ଉମାନନ୍ଦ ଦେବାଳୟ
| Umananda Temple | |
|---|---|
 Umananda Temple | |
| Religion | |
| ଅନୁବନ୍ଧଗୁଡ଼ିକ | ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମ |
| ଦେବାଦେବୀ | Shiva |
| ପର୍ବ | Mahashivaratri |
| Location | |
| ସ୍ଥାନ | Guwahati |
| State | Assam |
| Architecture | |
| Constructed by Garhgayan Sandikai Borphukan on the orders of Gadadhar Singha | |
| Completed | 1694 |
ଉମାନନ୍ଦ ଦେବାଳୟ (Pron: ˈʊməˌnændə ˈdeɪvəˌlɔɪ) ଏକ ଶିବ ମନ୍ଦିର ଯାହା ବ୍ରହ୍ମପୁତ୍ର ନଦୀ ମଝିରେ ଥିବା ଉମାନନ୍ଦ ଦ୍ୱୀପରେ (ମୟୁର ଦ୍ୱୀପ) ଅବସ୍ଥିତ । ଏହାର ଠିକ ସାମନାରେ ଗୌହାଟିର କାମରୂପ (Kamrup) ଡେପୁଟି କମିଶନର ଅଫିସ ବା କଚେରୀ ଘାଟ ଅଛି । ଏହି ଦ୍ୱୀପ ପୃଥିବୀର ସବୁଠାରୁ କମ ଲୋକ ବାସ କରୁଥିବା ଛୋଟ ଦ୍ୱୀପ ଅଟେ । ବ୍ରହ୍ମପୁତ୍ର ନଦୀ କୂଳରୁ ଡଙ୍ଗାରେ ଆଗନ୍ତୁକମାନେ ନଦୀ ପାର ହୋଇ ଭସ୍ମକଳା ପର୍ବତ ଉପରେ ଥିବା ମନ୍ଦିର ଦେଖିବାକୁ ଯାଆନ୍ତି । ଏହାକୁ ୧୬୯୪ ମସିହାରେ ରାଜା ଗଦାଧର ସିଂହ (Gadadhar Singha) ତିଆରି କରେଇଥିଲେ କିନ୍ତୁ ୧୮୬୭ ମସିହାରେ ଏହା ଭୂମିକମ୍ପ ଯୋଗୁ ଭାଙ୍ଗି ଯାଇଥିଲା ।
କିମ୍ବଦନ୍ତୀ[ସମ୍ପାଦନା]
ପ୍ରଭୁ ଶିବ ଏହି ସ୍ଥାନରେ ଭୟାନନ୍ଦ ନାମରେ ବାସ କରୁଥିବା କୁହାଯାଏ । କାଳିକା ପୁରାଣ ଲେଖା ଅନୁସାରେ ଶିବ ଏହି ସ୍ଥାନରେ ଭସ୍ମ ବିଞ୍ଚି ପାର୍ବତୀଙ୍କୁ ଜ୍ଞାନ ଦାନ କରିଥିଲେ । ସେହି ପାହାଡ଼ ଉପରେ ଶିବ ଧ୍ୟାନମଗ୍ନ ଥିବା ସମୟରେ କାମଦେବ ତାଙ୍କ ତପସ୍ୟା ଭଗ୍ନ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିବାରୁ କ୍ରୋଧରେ ଅଗ୍ନି ଜାତ ହୋଇ କାମଦେବ ଭସ୍ମ ହୋଇଯାଇଥିଲେ । ତେଣୁ ଏହି ପାହାଡ଼କୁ ଭସ୍ମକଳା କୁହାଯାଏ । ସେହି ପର୍ବତକୁ ଭସ୍ମକୂଟ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ । କାଳିକା ପୁରାଣ ଅନୁସାରେ ସେଠାରେ ଏକ ଉର୍ବଶୀ କୁଣ୍ଡ ଅଛି ଓ ସେହି ସ୍ଥାନରେ ଉର୍ବଶୀ ବାସ କରନ୍ତି । କାମାକ୍ଷା ଦେବୀଙ୍କ ମନୋରଂଜନ ନିମନ୍ତେ ଉର୍ବଶୀ ସେଠାକୁ ଅମୃତ ଆଣିଥିବାରୁ ସେହି ସ୍ଥାନକୁ ଉର୍ବଶୀ ଦ୍ୱୀପ କୁହାଯାଏ ।
ମନ୍ଦିରର ଦେବତା[ସମ୍ପାଦନା]
ମନ୍ଦିରର ଦେବତାଙ୍କ ନାମ ଉମାନନ୍ଦ । ଶିବଙ୍କ ପତ୍ନୀଙ୍କର ଅନ୍ୟ ଏକ ନାମ ଉମା । ଆନନ୍ଦ ଅର୍ଥ ଖୁସି । ବହୁତ କମ ଲୋକ ବାସ କରୁଥିବା ଛୋଟ ସ୍ଥାନ ମଧ୍ୟରୁ ମୟୁର ଦ୍ୱୀପ ଅନ୍ୟତମ । ମନ୍ଦିରର ପାରିପାର୍ଶ୍ୱିକ ଅବସ୍ଥା ଓ ଦ୍ୱୀପର ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରକୃତି ପ୍ରେମୀଙ୍କ ପାଇଁ ଆକର୍ଷଣୀୟ । ଅମାବାସ୍ୟା ଦିନ ପୂଜା କଲେ ପ୍ରଭୁଙ୍କ ଆଶୀର୍ବାଦ ମିଳେ ବୋଲି ଲୋକଙ୍କର ବିଶ୍ୱାସ ଅଛି । ବର୍ଷକୁ ଥରେ ଶିବ ଚତୁର୍ଦ୍ଦଶୀ ଦିନ ମେଳା ହୁଏ । ଅନେକ ଭକ୍ତ ସେଠାକୁ ପୂଜା କରିବା ନିମନ୍ତେ ଯାଆନ୍ତି ।
ଇତିହାସ[ସମ୍ପାଦନା]
ଉକ୍ତ ସ୍ଥାନରେ ଗୁପ୍ତ ବଂଶ ପରବର୍ତ୍ତୀ କାଳର ଏକ ପ୍ରସ୍ତର ମନ୍ଦିର ଥିବାର ପ୍ରମାଣ ମିଳୁଛି । ସେଠାରେ ପ୍ରସ୍ତର ସ୍ଥାପତ୍ୟ ଓ ଖୋଦେଇ କଳା ଥିବା ଦେଖାଯାଏ ଯାହା ମଧ୍ୟ ଯୁଗର ଜଣାଯାଏ । ଏକ ପ୍ରସ୍ତରନିର୍ମିତ ଚତୁର୍ଭୁଜ ମହିଳା ମୂର୍ତ୍ତି ଏ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ରହିଛି ଓ ପଥର କଟା ହୋଇ ତିଆରି ହୋଇଥିବା ଗଣେଶ ମୂର୍ତ୍ତି ଓ ଗୁମ୍ଫା ମଧ୍ୟ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ । ଆହୋମ ରାଜାବଂଶର ଶକ୍ତିଶାଳୀ ରାଜା ଗଦାଧର ସିଂହଙ୍କ (୧୬୮୧-୧୬୯୬) ଆଦେଶ ଅନୁସାରେ ବାର ଫୁକାନ ଗଢଗଣ୍ୟ ହାଣ୍ଡିକ ସେହି ଇଟା ନିର୍ମିତ ଉମାନନ୍ଦ ମନ୍ଦିର ୧୬୯୪ ମସିହାରେ ତିଆରି କରେଇଥିଲେ । ସେହି ମନ୍ଦିରକୁ ମୋଗଲ ସେନା ପରବର୍ତ୍ତୀ କାଳରେ ନଷ୍ଟ କରିଦେଇଥିଲେ । ମୂଳ ମନ୍ଦିର ୧୮୯୭ ମସିହାରେ ହୋଇଥିବା ଭୂମିକମ୍ପରେ ନଷ୍ଟ ହୋଇଯାଇଥିଲା । ଏହାକୁ ଜଣେ ଧନୀ ସୌଦାଗର ପୁନର୍ନିମାଣ କରିଥିଲେ ଓ ଶିବ ମନ୍ଦିର କାନ୍ଥରେ ବୈଷ୍ଣବ ଶ୍ଳୋଗାନ ଖୋଦେଇ କରିଥିଲେ ।[୧]
ଗଠନ[ସମ୍ପାଦନା]
ପ୍ରସ୍ତର କଟା ହୋଇ ନିର୍ମାଣ ହୋଇଥିବା ମୂର୍ତ୍ତି ଆସାମ ସ୍ଥାପତ୍ୟର ନିଦର୍ଶନ ଦର୍ଶାଏ । ହିନ୍ଦୁ ଶୈଳୀରେ ସୂର୍ଯ୍ୟ, ଗଣେଶ, ଶିବ ଓ ଦେବୀ ମୂର୍ତ୍ତି ଗଠିତ ହୋଇଛି । ଏହା ସହିତ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ଦଶ ଅବତାର ମଧ୍ୟ ଖୋଦେଇ ହୋଇଛି । ମୂଖ୍ୟ ମନ୍ଦିରକୁ ଯିବା ପାଇଁ ଅନେକ ଗୁଡ଼ିଏ ପାହାଚ ଚଢିବାକୁ ହୁଏ । ଅସାମର ଦକ୍ଷ କାରିଗରମାନେ ଉମାନନ୍ଦ ମନ୍ଦିର ତିଆରି କରିଥିଲେ । ଶିବଙ୍କ ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଦଶ ହିନ୍ଦୁ ପ୍ରତିମୂର୍ତ୍ତି ସେଠାରେ ଅଛି ।
ସେହି ସ୍ଥାନ ଏକ ପୂଜା ସ୍ଥାନ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଏକ ଅଲଗା ବାତାବରଣ ଥିବା ଦେଖାଯାଏ । କୌଣସି ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମର ଶୈଳୀ ନଥାଇ ଗୋଟିଏ ଶାନ୍ତ ବାତାବରଣରେ ଘଡ଼ିଏ ବସି ରହିବାକୁ ଇଚ୍ଛା ହୁଏ ।
ଗମନାଗମନ[ସମ୍ପାଦନା]
ମୟୁର ଦ୍ୱୀପକୁ ଯିବା ପାଇଁ ଗୌହାଟି ଓ ଉତ୍ତର ଗୌହାଟିରୁ ଫେରି ଓ ଷ୍ଟିମର ମିଳିଯାଏ । ସୁକଳେଶ୍ୱର ଘାଟ ବା ଫାନ୍ସି ବଜାର ଘାଟରୁ ଭଡ଼ାରେ ଫେରି ମିଳେ । ଏହା ଖର୍ଚ୍ଚ ସାପେକ୍ଷ କିନ୍ତୁ ନଦୀ ପୃଷ୍ଠରେ ବିନା ବାଧା ଓ ଗୋଳମାଳରେ ଯାତ୍ରା ଅତି ଆନନ୍ଦ ବର୍ଦ୍ଧକ ହୁଏ । ଏହା ବ୍ୟତୀତ ଇନଲାଣ୍ଡ ଟ୍ରାନ୍ସପୋର୍ଟ ତରଫରୁ ଶସ୍ତା ଫେରି [ଆଧାର ଲୋଡ଼ା] ମଧ୍ୟ ମିଳେ, ୨୦ ଟଙ୍କା ପ୍ରତି ଲୋକ ପିଛା । କିନ୍ତୁ ମନ୍ଦିରକୁ ଯିବା ପାଇଁ ୧୫୦ଟି ପାହାଚ ଚଢିବାକୁ ହୁଏ ।
