ପଞ୍ଚରତ୍ନ ଶିବ ମନ୍ଦିର
| ପଞ୍ଚରତ୍ନ ଶିବ ମନ୍ଦିର | |
|---|---|
.jpg) | |
| Religion | |
| ଅନୁବନ୍ଧଗୁଡ଼ିକ | ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମ |
| District | ରାଜସାହି ଜିଲ୍ଲା |
| Location | |
| ସ୍ଥାନ | ପୁଥିଆ |
| Country | ବଙ୍ଗଳାଦେଶ |
ପଞ୍ଚରତ୍ନ ଶିବ ମନ୍ଦିର, ବଙ୍ଗଳାଦେଶରେ ଥିବା ଏକ ହିନ୍ଦୁ ମନ୍ଦିର । ଏହି ମନ୍ଦରଟି ଭୁବନେଶ୍ୱର ଶିବ ମନ୍ଦିର ଭାବରେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରସିଦ୍ଧ । ଏହି ମନ୍ଦିରଟି ରାଜସାହି ଜିଲ୍ଲାର ପୁଥିଆଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ । ଏହି ମନ୍ଦିରଟି ପୁଥିଆରେ ଥିବା ମନ୍ଦିର ପରିସର ଭିତରେ ଅବସ୍ଥିତ । ଏହି ଐତିହାସିକ ତୀର୍ଥ ସ୍ଥାନଟି ପାଖରେ ଶିବ ନାମକ ଏକ ହ୍ରଦ ରହିଛି । ଏହି ମନ୍ଦିରର ଉପର ଭାଗ ଗମ୍ବୁଜ ଗୁଡ଼ିକଦ୍ୱାରା ସୁସଜ୍ଜିତ ହୋଇଛି । ମନ୍ଦିରଟିର ଉପରି ଭାଗରେ ସମୁଦାୟ ୫ଟି ଗମ୍ବୁଜ ରହିଛି । ଏହି ମନ୍ଦିରଟି ପୁଥିଆ ରାଜ ଉଆସର ପ୍ରବେଶ ଦ୍ୱାର ନିକଟରେ ରହିଛି ।[୧][୨]
ବଙ୍ଗଳାଦେଶରେ ଏବେ ସୁରକ୍ଷିତ ଅବସ୍ଥାରେ ଥିବା ହିନ୍ଦୁ ମନ୍ଦିର ମଧ୍ୟରେ ଏହି ମନ୍ଦିରଟି ସବୁଠାରୁ ଅଧିକ ଆକର୍ଷଣୀୟ ଏବଂ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ମୟ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ । ଏହାର ନିର୍ମାଣ ଶୈଳୀ ଏବଂ ଦୃଶ୍ୟମାନ କୀର୍ତ୍ତି ରାଶି ଗୁଡ଼ିକ ଏହି ମନ୍ଦିରକୁ ଏକ ବିଶେଷ ପରିଚୟ ଦେଇଛି ।[୧]
ଅବସ୍ଥିତି
[ସମ୍ପାଦନା]ଏହି ମନ୍ଦିରଟି ବଙ୍ଗଳାଦେଶର ରାଜସାହି ଜିଲ୍ଲାର ପୁଥିଆଠାରେ ରହିଛି । ରାଜସାହି ସଦର ମହକୁମାଠାରୁ ପୁଥିଆ ସହର ୩୨ କିଲୋମିଟର ଦୂରରେ ଅବସ୍ଥିତ ।[୩] ଢାକା ରାଜସାହି ଜାତୀୟ ରାଜପଥ ସହ ଏହି ସ୍ଥାନକୁ ସଂଯୋଗ ରହିଛି ।[୨]
ଇତିହାସ
[ସମ୍ପାଦନା]ମନ୍ଦିରଟି ପୁଥିଆ ରାଜ ଉଆସ ମଧ୍ୟରେ ଅବସ୍ଥିତ । ରାଜସାହିର ପୁଥିଆରେ ଥିବା ରାଜବାଟୀଟି ୧୮୨୩ରୁ ୧୮୯୫ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦ ମଧ୍ୟରେ ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା । ଏହି ରାଜ ଉଆସଟି ପଞ୍ଚ ଅନି ପ୍ରାସାଦ ନାମରେ ନାମିତ । ଏହି ମନ୍ଦିରଟି ପୁଥିଆ ରାଜ ଉଆସର ପ୍ରବେଶ ଦ୍ୱାରରେ ଅବସ୍ଥିତ । ଏହି ମନ୍ଦିରଟି ରାଣୀ ଭୁବନ ମୟୀ ଦେବୀଙ୍କଦ୍ୱାରା ନିର୍ମାଣ ହୋଇଥିଲା । ପୁଥିଆ ରାଜବାଟିର ରାଜା ଜଗତ ନାରାୟଣ ରାୟଙ୍କର ପତ୍ନୀ ଥିଲେ ଭୁବନ ମୟୀ ଦେବୀ ।[୪] ଏହି ମନ୍ଦିରଟି ୧୮୨୩ରୁ ୧୮୩୦ ମସିହା ଭିତରେ ନିର୍ମାଣ ହୋଇଥିଲା । ଏହି ମନ୍ଦିରଟିର ନିର୍ମାଣରେ ସମୁଦାୟ ୩୦ ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କା ଖର୍ଚ୍ଚ ହୋଇଥିବାର ଅନୁମାନ କରାଯାଏ ।[୧]
ବିଶେଷତା
[ସମ୍ପାଦନା]
ଏହି ମନ୍ଦିରଟି ମଧ୍ୟ ରାଜ ପ୍ରାସାଦରେ ଥିବା ପଞ୍ଚରତ୍ନ ଗୋବିନ୍ଦ ମନ୍ଦିର ପରି ହୋଇଛି । ଏହି ମନ୍ଦିରର ଉପରେ ମଧ୍ୟ ସେ ମନ୍ଦିର ଭଳି ଗୋଟିଏ ବଡ଼ ଗମ୍ବୁଜ ଏବଂ ଚାରୋଟି କ୍ଷୁଦ୍ର ଗମ୍ବୁଜ ଅଛି । ଏହି ମନ୍ଦିରରେ ମଧ୍ୟ ସେ ମନ୍ଦିର ଭଳି ଟେରାକୋଟା କାର୍ଯ୍ୟ ହୋଇଛି । ଏହି ମନ୍ଦିରଟି ୧୧.୬୬ ଫୁଟ ଉଚ୍ଚରେ ଅବସ୍ଥିତ । ଏହି ମନ୍ଦିରଟିର ତଳ ଭାଗ ଏକ ବର୍ଗାକାର କ୍ଷେତ୍ର ପରି ହୋଇଛି ଏବଂ ଏହାର ଉପର ଭାଗର ଗମ୍ବୁଜ ଗୁଡ଼ିକ ମହୁମଛିର ବସା ପରି ହୋଇଛି ।[୧][୪]
୬୫ ବର୍ଗ ଫୁଟ ଆକାରରେ ନିର୍ମାଣ ହୋଇଛି ଏହି ମନ୍ଦିରଟି । ଏହା ମଧ୍ୟରେ କେବଳ ଗର୍ଭ ଗୃହଟି ୧୩.୨୫ ବର୍ଗ ଫୁଟର । କଳା ମୁଗୁନି ପଥରରେ ନିର୍ମିତ ଏକ ଶିବ ଲିଙ୍ଗ ରହିଛି ଏହି ମନ୍ଦିର ଭିତରେ । ଏହି ମନ୍ଦିରଟି ଇଟାରେ ତିଆରି ହୋଇଛି । ମନ୍ଦିରଟିର ଉତ୍ତର ଭାରତର ମନ୍ଦିର ଶୈଳୀରେ ନିର୍ମାଣ ହୋଇଛି । ଏହି ମନ୍ଦିରର ଗର୍ଭ ଗୃହକୁ ଲାଗି ଆହୁରି ଚାରୋଟି ଘର ରହିଛି । ଏହି ଚାରୋଟି ଘରକୁ ଗର୍ଭ ଗୃହରୁ ଗୋଟିଏ ଲେଖାଏଁ ସଂଯୋଗ ଦ୍ୱାର ରହିଛି ।
ଆଧାର
[ସମ୍ପାଦନା]- ↑ ୧.୦ ୧.୧ ୧.୨ ୧.୩ "Puthia Rajbari". Pancha Ratna Shiva Temple. Rajshahi University Web Page. Archived from the original on 18 May 2015. Retrieved 12 May 2015.
- ↑ ୨.୦ ୨.୧ Mikey Leung; Belinda Meggitt (2009). Bangladesh. Bradt Travel Guides. p. 301. ISBN 978-1-84162-293-4.
- ↑ Alam, Mahmamuda, Puthia temple complex: Developing tourism through architecture (pdf), BRAC University, retrieved 11 May 2015
- ↑ ୪.୦ ୪.୧ Bangladesh. Ministry of Cabinet Affairs. Establishment Division; Muhammad Ishaq (1976). Bangladesh District Gazetteers: Rajshahi 1976. Bangladesh Government Press. p. 72.