ନାମୱର ସିଂହ
ନାମୱର ସିଂହ | |
|---|---|
![ନାମୱର ସିଂହ ରାଜକମଳ ପ୍ରକାଶନଦ୍ୱାରା ପ୍ରକାଶିତ "ଆଲୋଚନା" ସଂସ୍କରଣ ୫୩-୫୪ ଉନ୍ମୋଚନ ଅବସରରେ [୧]](/wiki/%E0%AC%AB%E0%AC%BE%E0%AC%87%E0%AC%B2:Bharat-s-tiwari-photography-IMG_2504_June_06,_2015.jpg) ନାମୱର ସିଂହ ରାଜକମଳ ପ୍ରକାଶନଦ୍ୱାରା ପ୍ରକାଶିତ "ଆଲୋଚନା" ସଂସ୍କରଣ ୫୩-୫୪ ଉନ୍ମୋଚନ ଅବସରରେ [୧] | |
| ମୂଳନାମ | ନାମୱର ସିଂହ |
| ଜନ୍ମ ଓ ଜନ୍ମସ୍ଥାନ | ୨୮ ଜୁଲାଇ ୧୯୨୬ ବାରଣାସୀ, ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶ |
| ମୃତ୍ୟୁ | ୧୯ ଫେବୃଆରୀ ୨୦୧୯ (ବୟସ ୯୨) ଦିଲ୍ଲୀ |
| ବୃତ୍ତି | ଲେଖକ, ସମୀକ୍ଷକ |
| ଭାଷା | ହିନ୍ଦୁ |
| ଜାତୀୟତା | ଭାରତୀୟ |
| ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ | ବନାରସ ହିନ୍ଦୁ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ |
| ସାହିତ୍ୟ କୃତି | କବିତା କେ ନୟେ ପ୍ରତିମାନ, ଛାୟାବାଦ, ଦୂସାରୀ ପରମ୍ପରା କି ଖୋଜ |
| ପୁରସ୍କାର | ୧୯୭୧ : କେନ୍ଦ୍ର ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀ ସମ୍ମାନ ୧୯୯୧: ଶଳକା ସମ୍ମାନ,ସାହିତ୍ୟ ଭୂଷଣ ସମ୍ମାନ, କୁଭେମ୍ପୁ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ସମ୍ମାନ |
| ସମ୍ପର୍କୀୟ | କାଶିନାଥ ସିଂହ(ଭାଇ) |
ନାମୱର ସିଂହ ( ୨୮ ଜୁଲାଇ ୧୯୨୬ - ୧୯ ଫେବୃଆରୀ ୨୦୧୯) ଜଣେ ଭାରତୀୟ ସାହିତ୍ୟ ସମୀକ୍ଷକ, ଭାଷାବିତ, ଶିକ୍ଷାବିତ ଥିଲେ । ସେ ବନାରସ ହିନ୍ଦୁ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟରୁ ଡକ୍ଟରେଟ ହାସଲ କରିଥିଲେ । ସେ ବନାରସ ହିନ୍ଦୁ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ସମେତ ଅନ୍ୟ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟରେ ହିନ୍ଦୀ ଅଧ୍ୟାପନା କରିଥିଲେ । ସେ ଦିଲ୍ଲୀସ୍ଥିତ ଜବାହର ନେହେରୁ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟରେ "ଭାରତୀୟ ଭାଷା କେନ୍ଦ୍ର" ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ ଏବଂ ୧୯୯୨ରେ ଅବସର ନେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସେଠାରେ "ପ୍ରଫେସର ଅଫ ଏମିରଟସ" ଭାବରେ ଥିଲେ ।[୨]
ପ୍ରାରମ୍ବିକ ଜୀବନ
[ସମ୍ପାଦନା]ନାମୱର ୧୯୨୬ ମସିହା ଜୁଲାଇ ୨୮ ତାରିଖରେ ବାରଣାସୀର ଜିୟାନପୁରଠାରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।[୩] ଜିୟାନପୁରଠାରେ ସେ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଶିକ୍ଷା ସମାପ୍ତ କରିଥିଲେ । ବାରଣାସୀରେ ସେ ମାଟ୍ରିକ ଓ ଉଚ୍ଚ ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷା ସମାପ୍ତ କରିଥିଲେ । ବନାରସ ହିନ୍ଦୁ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟରୁ ସେ ୧୯୪୯ରେ ସ୍ନାତକ ଓ ୧୯୫୧ରେ ସ୍ନାତକୋତ୍ତର ଶିକ୍ଷା ହାସଲ କରିଥିଲେ । "ହଜାରୀ ପ୍ରସାଦ ଦ୍ୱିବେଦୀ"ଙ୍କ ତତ୍ତ୍ୱାବଧାନରେ ସେ ପିଏଚଡି ହାସଲ କରିଥିଲେ । ନାମୱରଙ୍କ ସାନ ଭାଇ "କାଶିନାଥ ସିଂହ" ମଧ୍ୟ ଜଣେ ଲେଖକ ।[୪]
ବୃତ୍ତିଗତ ଜୀବନ
[ସମ୍ପାଦନା]ପିଏଚଡି ହାସଲ ପରେ ନାମୱର ବନାରସ ହିନ୍ଦୁ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଅଧ୍ୟାପନା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ସ୍ୱଳ୍ପ ସମୟ ପାଇଁ ସେ "ସାଗର ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ"ରେ ମଧ୍ୟ ଅଧ୍ୟାପନା କରିଥିଲେ । ନିଜ ବାମପନ୍ଥୀ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ପାଇଁ ତାଙ୍କୁ ଉଭୟ ଚାକିରୀ ହରେଇବାକୁ ପଡିଥିଲା । ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ସେ ଯୋଧପୁର ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟରେ ମଧ୍ୟ ଶିକ୍ଷାଦାନ କରିଥିଲେ ।ରେ ସେ ଶିକ୍ଷାଦାନର ଏକ ନୂଆ ଧାରା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ସେଠାର "ଭାରତୀୟ ଭାଷା ସଂସ୍ଥା"ର ସେ ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ଥିଲେ । ୧୯୯୨ରେ ସେ ଜବାହରଲାଲ ନେହେରୁ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟରୁ ଅବସର ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।ଅବସର ପରେ ମଧ୍ୟ ସେ "ପ୍ରଫେସର ଅଫ ଏମିରଟସ" ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲେ ।[୫]
୧୯୫୯ ମସିହାରେ ସେ "ଚନ୍ଦୌଲୀ" ଲୋକ ସଭା ଆସନରୁ କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ପାର୍ଟୀର ପ୍ରାଥୀ ଭାବରେ ନିର୍ବାଚନ ଲଢିଥିଲେ କିନ୍ତୁ ପରାଜିତ ହୋଇଥିଲେ । ତାଙ୍କ ୧୮୦୦୦ ଭୋଟ ମିଳିଥିଲା ଓ ସେ ତୃତୀୟ ସ୍ଥାନରେ ରହିଥିଲେ । [୪]
ଜନଯୁଗ, ଆଲୋଚନା ଆଦି ସାହିତ ସମୀକ୍ଷାଧର୍ମୀ ପତ୍ରିକା ସେ ସମ୍ପାଦନା କରିଥିଲେ ।[୪] ଜବାହର ଲାଲା ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟରୁ ଅବସର ନେବା ପରେ ସେ ୱର୍ଦ୍ଧାର "ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ ଅନ୍ତର୍ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ"ର କୁଳପତି ଭାବରେ ନିଯୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ । "ରାଜା ରାମମୋହନ ରାୟ ପାଠାଗାର ଫାଉଣ୍ଡେସନ"ର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ଭାବରେ ମଧ୍ୟ ସେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲେ ।[୫] ଜ୍ଞାନପୀଠ ପୁରସ୍କାର ଚୟନ ସମିତିର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ଭାବରେ ମଧ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲେ ।
ନାମୱରଙ୍କର ୨୦୧୯ ଫେବୃଆରୀ ୧୯ ତାରିଖରେ, ୯୨ ବର୍ଷ ବୟସରେ ପରଲୋକ ଘଟିଥିଲା ।[୪]
ରଚନାବଳୀ
[ସମ୍ପାଦନା]ନାମୱର ୧୨ଟିରୁ ଅଧିକ ପୁସ୍ତକ ରଚନା କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କର କିଛି ପ୍ରମୂଖ ରଚନା ଥିଲା:
- କବିତା କେ ନୟେ ପ୍ରତିମାନ ISBN 978-8-1267-0744-7[୪]
- ଛାୟାବାଦ[୬] ISBN 978-8-1267-0736-2
- ଦୂସରୀ ପରମ୍ପରା କି ଖୋଜ ISBN 978-8-1267-1591-6
- ଇତିହାସ ଔର ଆଲୋଚନା ISBN 978-8-1267-0510-8
ସମ୍ମାନ ଓ ପୁରସ୍କାର
[ସମ୍ପାଦନା]- କେନ୍ଦ୍ର ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀ ପୁରସ୍କାର - ୧୯୭୧( 'କବିତା କେ ନୟେ ପ୍ରତିମାନ' ପାଇଁ)[୪]
- ଶଳକା ସମ୍ମାନ (ଦିଲ୍ଲୀ ହିନ୍ଦୁ ଏକାଡେମୀଦ୍ୱାରା ପ୍ରଦତ୍ତ)
- ସାହିତ୍ୟ ଭୂଷଣ ସମ୍ମାନ (ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶ ହିନ୍ଦୀ ସଂସ୍ଥାନଦ୍ୱାରା ପ୍ରଦତ୍ତ)
- କୁଭେମ୍ପୁ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ପୁରସ୍କାର (ରାଷ୍ଟ୍ରକବି କୁଭେମ୍ପୁ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନଦ୍ୱାରା ପ୍ରଦତ୍ତ)
- ଭାରତ ଭାରତୀ ସମ୍ମାନ
- ଡିଲିଟ (ହାଇଦରାବାଦ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ)
ଆଧାର
[ସମ୍ପାଦନା]- ↑ https://aajtak.intoday.in/story/rajkamal-prakashan-bhartiya-jantantra-ka-jayja-discussion-sahitya-akademy-1-815739.html
- ↑ Suman Keshari (1 January 2009). J.N.U. Mein Namwar Singh. Rajkamal Prakashan. ISBN 978-81-267-1788-0.
- ↑ Namwar Singh (1 January 1994). Kahanā nā hoga: eka daśaka kī bātacīta, Nāmavara Siṃha ke sātha. Vāṇī Prakāśana.
- ↑ ୪.୦ ୪.୧ ୪.୨ ୪.୩ ୪.୪ ୪.୫ "Acclaimed Hindi Author Namvar Singh Dies At 92". NDTV.com. 20 February 2019. Retrieved 20 February 2019.
- ↑ ୫.୦ ୫.୧ "मशहूर आलोचक डॉ नामवर सिंह को दी गई साहित्य अकादमी की महत्तर सदस्यता". NDTVIndia. Retrieved 20 February 2019.
- ↑ Namvar Singh (1 September 2007). Chhayawad. Rajkamal Prakashan. ISBN 978-81-267-0735-5.