ଚକମା ଭାଷା

ଚକମା
ଚକମା
ଚଙ୍ଗମା, ଡିଙ୍ଗନେଟ୍
𑄌𑄋𑄴𑄟𑄳𑄦 𑄞𑄌𑄴
	'ଚଙ୍ଗମା ଭଚ' ଚକମା ଲିପିରେ
Native to	ବଙ୍ଗଳାଦେଶ ଓ ଭାରତ
ଅଞ୍ଚଳ	ଚିତ୍ତଗଙ୍ଗ ପାହାଡ଼ କ୍ଷେତ୍ର ; ଚକମା ସ୍ୱୟଂଶାସିତ ଜିଲ୍ଲା ପରିଷଦ, ମିଜୋରାମ; ତ୍ରିପୁରା; ଅରୁଣାଚଳ ପ୍ରଦେଶ
ଜାତିସତ୍ତା	ଚକମା ଲୋକ, ଡେଙ୍ଗନେଟ୍ ଲୋକ
ମାତୃଭାଷୀ	ବଙ୍ଗଳାଦେଶ (୨୦୨୨)ରେ ୪,୮୩,୨୯୯ ; ଭାରତ (୨୦୧୧)ରେ ୨,୨୮,୦୦୦
	ଇଣ୍ଡୋ-ୟୁରୋପୀୟ ଇଣ୍ଡୋ-ଇରାନ ଭାଷା ଇଣ୍ଡୋ-ଆର୍ଯ୍ୟ ଭାଷା ପୂର୍ବ ଇଣ୍ଡୋ-ଆର୍ଯ୍ୟ ଭାଷା ବଙ୍ଗାଳୀ - ଆସାମୀୟ ଭାଷା ଚକମା; ; ; ; ;
	ଚକମା ଲିପି, ଲାଟିନ ଲିପି, ବଙ୍ଗାଳୀ ଲିପି
ଭାଷା କୋଡ୍
ISO ୬୩୯-୩	ccp
ଗ୍ଲୋଟୋଲୋଗ	chak1266
IETF	ccp

ଚକମା (/ˈtʃɑːkmə/; autonym: 𑄌𑄋𑄴𑄟𑄳𑄦 𑄞𑄌𑄴) ଏକ ଇଣ୍ଡୋ-ୟୁରୋପୀୟ ଭାଷା ପରିବାରର ଏକ ଇଣ୍ଡୋ-ଆର୍ଯ୍ୟ ଭାଷା ଅଟେ, ଯାହାର ବକ୍ତାମାନେ ଚଙ୍ଗମା କିମ୍ବା ଡିଙ୍ଗନେଟ୍ ଲୋକ ଭାବରେ ଜଣାଶୁଣା । ଏହି ଭାଷାର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଭାଷା ଯେପରିକି ଚିତ୍ତଗୋନିଆ, ତଞ୍ଚଜ୍ଞା, ଆରାକାନୀ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଭାଷା ସହିତ ସାଧାରଣ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ରହିଛି । ଏଥିରେ ବଙ୍ଗଳାଦେଶର ୪,୮୩,୨୯୯ ଜଣ ବକ୍ତା ଅଛନ୍ତି, ମୁଖ୍ୟତଃ ଚିତ୍ତଗଙ୍ଗ ପାହାଡ଼ କ୍ଷେତ୍ର, ଭାରତରେ ୨,୩୦,୦୦୦ ଏବଂ ମିଜୋରାମ,^[୨] ତ୍ରିପୁରା ଓ ଅରୁଣାଚଳ ପ୍ରଦେଶରେ ୯୭,୦୦୦ ବକ୍ତା ଅଛନ୍ତି । ଏହାକୁ ଚକମା ଲିପିରେ ବ୍ୟବହାର କରି ଲେଖାଯାଇଛି, କିନ୍ତୁ ଏହି ଲିପିର ସାକ୍ଷରତା କମ୍ ।

ଏହାର ସ୍ଥିତି

ଏହାକୁ ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଭାବେ ଭାରତର ତ୍ରିପୁରା ସରକାର ଏବଂ ବଙ୍ଗଳାଦେଶ ସରକାର ସ୍ୱୀକୃତି ଦେଇଛନ୍ତି । ଭାରତରେ ଏହା ମୁଖ୍ୟତଃ ଚକମା ସ୍ୱୟଂଶାସିତ ଜିଲ୍ଲା ପରିଷଦ (CADC)ରେ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ, ଯେଉଁଥିରେ ମିଜୋରାମର ଲଙ୍ଗଟାଲାଇ ଜିଲ୍ଲାର ଟୁଇଚାଙ୍ଗ ନିର୍ବାଚନମଣ୍ଡଳୀ ଏବଂ ତ୍ରିପୁରାର ଅନେକ ସ୍ଥାନ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ରହିଛି।

୨୦୧୧ ମସିହାରେ ଚକମା ଭାଷାର କୌଣସି ରେଡିଓ କିମ୍ବା ଟେଲିଭିଜନ ଷ୍ଟେସନ ନଥିଲା । ବର୍ତ୍ତମାନ ସୋସିଆଲ ମିଡିଆ ଏବଂ ୟୁଟ୍ୟୁବରେ ଏହି ଭାଷାର ଉପସ୍ଥିତି ରହିଛି । ହିଲ୍ ଏଜୁକେସନକୁ ଚକମା ସ୍କ୍ରିପ୍ଟ ୱେବସାଇଟ୍ ଟ୍ୟୁଟୋରିଆଲ୍, ଭିଡିଓ, ଇ-ବୁକ୍ ଏବଂ ଚକମା ଭାଷା ଫୋରମ୍ ପ୍ରଦାନ କରେ ।^[୩]

୨୦୧୨ ମସିହାରେ, ତ୍ରିପୁରା ସରକାର ତ୍ରିପୁରାର ପ୍ରାଥମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଚକମା ଲିପି ରେ ଚକମା ଭାଷାର କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ । ପ୍ରାଥମିକ ସ୍ତର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ମାତୃଭାଷାରେ ଶିକ୍ଷା ଯୋଗାଇବାର ଏହା ଏକ ଜାତୀୟ ନୀତି ଅଟେ । ପ୍ରାରମ୍ଭରେ, ତ୍ରିପୁରାର ବହୁଳ ଅଞ୍ଚଳରେ ଥିବା ୮୭ ଟି ପ୍ରାଥମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଚକମା ଭାଷା ବିଷୟ ନିଜ ନିଜ ଲିପିରେ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହୋଇଥିଲା ।^[୪]^[୫]

ସ୍ୱର ବର୍ଣ୍ଣ

	Front	Central	Back
Close	i		u
Close-mid	e		o
Open-mid	ɛ		ɔ
Open	æ	a

ବ୍ୟଞ୍ଜନ ବର୍ଣ୍ଣ

		Labial	Dental	Alveolar	Post- alveolar	Palatal	Velar	Glottal
Plosive	voiceless	p	t				k
	voiced	b	d				ɡ
	breathy	bʱ	dʱ				ɡʱ
Affricate	voiceless				tʃ
Affricate	voiced				dʒ
Fricative	voiceless			s	(ʃ)			h
Fricative	voiced			z
Nasal		m		n			ŋ
Trill/Tap				r	ɽ
Approximant		w		l		j

ଲିଖନୀ ଶୈଳୀ

ଚକମା ଲିପି ସାଧାରଣତଃ ଏକ ବ୍ରାହ୍ମୀ ପରିବାରର ଅଟେ । ଚକମା ବର୍ମୀ ସ୍କ୍ରିପ୍ଟରୁ ବିକଶିତ ହୋଇଥିଲା, ଯାହା ଶେଷରେ ପାଲ୍ଲାଭାରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥିଲା ।^[୬]^[୭]^[୮]

ନମୁନା ପାଠ

ଚକମାରେ ମାନବିକ ଅଧିକାରର ସର୍ବଭାରତୀୟ ଘୋଷଣା ଧାରା-୧ ର ଏକ ନମୁନା ପାଠ: ^[୯]


Changhma Bhach	ଓଡ଼ିଆ
𑄝𑄬𑄇𑄴 𑄟𑄚𑄪𑄌𑄴 𑄚𑄨𑄢𑄨𑄞𑄨𑄣𑄨 𑄥𑄧𑄁 𑄃𑄨𑄌𑄴𑄎𑄮𑄖𑄴 𑄃𑄳𑄃 𑄃𑄇𑄴𑄇𑄥𑄁 𑄚𑄨𑄚𑄬𑄭 𑄎𑄧𑄚𑄴𑄟𑄚𑄴𑅁 𑄖𑄢𑄢𑄴 𑄃𑄬𑄘 𑄃𑄳𑄃 𑄝𑄪𑄖𑄴𑄙𑄨 𑄃𑄊𑄬; 𑄥𑄬𑄚𑄧𑄖𑄳𑄠𑄴 𑄝𑄬𑄇𑄴𑄅𑄚𑄧𑄢𑄴 𑄃𑄬𑄇𑄴𑄎𑄧𑄚𑄴 𑄃𑄢𑄬𑄇𑄴 𑄎𑄧𑄚𑄧𑄢𑄴 𑄛𑄳𑄢𑄧𑄖𑄨 𑄉𑄧𑄟𑄴 𑄘𑄮𑄣𑄴 𑄌𑄨𑄘𑄳𑄠𑄬 𑄚𑄨𑄚𑄬𑄭 𑄌𑄧𑄣𑄚 𑄅𑄪𑄌𑄨𑄖𑄴𑅁	ସମସ୍ତ ମଣିଷ ମୁକ୍ତ, ସମ୍ମାନ ଏବଂ ଅଧିକାରରେ ସମାନ ଭାବରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କୁ ତର୍କ ଏବଂ ବିବେକରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ କରାଯାଇଛି ଏବଂ ପରସ୍ପର ପ୍ରତି ସେମାନେ ଭାଇଚାରା ଭାବନାରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବା ଉଚିତ୍ ।

ଆଧାର

↑ "Table A-1.4 Ethnic Population by Group and Sex" (PDF). Bangladesh Bureau of Statistics. 2021. p. 33. Archived (PDF) from the original on 15 March 2023. Retrieved 22 November 2022.
↑ "District Census Handbook Lawngtlai" (PDF). Census of India 2011. Office of the Registrar General.
↑ "Languages: Online Activism To Save Chakma Language". Rising Voices. 29 November 2011. Retrieved 2 September 2012.
↑ Hueiyen News Service / Newmai News Network (31 August 2012). "Chakma script to be introduced in Tripura". E-Pao! Headlines. Retrieved 2 September 2012.
↑ Chakma Language, The Directorate of Kokborok & Other Minority Languages, Govt. of Tripura, India.
↑ Talukdar, S. P. (2010). Genesis of Indigenous Chakma Buddhists and Their Pulverization Worldwide. Gyan Publishing House. ISBN 9788178357584.
↑ Mru: Hill People on the Border of Bangladesh. Birkhäuser. 11 November 2013. ISBN 9783034856942.
↑ "Proposal for encoding the Chakma script in the UCS" (PDF). Unicode.
↑ "UDHR - First article, all languages". unicode.org. Archived from the original on 28 December 2023. Retrieved 2023-12-28.

[prelim-1] "Table A-1.4 Ethnic Population by Group and Sex" (PDF). Bangladesh Bureau of Statistics. 2021. p. 33. Archived (PDF) from the original on 15 March 2023. Retrieved 22 November 2022.

[census2011-2] "District Census Handbook Lawngtlai" (PDF). Census of India 2011. Office of the Registrar General.

[3] "Languages: Online Activism To Save Chakma Language". Rising Voices. 29 November 2011. Retrieved 2 September 2012.

[4] Hueiyen News Service / Newmai News Network (31 August 2012). "Chakma script to be introduced in Tripura". E-Pao! Headlines. Retrieved 2 September 2012.

[tripura-5] Chakma Language, The Directorate of Kokborok & Other Minority Languages, Govt. of Tripura, India.

[6] Talukdar, S. P. (2010). Genesis of Indigenous Chakma Buddhists and Their Pulverization Worldwide. Gyan Publishing House. ISBN 9788178357584.

[7] Mru: Hill People on the Border of Bangladesh. Birkhäuser. 11 November 2013. ISBN 9783034856942.

[8] "Proposal for encoding the Chakma script in the UCS" (PDF). Unicode.

[9] "UDHR - First article, all languages". unicode.org. Archived from the original on 28 December 2023. Retrieved 2023-12-28.

[୧]

[୨]

[୩]

[୪]

[୫]

[୬]

[୭]

[୮]

[୯]