ଅମଜାଦ ଅଲି ଖାନ

ଉଇକିପିଡ଼ିଆ‌ରୁ
ଉସ୍ତାଦ

ଅମଜାଦ ଅଲି ଖାନ
Background information
ଜନ୍ମ ସମୟରେ ନାମମାସୁମ୍ ଅଲି ଖାନ୍
ଜନ୍ମ (1945-10-09) ୯ ଅକ୍ଟୋବର ୧୯୪୫ (ବୟସ ୭୮)
ଗ୍ୱାଲିଅର ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତ
ଶୈଳୀହିନ୍ଦୁସ୍ତାନୀ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ସଙ୍ଗୀତ
ବାଦ୍ୟଯନ୍ତ୍ରସରୋଦ
ଅନ୍ୟ ଅଂଶଗ୍ରହଣହାଫିଜ ଅଲି ଖାନ, ଅମାନ ଅଲି ଖାନ, ଆୟାନ ଅଲି ଖାନ, ଗୁରୁଦେବ ସିଂ (ସଂଗୀତଜ୍ଞ)
ୱେବସାଇଟsarod.com

ଅମଜାଦ ଅଲି ଖାନ (ଜନ୍ମ ୯ ଅକ୍ଟୋବର ୧୯୪୫) ଜଣେ ଭାରତୀୟ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ସରୋଦ ବାଦକ ଅଟନ୍ତି, ଯାହା ତାଙ୍କର ସ୍ୱଚ୍ଛ ଏବଂ ଦ୍ରୁତ ଇଖରା ଟାନ୍ସ ପାଇଁ ଜଣାଶୁଣା । ଖାନ ଏକ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ସଂଗୀତ ପରିବାରରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ଏବଂ ୧୯୬୦ ଦଶକରୁ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ ଅଭିନୟ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କୁ ୨୦୦୧ ମସିହାରେ ଭାରତର ଦ୍ୱିତୀୟ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନାଗରିକ ସମ୍ମାନ ପଦ୍ମଭୂଷଣ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା ।

ବୃତ୍ତି ଏବଂ ସ୍ୱୀକୃତି[ସମ୍ପାଦନା]

ଖାନ ପ୍ରଥମେ ୧୯୬୩ ମସିହାରେ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଅଭିନୟ କରିଥିଲେ ଏବଂ ତାଙ୍କ ପୁଅମାନଙ୍କ ସହିତ ୨୦୦୦ ଦଶକ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କ୍ରମାଗତ ଭାବରେ ଚଳାଇଥିଲେ ।[୧] ସେ ତାଙ୍କ ପେଶାରେ ତାଙ୍କ ଯନ୍ତ୍ରରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ସହିତ ପରୀକ୍ଷଣ କରିଛନ୍ତି । ଖାନ ହଂକଂ ଫିଲହର୍ମୋନିକ୍ ଅର୍କେଷ୍ଟ୍ରାକୁ ବାଜେଇବା ସହିତ ନ୍ୟୁ ମେକ୍ସିକୋ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଭ୍ରମଣକାରୀ ପ୍ରଫେସର ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲେ । ୨୦୧୪ ରେ, ତାଙ୍କର ଦୁଇ ପୁଅ ଆୟାନ ଅଲି ଖାନ ଏବଂ ଅମାନ ଅଲି ଖାନଙ୍କ ସହ ସେ ନୋବେଲ ଶାନ୍ତି ପୁରସ୍କାର କନକ୍ଲେଭରେ 'ରାଗା ଫର୍ ପେସ' ପରିବେଷଣ କରିଥିଲେ ।[୨]

ଖାନଙ୍କୁ ୨୧ ତମ ରାଜୀବ ଗାନ୍ଧୀ ଜାତୀୟ ସଦଭାବନା ପୁରସ୍କାର ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା । ଖାନ ୧୯୭୫ ମସିହାରେ ପଦ୍ମଶ୍ରୀ, ୧୯୯୧ ମସିହାରେ ପଦ୍ମ ବିଭୂଷଣ , ୨୦୦୧ ମସିହାରେ ପଦ୍ମଭୂଷଣ ଗ୍ରହଣ କରରିଥିଲେ । ୧୯୮୯ ପାଇଁ ସଂଗୀତ ନାଟକ ଏକାଡେମୀ ପୁରସ୍କାର ଏବଂ ୨୦୧୧ ପାଇଁ ସଂଗୀତ ନାଟକ ଏକାଡେମୀ ଫେଲୋସିପ ପାଇଥିଲେ ।[୩][୪] ତାଙ୍କୁ ୨୦୦୪ରେ ଫୁକୁଓକା ଏସୀୟ ସଂସ୍କୃତି ପୁରସ୍କାର ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା ।[୫] ସେ ୨୦୧୧ରେ ବଙ୍ଗା-ବିଭୂଷଣ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।[୬] ଉସ୍ତାଦ୍ ଅମଜାଦ ଅଲି ଖାନ (1990), ଗୁଲଜାର ନିର୍ଦ୍ଦେଶିତ ଭାରତୀୟ ଡକ୍ୟୁମେଣ୍ଟାରୀ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ଅମଜାଦ ଅଲି ଖାନ ୧୯୯୦ରେ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଡକ୍ୟୁମେଣ୍ଟାରୀ ପାଇଁ ଫିଲ୍ମଫେୟାର ପୁରସ୍କାର ପାଇଥିଲେ ।[୭]

ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଜୀବନ[ସମ୍ପାଦନା]

୯ ଅକ୍ଟୋବର ୧୯୪୫ ମସିହାରେ ମାସୁମ ଅଲି ଖାନ ନାମରେ, ସାତ ପିଲାଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କନିଷ୍ଠ ଭାବରେ ଗ୍ୱାଲିଅର କୋର୍ଟର ସଂଗୀତଜ୍ଞ ହାଫିଜ ଅଲି ଖାନ ଏବଂ ରାହତ ଜାହାନଙ୍କ ଘରେ ଜନ୍ମ ହୋଇଥିଲେ ।[୮][୯] ତାଙ୍କର ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ନାମ ଏକ ସାଧୁଦ୍ୱାରା ଅମଜାଦରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରାଯାଇଥିଲା । ଖାନ ଘରୋଇ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଶିକ୍ଷା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ଏବଂ ତାଙ୍କ ପିତାଙ୍କ ଅଧୀନରେ ସଙ୍ଗୀତ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥିଲେ । ୧୯୫୭ ମସିହାରେ ଦିଲ୍ଲୀର ଏକ ସାଂସ୍କୃତିକ ସଂଗଠନ ହାଫିଜ ଅଲି ଖାନଙ୍କୁ ଅତିଥି ଭାବରେ ନିଯୁକ୍ତ କରିଥିଲେ, ସେ ନିଜ ପରିବାର ସହିତ ଦିଲ୍ଲୀ ଯାଇଥିଲେ । ହାଫିଜ ଅଲି ଖାନ ମୋଗଲ ସମ୍ରାଟ ଆକବରଙ୍କ କୋର୍ଟରେ 'ନବ-ରତ୍ନ' (ନଅ ରତ୍ନ) ମଧ୍ୟରୁ ଜଣେ ଥିଲେ ଏବଂ ସେ ଯାଦୁକର ସଂଗୀତଜ୍ଞ ତାନସେନଙ୍କ ବଂଶଧରଙ୍କଠାରୁ ତାଲିମ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ଅମଜାଦ ତାନସେନଙ୍କର ବଂଶଧର ଅଟନ୍ତି ।[୧୦]

୨୫ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୯୭୬ ରେ, ଖାନ ଦ୍ୱିତୀୟ ବିବାହ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କର ବଧୂ ଭାରତନାଟ୍ୟମ୍ ନୃତ୍ୟଶିଳ୍ପୀ ସୁଭାଲକ୍ଷ୍ମୀ ବାରୋହା ଥିଲେ । ସେ ମୁଖ୍ୟତଃ ଉତ୍ତର-ପୂର୍ବ ଭାରତର ଆସାମରୁ ଆସିଥିଲେ ।[୧୧] ସେମାନଙ୍କର ଦୁଇ ପୁଅ ଅମାନ ଏବଂ ଆୟାନ ଅଛନ୍ତି, ଉଭୟେ ନିଜ ପିତାଙ୍କଦ୍ୱାରା ସଂଗୀତରେ ତାଲିମ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇ କଳାକାରମାନଙ୍କୁ ନିଜର ସଙ୍ଗୀତ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରୁଛନ୍ତି ।[୧୨] ଗ୍ୱାଲିଅରରେ ଥିବା ସେମାନଙ୍କ ଘର ଏକ ସଂଗୀତ କେନ୍ଦ୍ରରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ସେମାନେ ନୂଆଦିଲ୍ଲୀରେ ରୁହନ୍ତି ।[୧୩]

ଆଧାର[ସମ୍ପାଦନା]

  1. Ratliff, Ben (30 October 2006). "From India, a Sarod Dynasty Represented by Father and Sons". The New York Times. Retrieved 26 January 2018.
  2. "Amjad Ali Khan, sons perform 'Raga For Peace' at Nobel concert". The Indian Express (in ଆମେରିକୀୟ ଇଂରାଜୀ). 2014-12-10. Retrieved 2020-03-01.
  3. "SNA: List of Akademi Awardees – Instrumental – Sarod". Sangeet Natak Akademi. Archived from the original on 27 July 2011. Retrieved 26 January 2018.
  4. "Padma Awards". Ministry of Communications and Information Technology. Archived from the original on 25 June 2009. Retrieved 26 January 2018.
  5. "Amjad Ali Khan – The 15th Fukuoka Asian Culture Prizes 2004". Asian Month. 2009. Archived from the original on 7 July 2011. Retrieved 21 November 2009.
  6. "State honours nine with Banga-Vibhushan". The Times of India. Times News Network. 26 July 2012. Archived from the original on 5 November 2012. Retrieved 26 January 2018.
  7. "Ustad Amjad Ali Khan (1990) - a documentary film by Gulzar". IMDb website. Retrieved 26 January 2018.
  8. Sawhney, Anubha (23 November 2003). "Amjad Ali Khan, unplugged (interview with him)". The Times of India. Times News Network. Retrieved 26 January 2018.
  9. Bhatia, Shyam (1 October 2002). "The sound of sarod music". Rediff.com. Retrieved 26 January 2018.
  10. "Ustad Amjad Ali Khan".
  11. "Zakir Hussain and Bangash brothers' ode to heritage". The Tribune. 13 December 2003. Archived from the original on 25 June 2009. Retrieved 26 January 2018.
  12. Narayanan, Lavanya (2020-02-27). "Ustad Amjad Ali khan on his memories of Rukmini Devi". The Hindu (in Indian English). ISSN 0971-751X. Retrieved 2020-03-01.
  13. Ramnarayan, Gowri (8 January 2006). "Commitment to tradition". The Hindu. Archived from the original on 10 January 2006. Retrieved 26 January 2018.