ଛତରପୁର ରାଜ୍ୟ
ଛତରପୁର , ଏକ ପୂର୍ବତନ ବ୍ରିଟିଶ ଅଧୀନ ଭାରତୀୟ ଏକ ରାଜ୍ୟ ଥିଲା । ଏହା ସ୍ଵାଧୀନତା ପରେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଦ୍ଶ ର ଏକ ଜିଲ୍ଲା ଓ ଛତରପୁର ସହର ଏହାର ସଦର ମହକୁମା ତଥା ଏକ ମୁନିସିପାଲିଟି ଅଞ୍ଚଳ.।
History
1785 ମସିହା ରେ ସ୍ଥାପିତ ହେଇଥିବା ଛତରପୁର , ବୁନ୍ଦେଲା ର ରାଜପୁତ ମୁଖ୍ୟ ଛତ୍ରସାଲ ଙ୍କ ନାମାନୁସାରେ ନମିତା ହେଇଥିଲା । ଏହି ରାଜ୍ୟ ଛତ୍ରସାଲ ଙ୍କ ବଂଶଜ ମାନଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ଶାସିତ ହେଲା ପରେ ପୋଂବର ବଂଶ ଏହାର ଅଧିକାର କଲେ । କଂୱାର ସୋନ ସିଂହ ପୋଂବର ଏହା କୁ ବୃତିଉଶ ମାନେ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ । ଏହି ରାଜ୍ୟ ଉତ୍ତରାଧିକାରୀ ନ ଥିବାରୁ ବ୍ରିଟିଶ ମାନଙ୍କ ଅଧୀନ କୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ ଭାବେ ଯିବା କଥା ହେଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ବ୍ୟତିକ୍ରମ କରି ଏହାକୁ ବ୍ରିଟିଶ ମାନେ ଜଗତ ରାଜ ଙ୍କୁ ଦିଆ ଯାଇଥିଲା । ଏହି ରାଜ୍ୟ ର ଆୟତନ 1,118 ବର୍ଗ କିଲୋମିଟର ହେଇଥିଲା ବେଳେ 1901 ରେ ଏହାର ଜଣ ସଂଖ୍ୟା 156,139 ଥିଲା ।
1901 ମସିହା ରେ ଛତରପୁର ସହର ର ଲୋକ ସଂଖ୍ୟା 10,029 ଥିଲା । ଏହା ପୂର୍ବରୁ ବ୍ରିଟିଶ ସେନା ମାନଙ୍କ ଅବାସ ସ୍ଥଳୀ ମଧ୍ୟ ଥିଲା । [୧]
ରାଜା
- 1785 -1816 Kunwar Sone Shah(d. 1816)
- 1816 -1854 Partab Singh(d. 1854)
- 1854 -1867 Jaghat Singh(b. 1846 - d. 1867)
- 1867 -1895 Vishvanath Singh(b. 1866 - d. 1932)
ମହାରାଜା
- (4 May 1649 – 20 December 1731) Maharaja Chhatrasal
- 1895-1932 Vishvanath Singh(b. 1866 - d. 1932)
- 1932-1947 Bhawani Singh(b. 1921 - d. 2006)[୨]
ଛତରପୁର ଦେଶ ସ୍ଵାଧିନ ହେବାର ପରେ ବିନ୍ଦ୍ୟ ପ୍ରଦେଶ ସହ ମିଶି ପରେ 1956 ମସିହା ରେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଦେଶ ସହ ଭାରତୀୟ ରାଜ୍ୟ ସମୂହ ରେ ସମ୍ମିଳିତ ହେଇଥିଲା ।
ଭୌଗୋଳିକ ସ୍ଥିତି
ଛତରପୁର ର ଭୋଗୋଳିକ ସ୍ଥିତି 24°54′N 79°36′E / 24.9°N 79.6°E.[୩] ଏହା ର ପତ୍ତନ 1000 ଫୁଟ । ଏହା ମଧ୍ୟ ପ୍ରଦେଶ ର ଉତ୍ତର ପୂର୍ବ ଦିଗ ରେ ଅବସ୍ଥିତ । ଏହାକୁ ଲାଗି ଝାଁସୀ , ବାନ୍ଦା ଓ ଗ୍ଵାଲିଆର ଜିଲ୍ଲା ରହିଛି ।
ଜନ ଆବାଦୀ
2011 ଜନଗଣନା ଅନୁସାରେ ଛତରପୁର ର ଜଣ ସଂଖ୍ୟା 147,669 ଥିଲା ଯାହା ମଧ୍ୟ ରୁ 53 % ପୁରୁଷ ଓ 47% ମହିଳା ଥିଲେ । 6 ବର୍ଷ ରୁ କମ ଆବାଦୀ 15 % ଥିଲା । ସାକ୍ଷ୍ୟରତା ହାର 69% , ଯାହା ଜାତୀୟ ହାର 59.5% ଠାରୁ ଅଧିକ ଥିଲା ।
ଆର୍ଥିକ ସ୍ଥିତି
Tଏଠାରେ କୌଣସି ବୃହତ ଶିଳ୍ପ ନାହିଁ ।କୃଷି ଉପରେ ମୁଖ୍ଯତଃ ନିର୍ଭରଶୀଳ ଏହି ଅଞ୍ଚଳ ଗ୍ରାନାଇଟ ଖଣିଜ ଦ୍ରବ୍ୟ ମିଳିଥାଏ । ମରୁଡି ପ୍ରବଣ ଏହି ଅଞ୍ଚଳ ଆର୍ଥିକ ଦ୍ରୁଷ୍ଟି ରୁ ଦୁର୍ବଳ ରହେ ।
ପର୍ଯ୍ୟଟନ
- ଖାଜୁରାହୋ
- ଧୁବଳା ମିଉଜିଆମ
- ଜଟାଶଙ୍କର ଧର୍ମସ୍ଥଳୀ
- ଭୀମକୁଣ୍ଡ , ପ୍ରକୃତିକ ଜଳ କୁଣ୍ଡ ଓ ଧମସ୍ଥଳୀ
- ଖାଜୁରାହୋ ନିକଟସ୍ଥ ରେନାହ ଜଳପ୍ରପାତ
- ହନୁମାନ ଟଉରିଆ
- ବାମର ଅବିଆଣୀ , ପ୍ରାଚୀନ ମାଁ ଦୂର୍ଗା ମନ୍ଦିର
- ପାନ୍ନା ଜାତୀୟ ପାର୍କ
- ପାଣ୍ଡବ ପ୍ରପାତ
- ଲବକୁଶନଗର ହନୁମାନ ମନ୍ଦିର
ଆଧାର ସମୂହ
ଜୀବନୀ
- J. R. Ackerley, Hindoo Holiday, NYRB Classics, ISBN 978-0-940322-25-7