେତ ଆହୁରି ଅନେକ ଅଞ୍ଚଳ, [[ଝାଡ଼ଖଣ୍ଡ]]ର [[ସିଂହଭୂମି  ଜିଲ୍ଲା]], [[ଆନ୍ଧ୍ର ପ୍ରଦେଶ]]ର [[ଶ୍ରୀକାକୁଲମ ଜିଲ୍ଲା|ଶ୍ରୀକାକୁଲମ]], [[ବିଜୟନଗରମ ଜିଲ୍ଲା|ବିଜୟନଗର]] ଓ [[ବିଶାଖାପଟନମ ଜିଲ୍ଲା]], [[ଛତିଶଗଡ଼]]ର ପୂର୍ବ ଜିଲ୍ଲା ଓ ନାଗପୁର ଅଞ୍ଚଳରେ ବହୁଳ ଭାବରେ କୁହାଯାଏ । [[ଗୁଜରାଟ|ଗୁଜରାଟ]]ର ସୁରଟ [[ଭାରତ]]ର ଦ୍ୱିତୀୟ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ବହୁଳ ଅଞ୍ଚଳ । ଏହାଛଡା [[ବେଙ୍ଗାଳୁରୁ]], [[ହାଇଦ୍ରାବାଦ]], [[ପଣ୍ଡିଚେରୀ]], [[ଚେନ୍ନାଇ]], [[ଗୋଆ]], [[ମୁମ୍ବାଇ]], [[ଜାମସେଦପୁର]], [[ବରୋଦା]], [[ରାୟପୁର]], [[ଅହମଦାବାଦ]], [[ଦିଲ୍ଲୀ]], [[କଲିକତା]], [[ଖଡ଼ଗପୁର]], [[ଗୁଆହାଟୀ]], [[ପୁନେ]] ଓ [[ସିଲଭାସା]] ଆଦି ସହରରେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାଭାଷୀ ଲୋକ ଦେଖାଯାନ୍ତି ।

== ଉତ୍ସ ==
ଓଡ଼ିଆଭାଷାର ମୂଳ ଉତ୍ସ ହେଉଛି ଗୁମ୍ଫାଲେଖ। ୨୦ହଜାର ବର୍ଷ ତଳେ କଳାହାଣ୍ଡିର ଗୁଡହାଣ୍ଡିରୁ ମିଳିଥିବା ଚିତ୍ର<ref>{{cite book |last1=Nilamani Senapati |first1=Orissa District Gazetteers, Kalahandi |title=Pri-Historical Site of Gudahandi |publisher=Government of Odisha |location=Bhubaneswar |page=35}}</ref>, ନୂଆପଡାର ଯୋଗୀମଠରୁ ୧୦ହଜାର ବର୍ଷ ତଳର ମିଳିଥିବା ଚିତ୍ରଲିପି<ref>{{cite book |last1=Nilamani Senapati |first1=Orissa District Gazetteers, Kalahandi |title=Pri-Historical Site of Gudahandi |publisher=Government of Odisha |location=Bhubaneswar |page=35-36}}</ref> ଓ ଝାରୁସୁଗୁଡାର ବିକ୍ରମଖୋଲରୁ ମିଳିଥିବା ୩୫୦୦ବର୍ଷ ତଳ ଗୁମ୍ଫାଲିପି<ref>{{cite journal |last1=Jayaswal |first1=K.P. |title=The Vikramkhol Inscriptin |journal=The Indian antiquary |date=1933 |volume=LXII |page=58-60}}</ref> ହେଉଛି ଓଡ଼ିଆଭାଷାର ମୂଳ ଆଧାର। ଯୋଗୀମଠର ଚିତ୍ରଲିପିରେ ନାଲଙ୍ଗୀ ରଙ୍ଗରେ ଲିଖିତ “ଠ” ଲିପି ଆଜି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଓଡ଼ିଆ ସମେତ ସମସ୍ତ ଭାରତୀୟ ଲିପିମାଳାରେ ଅବିକଳ ଭାବରେ ବ୍ୟବହୃତ।<ref>{{cite book |last1=Prusty |first1=Subrat Kumar |title=Comprehensive Criticism of Odia Language and Literature |date=2011 |publisher=A.K. Mishra Publishers pvt.Ltd. |location=Cuttack, Odisha |isbn=978-81-921347-1-0 |page=2-9 |edition=2}}</ref><ref>{{cite book |last1=Dr. DP Pattanayak |first1=Dr. Subrat Kumar Prusty |title=Classical Odia |publisher=KIS Foundation |location=New Delhi |isbn=978-81-925616-3-9 |page=16 |edition=1}}</ref>

== ଇତିହାସ ==
ଓଡ଼ିଆ ଏକ ଭାରତୀୟ ଭାଷା । ମୂଳ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା [[ପାଳି ଭାଷା|ପାଲି]] ଓ [[ଔଡ୍ରୀ ପ୍ରାକୃତ]]ରୁ ସିଧା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ଭାଷା ବିଜ୍ଞାନୀମାନେ ପ୍ରମାଣ ଦିଅନ୍ତି, ଏହି ଭାଷା [[ଭାରତ|ଭାରତର]]ରେ ୨,୫୦୦ ବର୍ଷରୁ ଅଧିକ ବର୍ଷ ଆଗରୁ କୁହାଯାଉଥିଲା<ref>{{cite book |last1=Dr. DP Pattanayak |first1=Dr. Subrat Kumar Prusty |title=Classical Odia |publisher=KIS Foundation |location=New Delhi |isbn=978-81-925616-3-9 |page=13 |edition=1}}</ref><ref>{{cite news|last=Singha|first=Minati|title=Write with passion, not for money: Jnanpith winner|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/bhubaneswar/Write-with-passion-not-for-money-Jnanpith-winner/articleshow/21422781.cms|accessdate=1 April 2014|newspaper=The Times of India|date=28 July 2013}}</ref> ଓ [[ବୌଦ୍ଧ ଧର୍ମ|ବୌଦ୍ଧ]] ଧର୍ମର [[ତିପିଟକ ]]ଓ [[ଜୈନ ଧର୍ମ|ଜୈନ]] ଧର୍ମଗ୍ରନ୍ଥର ମୂଳ ଭାଷା ଥିଲା । <ref>[http://www.odia.org/articles/harvardLecture.pdf ହାରଭାର୍ଡ ଲେକଚର]</ref> । ଓଡ଼ିଆ ବାକି ଭାରତୀୟ ଭାଷାମାନଙ୍କ ତୁଳନାରେ ଖୁବ କମ [[ପାରସୀ ଭାଷା|ପାରସୀ]] ଓ [[ଆରବୀ ଭାଷା]]ଦ୍ୱାରା ପ୍ରାଭାବିତ ।

ଇଂଲଣ୍ଡର କୁଇନଟେସେନସିଆଲଙ୍କ ଭାଷା ବିଭାଗର ମତରେ<ref>[http://www.kwintessential.co.uk/language/about/oriya.html Oriya language]</ref> [[ଧଉଳି]]ଠାରୁ ମିଳିଥିବା ଅଶୋକଙ୍କ ସମୟର ଶିଳାଲେଖ, ଜଉଗଡ଼ର ଶିଳାଲେଖ ଆଉ ଖାରବେଳଙ୍କ ବେଳରେ ତିଆରି [[ଖଣ୍ଡଗିରି]] ଓ ହାତୀଗୁମ୍ଫାର ଶିଳାଲେଖ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ମୂଳ ଇତିହାସ ଉପରେ ସୂଚନା ଦିଏ। ହାତିଗୁମ୍ଫାର ଶିଳାଲେଖରୁ ଜଣା ଯାଏ ଯେ ଆଧୁନିକ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ମୂଳ [[ପାଳି ଭାଷା]]ରୁ । ହାତିଗୁମ୍ଫାର ଶିଳାଲେଖରେ ଲେଖା ଭାଷା ହେଉଛି [[ପାଳି ଭାଷା|ପାଳି]] ଆଉ ଲିପି ହେଉଛି [[ବ୍ରାହ୍ମୀ]], ତେବେ ଏହି ଶିଳାଲେଖ ହିଁ ପ୍ରମାଣ କରିଦିଏ ଯେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଅନ୍ୟ ଭାଷାଠାରୁ ପୁରାତନ। ସଂସ୍କୃତ ଭାଷାର ପ୍ରଭାବରେ ପୁରୁଣା [[ପାଳି ଭାଷା]]ରେ ଅନେକ ଜାଗାରେ ଶବ୍ଦ ସବୁ ବଦଳି ଯାଇଛି । ତେବେ ଓଡ଼ିଆରେ ବିଦେଶୀ ଭାଷାର ପ୍ରଭାବ ଖୁବ କମ ଦେଖାଯାଏ ଯାହାକି ଅନ୍ୟ ଭାରତୀୟ ଭାଷାଠାରୁ ଖୁବ ଗୌଣ । ପ୍ରଫେସର ଓଲଡେନବର୍ଗଙ୍କ ମତରେ [[ପାଳି ଭାଷା|ପାଳି]] ଭାଷା ହିଁ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ମୂଳ ।

ଓଡ଼ିଆ ଶବ୍ଦର ବ୍ୟବହାର ୭ମ ଶତାବ୍ଦୀର ତାଳପତ୍ରରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ। ବିଶେଷକରି ନେପାଳ ରାଜଦରବାରରୁ ସଂଗୃହୀତ ବୌଦ୍ଧ ଆଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କଦ୍ୱାରା ରଚିତ ଚର୍ଯ୍ୟାସାହିତ୍ୟ ହେଉଛି ପ୍ରାଚୀନ ଓଡ଼ିଆ ଶବ୍ଦାବଳୀର ଗନ୍ତାଘର। ସେହିପରି  ଭଦ୍ରକରୁ ପ୍ରାପ୍ତ ମହାରାଜ ଗଣଙ୍କ ୯ମ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଲିଖିତ ଶିଳାଲେଖରେ 'ଦେବ କହି ଭକତି କରୁଣ ବୋଲନ୍ତି ଭୋ କୁମାର ଶେଣ' ହେଉଛି ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ରଚିତ ସ୍ୱୟଂସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ଓଡ଼ିଆ ଶବ୍ଦ। ଓଡ଼ିଆ ଶବ୍ଦ କୁମ୍ଭାର /kumbha:rɔ/ର ବ୍ୟବହାର ତମ୍ବାପଟାରେ ଲେଖାଥିବାର ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ । ସେମିତି ୯୯୧ ସନର ଲେଖ ଓ ୭୧୫ ସନର ଲେଖରେ ଓଡ଼ିଆ ଶବ୍ଦ '''ଭିତୁରୁ''' /bhituru/ ଆଉ ପନ୍ଦର /pɔndɔrɔ/ ପ୍ରଭୃତିର ବ୍ୟବହାର ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ। [[ଫାଇଲ:East-Hem 200ad.jpg|thumb|ଅତୀତର କଳିଙ୍ଗ ଭୁଇଁ]]

==ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ମାନ୍ୟତା==
୨୦ ଫେବୃଆରୀ ୨୦୧୪ ତାରିଖ ଦିନ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାକୁ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟତାର ମାନ୍ୟତା ଦେଇଥିଲେ ଓ ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୧ତାରିଖ ଦିନ, ଏ ନେଇ ଗାଜେଟ ନୋଟିଫିକେସନ ଜାରି କରାଯାଇଥିଲା । <ref>{{Cite web |title=Shastriya Odia Bhasa Divas on March 11 |url=https://www.newindianexpress.com/states/odisha/2015/jan/18/Shastriya-Odia-Bhasa-Divas-on-March-11-706434.html |access-date=2024-01-01 |website=The New Indian Express}}</ref> ଏହି ମାନ୍ୟତା ପାଇବାରେ ଓଡ଼ିଆ ହେଲା ଷଷ୍ଠ ଭାଷା । ଏହା ପୂର୍ବରୁ ତାମିଲ, ସଂସ୍କୃତ, ତେଲୁଗୁ, କନ୍ନଡ ଓ ମାଲାୟାଲମକୁ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ଭାଷା ମାନ୍ୟତା ମିଳିସାରିଛି। କେନ୍ଦ୍ର କ୍ୟାବିନେଟ୍ ଫେବୃଆରୀ ୨୦ ତାରିଖରେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାକୁ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ମାନ୍ୟତା ପ୍ରଦାନପାଇଁ ଚୂଡ଼ାନ୍ତ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଲେ । ୨୦୧୩ ମସିହା ଜୁଲାଇ ୨୩ ତାରିଖରେ ଭାଷାବିଶେଷଜ୍ଞ କମିଟି ଓଡ଼ିଆକୁ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ମାନ୍ୟତା ପ୍ରଦାନପାଇଁ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କୁ ସୁପାରିଶ କରିଥିଲେ। ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ଭାଷା ହେବା ଫଳରେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଅବଦାନ ସକାଶେ ପ୍ରତିବର୍ଷ  ଆଠଟି ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ପୁରସ୍କାର ପ୍ରଦାନ କରାଯିବ। ଏହାଛଡା ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ପାଇଁ ଏକ ସେଣ୍ଟର ଅଫ୍ ଏକ୍ସଲେନ୍ସ ସ୍ଥାପନ କରିବାକୁ ସୁଯୋଗ ମିଳିବ। କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟଗୁଡ଼ିକରେ ଓଡ଼ିଆ ଶିକ୍ଷାବିତମାନେ ନିଯୁକ୍ତିର ସୁଯୋଗ ପାଇପାରିବେ।<ref>http://www.telegraphindia.com/1140221/jsp/frontpage/story_18004148</ref><ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/bhubaneswar/Milestone-for-state-as-Odia-gets-classical-language-status/articleshow/30779140.cms|title=Milestone for state as Odia gets classical language status|date=2014-02-21|work=The Times of India|access-date=2024-01-01|issn=0971-8257}}</ref> ୨୦୧୪ ମସିହା ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୧ତାରିଖ ଦିନ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାକୁ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟତାର ମାନ୍ୟତାପାଇଁ ରାଜପତ୍ର ବିଜ୍ଞପ୍ତି ଜାରି କରାଯାଇଥିବାରୁ, ୨୦୧୫ ମସିହାରୁ ଏହି ଦିନଟିକୁ '''ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଦିବସ''' ରୂପେ ପାଳନ କରିବାପାଇଁ [[ଓଡ଼ିଶା ସରକାର]] ନିଷ୍ପତି ନେଇଛନ୍ତି ।<ref>http://www.dailypioneer.com/state-editions/bhubaneswar/shastriya-odia-bhasha-divas-on-march-11.html</ref><ref>{{cite web|title=Classical_Language_Odia-_BOOK_3|url=https://www.academia.edu/10352866/Classical_Language_Odia-_BOOK_3}}</ref>

== ଓଡ଼ିଆ କଥନ ==
* କହୁଥିବା ଲୋକସଂଖ୍ୟା:
* ୩,୩୦,୧୭,୪୪୬ (୨୦୦୧)<ref>http://censusindia.gov.in/Census_Data_2001/Census_Data_Online/Language/Statement1.htm</ref>
* ୩,୭୫,୨୧,୩୨୪ (୨୦୧୧)<ref>{{cite web |last1=CENSUS OF INDIA 2011 |title=LANGUAGE |url=http://censusindia.gov.in/2011Census/C-16_25062018_NEW.pdf |publisher=Government of India |page=7}}</ref>

* କୁହାଯାଉଥିବା ସ୍ଥାନ: [[ଓଡ଼ିଶା]] ([[ଭାରତ]])

== ଓଡ଼ିଆ ଲିପି ==

=== ସ୍ୱରବର୍ଣ୍ଣ ===
{| class="wikitable"
|-
| align="center" style="background:#f0f0f0;"|'''ଲିଖନ'''
| align="center"|'''ଅ'''
| align="center" |'''ଆ'''
| align="center" |'''ଇ'''
| align="center" |'''ଈ'''
| align="center" |'''ଉ'''
| align="center" |'''ଊ'''
| align="center" |'''ଋ'''
| align="center" |'''ଏ'''
| align="center" |'''ଓ'''
|-
| '''ନାମ'''||a||ā||i||ī||u||ū||r̥||e||o
|-
| '''ଉଚ୍ଚାରଣ'''||/ɔ/||/a/||/i/||/i/||/u/||/u/||/ru/||/e/||/o/
|-
|}
==କମ୍ପ୍ୟୁଟରରେ ଓଡ଼ିଆ==
ବର୍ତ୍ତମାନ କମ୍ପ୍ୟୁଟର ଯୋଗେ ଓଡ଼ିଆ ଟାଇପ କରିବା ସହଜ ହୋଇଯାଇଛି । କମ୍ପ୍ୟୁଟରରେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଟାଇପ କରିବାପାଇଁ ଯଥେଷ୍ଟ ସଂଖ୍ୟାରେ ବିଭିନ୍ନ ଆପ୍ଲିକେସନ ଉପଲବ୍ଧ । ସେଥିମଧ୍ୟରୁ ଲିପି, ଆକୃତି ଆଦି ପୂର୍ବରୁ ଥିବା ବେଳେ ମାଇକ୍ରୋସଫ୍ଟଦ୍ୱାରା ଇଣ୍ଡିକ ଇନ୍ପୁଟ ଭାରତୀୟ ଭାଷାରେ ଉପଲବ୍ଧ, ଯାହାଦ୍ୱାରା ଓଡ଼ିଆ ଲିପିରେ ସହଜରେ ଯେ କୌଣଶି ଆପ୍ଲିକେସନରେ ଓଡ଼ିଆରେ ଟାଇପ କରାଯାଇ ପାରୁଛି। ଏହା ଭିନ୍ନ ୱେବରେ ଅନେକ ପରିମାଣରେ ଓଡ଼ିଆ ଅଭିଧାନ, ଇଂରେଜୀରୁ ଓଡ଼ିଆକୁ ଅନୁବାଦ କରିବା ପାଇଁ ବହୁତ ସୁବିଧା ପ୍ରଦାନ କରୁଛି .<ref>{{Cite web |url=http://bhashaindia.com/ilit/Oriya.aspx |title=ଆର୍କାଇଭ୍ କପି | |access-date=2016-12-19 |archive-date=2016-11-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161129151231/http://www.bhashaindia.com/ilit/Oriya.aspx |url-status=dead }}</ref>।

==ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ସରକାରୀକରଣ==
ଓଡ଼ିଶା ବିଧାନ ସଭାରେ 1954 ମସିହା ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ସରକାରୀ ସ୍ତରରେ ବ୍ୟବହାର ପାଇଁ ଆଇନ ହେଇଥିଲା । <ref>https://en.wikipedia.org/wiki/The_Orissa_Official_Language_Act,_1954</ref>। ଏହା ଅନୁସାରେ ସରକାରୀ ସ୍ତରରେ ସମସ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟ ଓଡ଼ିଆରେ ହେବାପାଇଁ ସ୍ଥିରୀକୃତ ହୋଇଥିଲା । ମାତ୍ର ଉଦ୍ୟମର ଅଭାବ ଓ ଓଡ଼ିଆ ଟାଇପ ରାଇଟରରେ ଓଡ଼ିଆ ଟାଇପ କରିବାର ଅସୁବିଧାଗତ କାରଣରୁ ଏହା ବାସ୍ତବିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇ ପାରିନଥିଲା । ତେବେ ବର୍ତ୍ତମାନ ସରକାରଙ୍କଦ୍ୱାରା ପୁନର୍ବାର ତାକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବାକୁ ଦୃଢ଼ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଆଯାଇ ତାହାକୁ ଲାଗୁ କରାଯାଇଛି । <ref>http://indianexpress.com/article/india/india-news-india/odisha-to-implement-odia-in-official-transaction-naveen-patnaik/</ref>। ଏଥିପାଇଁ ରାଜ୍ୟର ଭାଷା ସଚେତନ ନାଗରିକମାନେ ମଧ୍ୟ ବହୁ ବାର ଦାବି କରିଆସିଛନ୍ତି ।

== ଇଉନିକୋଡ଼ରେ ଓଡ଼ିଆ ==
ଓଡ଼ିଆର [[Unicode|ଇଉନିକୋଡ଼]] ଲିପି ଏହିପରି - U+0B00 ଉଦାହରଣ: U+0B7F । ଧୂଷର ଜାଗାସବୁ ଦିଆଯାଇନଥିବା କୋଡ଼ପାଇଁ ।

{{Unicode chart Oriya}}

== ଆଧାର ==
{{Reflist|30em}}

== ବାହାର ଲିଙ୍କ ==
* [http://technical-hindi.googlegroups.com/web/ORB-TTGarima_to_Unicode_Oriya_Converter-16.html?hl=en&gda=rVU54mMAAAANVrw0Rm3VIAGdygBtpbs3UvE6MbtcuCVS2ZB_bplQyjbz0iS46tBHiSYstZRIBEVQ8_B3v-QS0cjByZJnL8-vq36jfQM1QADhjQkP2e1qIlMJP-kItwVPBwjdKujmMDMg9WBGCR9Xatk4Dsh_gTBq&gsc=oGLHAwsAAACI6cYe-NqUvBTwETwHsrTR ORB-TTGarima ଓଡ଼ିଆ ଅନଲାଇନ କନଭର୍ଟର]{{Dead link|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* [http://books.google.co.in/books?id=VCA6B0ZHjk0C&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false ଓଡ଼ିଆ-ଇଂରାଜୀ ଶବଦକୋଷ] (ଗୁଗଲ ବୁକ୍‌ସ; ଆର.ଜେ. ଗୁଣ୍ଡି)

{{ଭାରତର ଭାଷା}}
{{ଓଡ଼ିଶା}}
{{ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରସଙ୍ଗ}}

[[ଶ୍ରେଣୀ:ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା]]
[[ଶ୍ରେଣୀ:ଭାରତର ସାମ୍ବିଧାନିକ ଭାଷା]]