ଦୀର୍ଘେଶ୍ଵରୀ ମନ୍ଦିର

ଉଇକିପିଡ଼ିଆ‌ରୁ
ଦୀର୍ଘେଶ୍ୱରୀ ମନ୍ଦିର
ଦୀର୍ଘେଶ୍ୱରୀ ମନ୍ଦିର ଦୃଶ୍ୟ
Religion
ଅନୁବନ୍ଧଗୁଡ଼ିକHinduism
Districtକାମରୁପ
ଦେବାଦେବୀସତୀ ସତୀ
Location
ସ୍ଥାନଉତ୍ତର ଗୌହାଟି
Stateଆସାମ
Country India
Architecture
Typeହିନ୍ଦୁ ମନ୍ଦିର
Tarun Duarah Borphukan

ଦୀର୍ଘେଶ୍ୱରୀ ମନ୍ଦିର (ଅସମୀୟା: দীৰ্ঘেশ্বৰী দেৱালয়) ଆସାମ ପ୍ରଦେଶ, ଭାରତର ଗୌହାଟିରେ ଥିବା ବ୍ରହ୍ମପୁତ୍ର ନଦୀର ଉତ୍ତର କୂଳରେ ଅବସ୍ଥିତ । ମନ୍ଦିର ପାଖରେ ଥିବା ପ୍ରସ୍ତର ଉପରେ ଅନେକ ପୁରାତନ ଛବି ଅଙ୍କିତ ହୋଇଛି । ଆହୋମ ରାଜା ସ୍ୱର୍ଗଦେଓ ଶିବ ସିଂହ (Siva Singha) ସେହି ଇଟା ନିର୍ମିତ ମନ୍ଦିରକୁ ଏକ ଶକ୍ତି ପୀଠ ମାନ୍ୟତା ଦିଆଯାଇଛି ଯେଉଠାରେ ଶକ୍ତି ପୂଜା କରାଯାଏ । ଏହି ମନ୍ଦିରର ମୁଖ୍ୟ ଆକର୍ଷଣ ହେଉଛି ବାର୍ଷିକ ଦୁର୍ଗା ପୂଜା ଉତ୍ସବ ଯେଉଁଠାକୁ ଅନେକ ଭକ୍ତ ଆସି ସମବେତ ହୁଅନ୍ତି ।

କିମ୍ବଦନ୍ତୀ[ସମ୍ପାଦନା]

ଆସାମରେ ଶକ୍ତି ପୂଜା ସଂସ୍କୃତି ବହୁତ ପୁରାତନ ଓ ଏଥି ନିମନ୍ତେ ଦୀର୍ଘେଶ୍ୱରୀ ଏକ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ସ୍ଥାନ ଥିଲା । ପ୍ରଥମ ପତ୍ନୀ ସତୀଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ଶିବ ଶୋକାକୁଳ ହୋଇ ତାଙ୍କ ଶବକୁ ଧରି ସାରା ପୃଥିବୀରେ ବୁଲିବାକୁ ଲାଗିଲେ । ସେହି ଦୁଃଖରୁ ଶିବଙ୍କୁ ମୁକ୍ତି ଦେବା ପାଇଁ ଦେବତାଙ୍କ ଅନୁରୋଧ କ୍ରମେ ବିଷ୍ଣୁ ତାଙ୍କର ସୁଦର୍ଶନ ଚକ୍ର ପ୍ରୟୋଗ କରି ସତୀଙ୍କର ଶବକୁ ଖଣ୍ଡ ଖଣ୍ଡ କରି ଦେଲେ ଯାହା ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରେ ଭୂପତିତ ହୋଇଥିଲା । ସତୀଙ୍କର ଯୌନାଙ୍ଗ ନୀଳାଚଳ ପର୍ବତ ଉପରେ ପଡ଼ିଥିଲା ଯେଉଁଠାରେ କାମାକ୍ଷା ମନ୍ଦିର ତିଆରି ହୋଇଥିଲା । ଅନ୍ୟ ଏକ ଖଣ୍ଡ ସିତାଚଳ ପର୍ବତ ଉପରେ ପଡ଼ିଥିଲା । ସେହି କାଳରୁ ଉକ୍ତ ସ୍ଥାନକୁ ଏକ ପବିତ୍ର ସ୍ଥାନର ମାନ୍ୟତା ଦିଆଯାଇ ଆସୁଛି ।

ଦୀର୍ଘେଶ୍ୱରୀ ମନ୍ଦିରରେ ଥିବା ପାଦ ଚିହ୍ନ ସ୍ୱୟଂ ଦୁର୍ଗାଙ୍କର ପାଦ ଚିହ୍ନ ବୋଲି ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ

କଥିତ ଅଛି, ଅମରତ୍ୱ ପ୍ରାପ୍ତ ମାର୍କଣ୍ଡେୟ ସେହି ସ୍ଥାନକୁ ଆସି ଦେବୀ ଦୁର୍ଗାଙ୍କର ତପସ୍ୟା କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କର ତପସ୍ୟାରେ ପ୍ରୀତ ହୋଇ ଅବଶେଷରେ ଦୁର୍ଗା ତାଙ୍କୁ ଦର୍ଶନ ଦେଇ ଆଶୀର୍ବାଦ ଦେଇଥିଲେ । ସେହି କାରଣରୁ ଦୂର୍ଗା ଆରାଧନା ନିମନ୍ତେ ଦୀର୍ଘେଶ୍ୱରୀ ବିଖ୍ୟାତ ହୋଇ ରହିଲା ।

ଦୀର୍ଘେଶ୍ୱରୀ ମନ୍ଦିରର ପ୍ରବେଶ ଦ୍ୱାର ଯାହା ଆସାମର ଆହୋମ ରାଜ ଶାସନ ସମାୟରେ ତିଆରି ହୋଇଥିଲା

ଇତିହାସ[ସମ୍ପାଦନା]

ପୁରାକାଳରେ ବା ମଧ୍ୟ ଯୁଗରେ ଦୁର୍ଗାଙ୍କର ମନ୍ଦିର ଦୀର୍ଘେଶ୍ୱରୀରେ ଥିଲା କି ନାହିଁ, ତାହା ଜଣା ନାହିଁ । ଏବେକାର ମନ୍ଦିର ୧୭୧୪-୧୭୪୪ ମସିହାରେ ଅହୋମ ରାଜା ସ୍ୱର୍ଗଦେଓ ଶିବ ସିଂହଙ୍କ (Siva Singha) ରାଜତ୍ୱ ସମୟରେ ତିଆରି କରାଯାଇଥିଲା ଯାହାକୁ ଗୁଆହାଟୀ ଓ ନିମ୍ନ ଆସାମର (Lower Assam) ଆହୋମ ଭାଇସରାୟ ତତ୍ତ୍ୱାବଧାନରେ ତିଆରି ହୋଇଥିଲା ।[୧] ପାହାଡ଼ ଉପରେ ଥିବା ପଥର ଉପରେ ମନ୍ଦିରଟି ଇଟାରେ ତିଆରି ହୋଇଥିଲା । ଭୂମି ତଳେ ଏକ ଗୁମ୍ଫା ମଧ୍ୟରେ ଦେବୀ ଦୁର୍ଗାଙ୍କର ବିଗ୍ରହ ରଖାଯାଇଥିଲା ।

ଅହୋମ ରାଜା ସ୍ୱର୍ଗଦେଓ ଶିବ ସିଂହଙ୍କ ପ୍ରସ୍ତର ଖୋଦେଇ, ଦୀର୍ଘେଶ୍ୱରୀ ମନ୍ଦିର

ମନ୍ଦିର ନାମରେ ଜାଗା ଦାନ କରାଯାଇଥିଲା ଓ ମନ୍ଦିରର ଦୈନନ୍ଦିନ ଉପଚାର ପାଇଁ ପୁରୋହିତମାନେ ନିଯୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲା । ୧୭୫୬ ମସିହାରେ ଆହୋମ ରାଜା ସ୍ୱର୍ଗଦେଓ ରାଜେଶ୍ୱର ସିଂହଙ୍କର ରାଜକୀୟ ଭ୍ରମଣ ସମୟରେ ରାଜା ମନ୍ଦିର ଦର୍ଶନ କରି ଅଧିକ ଜାଗା ଦାନ କରିଥିଲେ ଓ ପରିଚାଳନା ପାଇଁ ଅଧିକ ଲୋକ ନିଯୁକ୍ତ କରିଥିଲେ । ଆଉ ମଧ୍ୟ ଦେବୀଙ୍କ ମଥା ଉପରେ ରଖିବା ପାଇଁ ରାଜା ଗୋଟିଏ ଟୋପି ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ଯାହା ମନ୍ଦିରର ଦେବୀଙ୍କୁ ଆଜି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପିନ୍ଧା ଯାଉଛି ।[୨]

ଆଧୁନିକ ଦୀର୍ଘେଶ୍ୱରୀ ମନ୍ଦିର[ସମ୍ପାଦନା]

ଆହୋମ ଶାସନ ଓ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନ ପରେ ବାର୍ଷିକ ଦୁର୍ଗା ପୂଜା ଦେଖିବାକୁ ଅସଂଖ୍ୟ ଲୋକ ଆସିବା ଦେଖାଗଲା । ଦୁଗା ପୂଜାର ମୂଖ୍ୟ ଆକର୍ଷଣ ଥିଲା ମଇଁଷି ବଳି ।

ଦୀର୍ଘେଶ୍ୱରୀ ପର୍ବତ ଉପରେ ଏକ ବିରାଟ ଗଣେଶ ମୂର୍ତ୍ତୀ ଖୋଦିତ ହୋଇଛି

ଅଧିକ ସଂଖ୍ୟକ ଲୋକ ସମବେତ ହେବା ନିମନ୍ତେ ମନ୍ଦିର ପାଚେରୀ ବଢାଗଲା ଓ ସେଥି ଯୋଗୁ ପୁରୁଣା ମନ୍ଦିର କାନ୍ଥର କିଛି ଅଂଶ ଭାଙ୍ଗିବାକୁ ପଡ଼ିଥିଲା ।

ଦୀର୍ଘେଶ୍ୱରୀ ପାହାଡ଼ ଉପରେ ଥିବା ଗଣେଶ ପ୍ରତିମୂର୍ତ୍ତି

ମନ୍ଦିର ପାଖରେ ଏକ ଛୋଟ ପୋଖରୀ ଅଛି ଯେଉଁଥିରେ ଛୋଟ ମାଛ ଓ କଇଁଛ ଖେଳୁଛନ୍ତି ।

ପ୍ରସ୍ତର ବିଗ୍ରହ[ସମ୍ପାଦନା]

ମନ୍ଦିର ବ୍ୟତୀତ ପାହାଡର ପ୍ରସ୍ତର ଗାତ୍ରରେ ଅନେକ ଦେବ ଦେବୀଙ୍କର ମୂର୍ତ୍ତି ଖୋଦିତ ହୋଇଛି । କେଉଁ କାଳରେ ଏହା ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା, ତାହା ଅଜଣା ଅଛି ।

This structure in stone is believed by locals as the boat used by nymps from heaven for water sports in nearby pond

। ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ହିନ୍ଦୁ ମନ୍ଦିର ଓ ପବିତ୍ର ସ୍ଥାନ ଭଳି ଏହି ମନ୍ଦିର ପ୍ରବେଶ ଦ୍ୱାରରେ ଏକ ବିରାଟ ଆକାରର ଗଣେଶ ବିଗ୍ରହ ପ୍ରସ୍ତର ଗାତ୍ରରେ ଖୋଦିତ ହୋଇଛି । ହିନ୍ଦୁ ବିଶ୍ୱାସ ଅନୁସାରେ କୌଣସି ପବିତ୍ର ସ୍ଥାନକୁ ଯାଇ ପୂଜା କରିବା ପୂର୍ବରୁ ପ୍ରଥମେ ଗଣେଶଙ୍କର ପୂଜା କରିବା ବିଧେୟ । ମନ୍ଦିର ପାଖରେ ପଥର ଉପରେ ଦୁଇଟି ପାଦ ଚିହ୍ନ ଅଛି ଯାହା ଦେବୀ ଦୂର୍ଗାଙ୍କର ହୋଇଥିବା ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ । ନାବ ଭଳି ଏକ ପଥର ପ୍ରତିମୂର୍ତ୍ତିକୁ ନାବ କେଳି ନିମନ୍ତେ ଅତୀତରେ ଅପ୍ସରା (Apasaras) ବ୍ୟବହାର କରୁଥିବା ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ ।

ସମାପ୍ତ[ସମ୍ପାଦନା]

ଭାରତୀୟ ପୁରାତତ୍ତ୍ୱ ସର୍ବେକ୍ଷଣ ସଂସ୍ଥା (ଆର୍କିଓଲୋଜିକାଲ ସର୍ଭେ ଅଫ ଇଣ୍ଡିଆ) ଏହି ମନ୍ଦିରକୁ ଏକ ମହତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଐତିହାସିକ ସ୍ଥାନ ଭାବରେ ଘୋଷଣା କରିଛନ୍ତି । ସ୍ଥାନୀୟ ଲୋକମାନେ ଏହାକୁ କାମାକ୍ଷା ମନ୍ଦିର (Kamakhya) ପରେ ଦ୍ୱିତୀୟ ପବିତ୍ର ସ୍ଥାନର ମାନ୍ୟତା ଦିଅନ୍ତି । କାମାକ୍ଷା ମନ୍ଦିରରେ ପୂଜା ପାଠ ସାରିବା ପରେ ଦେବୀ ଦୁର୍ଗାଙ୍କର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଆଶୀର୍ବାଦ ପାଇବା ନିମନ୍ତେ ଥରେ ଦିରଘେଶ୍ୱରୀ ମନ୍ଦିର ଦର୍ଶନ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ବୋଲି ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ । ଐତିହାସିକ ସ୍ମାରକୀଗୁଡ଼ିକର ପ୍ରଶଂସକ ପରିବ୍ରାଜକମାନଙ୍କର ଏହା ଏକ ମହତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଲକ୍ଷ ସ୍ଥାନ ।

ଆଧାର[ସମ୍ପାଦନା]

  1. Barbaruah Hiteswar Ahomar-Din or A History of Assam under the Ahoms 1st edition 1981 Publication Board of Assam Guwahati page 242
  2. Bhuyan Dr. S.K. Swargadeo Rajeswar Singha first edition 1975 Publication Board of Assam Guwahati page 273

ଅଧିକ ଦେଖନ୍ତୁ[ସମ୍ପାଦନା]

  • Bhuyan Dr. S.K. Swargadeo Rajeswar Singha first edition 1975 Publication Board of Assam Guwahati
  • Barbaruah Hiteswar Ahomar-Din or A History of Assam under the Ahoms first edition 1981 Publication Board of Assam Guwahati