ଦାମୋଦର ନଦୀ
ଦାମୋଦର ନଦୀ (Pron:/ˈdæmoˌdaː/)ଭାରତୀୟ ରାଜ୍ୟ ପଶ୍ଚିମ ବଙ୍ଗ ଓ ଝାଡ଼ଖଣ୍ଡ ଦେଇ ପ୍ରବାହିତ ହଉଥିବା ଏକ ମୁଖ୍ୟ ନଦୀ । ଏହି ନଦୀ ଉପତ୍ୟକା ଅଞ୍ଚଳ ଖଣିଜ ସମ୍ପଦ ରେ ପରିପୂର୍ଣ ଓ ଏହାର ତଟବର୍ତୀଇଲାକା ରେ ବହୁଳ ପରିମାଣ ରେ ଖଣି ଓ ସମ୍ପର୍କିତ ଶିଳ୍ପ ରେ ପରିପୂର୍ଣ । ଏହା ପ୍ରଥମେ " ପଶ୍ଚିମ ବଙ୍ଗ ର ଦୁଖ " ନାମରେ କୁହାଯାଇଥାଇ ପ୍ରତିବର୍ଷ ବନ୍ୟା ବଙ୍ଗୀୟ ସମତଳ ଅଞ୍ଚଳ ରେ ବିପତ୍ତି ସୃଷ୍ଟି କରୁଥିଲା । ତେବେ ବର୍ତମାନ ଦାମୋଦର ଓ ତାହାର ଶାଖା ନଦୀ ସମୂହ ରେ ଅନେକ ବନ୍ଧ ନିର୍ମାଣ କରାଯାଇ ଜଳଭଣ୍ଡାର ରେ ଜଳ ସଂଗ୍ରହ କରାଯିବାରୁ ବନ୍ୟା ବିପତ୍ତି ଅନେକ ପରିମାଣ ରେ ରୋକା ଯାଇ ପାରିଛି ।
ବ୍ୟୁପତ୍ତି
ସଂସ୍କୃତ ରେ 'ଦାମ' କୁ ରଜ୍ଜୁ କୁହାଯାଇଥାଏ ଓ " ଉଦର" ପେଟ କୁ ବୁଝାଏ ।ତେଣୁ ଏହା " ପେଟ କୁ ଘେରେଇ ରହିଥିବା ରଜ୍ଜୁ ( ବେଲ୍ଟ)" କୁ ବୁଝାଏ । ହିନ୍ଦୁ ଦେବତା କୃଷ୍ଣ ଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ବିମାତା ରଜ୍ଜୁ ରେ ବାନ୍ଧି ଥିଲେ ବୋଲି ପୁରାଣ ରେ ଉଲେଖ । .[୧]
ଉପନଦୀ ସମୂହ
ବରକାର , କୋନାର । ବୋକାରୋ , ହରାରୋ , ଯମୁନିଆ , ଘରି, ଗୁଆଇଆ, ଖଣ୍ଡିଆ , ଓ ଭେରା ଆଦି ଏଗାର ଉପନଦୀ ଗୁଡିକ । .[୧][୨]
ବରକାର ଏହାର ମୁଖ୍ୟ ଉପନଦୀ । ଏହା ପଦ୍ମା ନଦୀ ରୁ ହଜାରିବାଗ ଜିଲ୍ଲା ରେ ବାହାରି ଝାଡ଼ଖଣ୍ଡ ରାଜ୍ୟ ଦେଇ ପ୍ରବାହିତ ହେଇ ଦିଶେର୍ଗଦ ଠାରେ ଦାମୋଦର ସହ ଲୀନ ହୁଏ । ଏହି ନଦୀ ଓ ଦାମୋଦର ଛୋଟନାଗପୁର ମାଳଭୂମି ଅଞ୍ଚଳ କୁ ତ୍ରିଭକ୍ତ କରିଥାଏ । ଏହା ପାର୍ବତ୍ଯ ଅଞ୍ଚଳ ରେ ତୀବ୍ର ଗତି ରେ ପ୍ରବାହିତ ହେଇଥାଏ ଓ ଏଥିରେ ବାରାହୀ ନିକଟ ରେ ଗ୍ରାଣ୍ଡ ଟ୍ରଙ୍କ ରୋଡ ପାଇଁ ଦୁଇଟି ବୃହତ ସେତୁ ରହିଛି । ଶେଠୀ ମଧ୍ୟ ରୁ ଏକ ସେତୁ ବରକାର ନଦୀ ର ପ୍ରବଳ ବନ୍ୟାଜଳ ରେ ଧୋଇ ହେଇ ଯାଇଥିଲା । ଏକ ସେତୁ 1913 ମସିହା ରେ ପ୍ରସ୍ତର ଦ୍ଵାରା ନିର୍ମିତ ହେଇଥିଲା ଓ ଅନନ୍ୟ ଏକ 1946 ମସିହା ରେ ନିର୍ମିତ ହେଇଥିଲା । .[୩]
ଦୁଖ ର ନଦୀ
ବର୍ଷା ଋତୁ ସମୟ ରେ ଛୋଟନାଗପୁର ମାଳଭୂମି ଅଞ୍ଚଳ ରେ ହାରାହାରି 1,400 ମିଲିମିଟର ବୃଷ୍ଟିପାତ ହେଇଥାଏ । ଏହା ଦ୍ଵାରା ଦାମୋଦର ନଦୀ ଓ ତାହାର ଉପନଦୀ ରେ ଜଳ ତୀବ୍ର ଗତି ରେ ସମତଳ ଅଞ୍ଚଳ କୁ ପ୍ରବାହିତ ହେଇଥାଏ । ଏହା ତଳ ଅଞ୍ଚଳ ରେ କୁଳ ଲଂଘିବା ସହ ବହୁ କାଳ ରୁ ପ୍ରବଳ ବନ୍ୟା ସୃଷ୍ଟି କରିଆସୁଥିଲା । .[୪]
- ↑ ୧.୦ ୧.୧ Chattopadhyay, Akkori, Bardhaman Jelar Itihas O Lok Sanskriti (History and Folk lore of Bardhaman District.
- ↑ Sabharwal, L.R., I.F.S., Conservator of Forests, Bihar, Notes as part of Appendix IV to Report of the Damodar Flood Enquiry Committee, 1943, republished in Rivers of Bengal, a compilation, Vol III, 2002, p. 236, West Bengal District Gazeteers, Government of West Bengal
- ↑ Houlton, Sir John, Bihar the Heart of India, 1949, p. 117, Orient Longmans Ltd.
- ↑
{{cite web}}: Empty citation (help)
ଦାମୋଦର ଉପତ୍ୟକା
ହଜାରିବାଗ , ବୋକାରୋ , କୋଦରମା ଆଦି ଅଞ୍ଚଳ କୁ ନେଇ ଦାମୋଦର ଉପତ୍ୟକା ରହିଛି । ଏହି ଉପତ୍ୟକା ବିପୁଲ୍ଲ ପରିମାଣ ରେ ଖଣିଜ ଦ୍ରବ୍ୟ ରେ ପରିପୂର୍ଣ । ନଦୀ ଜଳ ର ଉପଲବ୍ଧିତା ହେତୁ ଏହି ଅଞ୍ଚଳ ରେ ବହୁ ଶିଳ୍ପ ଗଢି ଉଠି ପଶ୍ଚିମ ବଙ୍ଗ , ଝାଡ଼ଖଣ୍ଡ ଆଦି ରାଜ୍ୟ ର ଅର୍ଥନୀତି ରେ ବହୁତ ଉନ୍ନତି ଆଣିଛି । 1948 ମସିହା ରେ ଏଠାରେ ବହୁମୂଖୀ ଜଳଭଣ୍ଡାର ପ୍ରକଳ୍ପ , ଯାହା ସ୍ଵାଧୀନ ଭାରତ ର ପ୍ରଥମ ବହୁମୂଖୀ ବିଶାଳ ପ୍ରକଳ୍ପ ଥିଲା , ତାହା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଲା ପରେ ଏହା ଜଳ ବିଦ୍ୟୁତ ଓ ଜଳସେଚନ ଦେବା ସହ ବନ୍ୟା ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ରେ ଅଗ୍ରଣୀ ଭୂମିକା ନେଇଛି । ଦାମୋଦର ଉପତ୍ୟକାଞ୍ଚଲା ରେ 2.883 ବର୍ଗକିଲୋମିଟର ଅଞ୍ଚଳ ରେ କୋଇଲା ଥିବାର ଅନିଷ୍କାର କରଯାଇଥିଲା । ଏହି ଠାରେ ବର୍ତମାନ , ଝରିଆ , ରାଣିଗଞ୍ଜ , ପଶ୍ଚିମ ବୋକାରୋ , ପୂର୍ବ ବୋକାରୋ , ରାମଗଡ , ଦକ୍ଷିଣ କରାନପୁରା ଉତ୍ତର କରାନପୁରା କୋଇଲାଖଣି ସମୂହ ରହିଛି । [୧]
Damodar River (Pron:/ˈdæmoˌdaː/) is a river flowing across the Indian states of West Bengal and Jharkhand. Rich in mineral resources, the valley is home to large-scale mining and industrial activity. Earlier known as the Sorrow of Bengal[୨] because of its ravaging floods in the plains of West Bengal, the Damodar and its tributaries have been somewhat tamed with the construction of several dams.