ଅମଜାଦ ଅଲି ଖାନ
ଉସ୍ତାଦ ଅମଜାଦ ଅଲି ଖାନ | |
|---|---|
 | |
| Background information | |
| ଜନ୍ମ ସମୟରେ ନାମ | ମାସୁମ୍ ଅଲି ଖାନ୍ |
| ଜନ୍ମ | ୯ ଅକ୍ଟୋବର ୧୯୪୫ ଗ୍ୱାଲିଅର ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତ |
| ଶୈଳୀ | ହିନ୍ଦୁସ୍ତାନୀ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ସଙ୍ଗୀତ |
| ବାଦ୍ୟଯନ୍ତ୍ର | ସରୋଦ |
| ଅନ୍ୟ ଅଂଶଗ୍ରହଣ | ହାଫିଜ ଅଲି ଖାନ, ଅମାନ ଅଲି ଖାନ, ଆୟାନ ଅଲି ଖାନ, ଗୁରୁଦେବ ସିଂ (ସଂଗୀତଜ୍ଞ) |
| ୱେବସାଇଟ | sarod.com |
ଅମଜାଦ ଅଲି ଖାନ (ଜନ୍ମ ୯ ଅକ୍ଟୋବର ୧୯୪୫) ଜଣେ ଭାରତୀୟ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ସରୋଦ ବାଦକ ଅଟନ୍ତି, ଯାହା ତାଙ୍କର ସ୍ୱଚ୍ଛ ଏବଂ ଦ୍ରୁତ ଇଖରା ଟାନ୍ସ ପାଇଁ ଜଣାଶୁଣା । ଖାନ ଏକ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ସଂଗୀତ ପରିବାରରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ଏବଂ ୧୯୬୦ ଦଶକରୁ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ ଅଭିନୟ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କୁ ୨୦୦୧ ମସିହାରେ ଭାରତର ଦ୍ୱିତୀୟ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନାଗରିକ ସମ୍ମାନ ପଦ୍ମଭୂଷଣ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା ।
ବୃତ୍ତି ଏବଂ ସ୍ୱୀକୃତି
[ସମ୍ପାଦନା]ଖାନ ପ୍ରଥମେ ୧୯୬୩ ମସିହାରେ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଅଭିନୟ କରିଥିଲେ ଏବଂ ତାଙ୍କ ପୁଅମାନଙ୍କ ସହିତ ୨୦୦୦ ଦଶକ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କ୍ରମାଗତ ଭାବରେ ଚଳାଇଥିଲେ ।[୧] ସେ ତାଙ୍କ ପେଶାରେ ତାଙ୍କ ଯନ୍ତ୍ରରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ସହିତ ପରୀକ୍ଷଣ କରିଛନ୍ତି । ଖାନ ହଂକଂ ଫିଲହର୍ମୋନିକ୍ ଅର୍କେଷ୍ଟ୍ରାକୁ ବାଜେଇବା ସହିତ ନ୍ୟୁ ମେକ୍ସିକୋ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଭ୍ରମଣକାରୀ ପ୍ରଫେସର ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲେ । ୨୦୧୪ ରେ, ତାଙ୍କର ଦୁଇ ପୁଅ ଆୟାନ ଅଲି ଖାନ ଏବଂ ଅମାନ ଅଲି ଖାନଙ୍କ ସହ ସେ ନୋବେଲ ଶାନ୍ତି ପୁରସ୍କାର କନକ୍ଲେଭରେ 'ରାଗା ଫର୍ ପେସ' ପରିବେଷଣ କରିଥିଲେ ।[୨]
ଖାନଙ୍କୁ ୨୧ ତମ ରାଜୀବ ଗାନ୍ଧୀ ଜାତୀୟ ସଦଭାବନା ପୁରସ୍କାର ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା । ଖାନ ୧୯୭୫ ମସିହାରେ ପଦ୍ମଶ୍ରୀ, ୧୯୯୧ ମସିହାରେ ପଦ୍ମ ବିଭୂଷଣ , ୨୦୦୧ ମସିହାରେ ପଦ୍ମଭୂଷଣ ଗ୍ରହଣ କରରିଥିଲେ । ୧୯୮୯ ପାଇଁ ସଂଗୀତ ନାଟକ ଏକାଡେମୀ ପୁରସ୍କାର ଏବଂ ୨୦୧୧ ପାଇଁ ସଂଗୀତ ନାଟକ ଏକାଡେମୀ ଫେଲୋସିପ ପାଇଥିଲେ ।[୩][୪] ତାଙ୍କୁ ୨୦୦୪ରେ ଫୁକୁଓକା ଏସୀୟ ସଂସ୍କୃତି ପୁରସ୍କାର ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା ।[୫] ସେ ୨୦୧୧ରେ ବଙ୍ଗା-ବିଭୂଷଣ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।[୬] ଉସ୍ତାଦ୍ ଅମଜାଦ ଅଲି ଖାନ (1990), ଗୁଲଜାର ନିର୍ଦ୍ଦେଶିତ ଭାରତୀୟ ଡକ୍ୟୁମେଣ୍ଟାରୀ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ଅମଜାଦ ଅଲି ଖାନ ୧୯୯୦ରେ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଡକ୍ୟୁମେଣ୍ଟାରୀ ପାଇଁ ଫିଲ୍ମଫେୟାର ପୁରସ୍କାର ପାଇଥିଲେ ।[୭]
ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଜୀବନ
[ସମ୍ପାଦନା]୯ ଅକ୍ଟୋବର ୧୯୪୫ ମସିହାରେ ମାସୁମ ଅଲି ଖାନ ନାମରେ, ସାତ ପିଲାଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କନିଷ୍ଠ ଭାବରେ ଗ୍ୱାଲିଅର କୋର୍ଟର ସଂଗୀତଜ୍ଞ ହାଫିଜ ଅଲି ଖାନ ଏବଂ ରାହତ ଜାହାନଙ୍କ ଘରେ ଜନ୍ମ ହୋଇଥିଲେ ।[୮][୯] ତାଙ୍କର ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ନାମ ଏକ ସାଧୁଦ୍ୱାରା ଅମଜାଦରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରାଯାଇଥିଲା । ଖାନ ଘରୋଇ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଶିକ୍ଷା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ଏବଂ ତାଙ୍କ ପିତାଙ୍କ ଅଧୀନରେ ସଙ୍ଗୀତ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥିଲେ । ୧୯୫୭ ମସିହାରେ ଦିଲ୍ଲୀର ଏକ ସାଂସ୍କୃତିକ ସଂଗଠନ ହାଫିଜ ଅଲି ଖାନଙ୍କୁ ଅତିଥି ଭାବରେ ନିଯୁକ୍ତ କରିଥିଲେ, ସେ ନିଜ ପରିବାର ସହିତ ଦିଲ୍ଲୀ ଯାଇଥିଲେ । ହାଫିଜ ଅଲି ଖାନ ମୋଗଲ ସମ୍ରାଟ ଆକବରଙ୍କ କୋର୍ଟରେ 'ନବ-ରତ୍ନ' (ନଅ ରତ୍ନ) ମଧ୍ୟରୁ ଜଣେ ଥିଲେ ଏବଂ ସେ ଯାଦୁକର ସଂଗୀତଜ୍ଞ ତାନସେନଙ୍କ ବଂଶଧରଙ୍କଠାରୁ ତାଲିମ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ଅମଜାଦ ତାନସେନଙ୍କର ବଂଶଧର ଅଟନ୍ତି ।[୧୦]
୨୫ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୯୭୬ ରେ, ଖାନ ଦ୍ୱିତୀୟ ବିବାହ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କର ବଧୂ ଭାରତନାଟ୍ୟମ୍ ନୃତ୍ୟଶିଳ୍ପୀ ସୁଭାଲକ୍ଷ୍ମୀ ବାରୋହା ଥିଲେ । ସେ ମୁଖ୍ୟତଃ ଉତ୍ତର-ପୂର୍ବ ଭାରତର ଆସାମରୁ ଆସିଥିଲେ ।[୧୧] ସେମାନଙ୍କର ଦୁଇ ପୁଅ ଅମାନ ଏବଂ ଆୟାନ ଅଛନ୍ତି, ଉଭୟେ ନିଜ ପିତାଙ୍କଦ୍ୱାରା ସଂଗୀତରେ ତାଲିମ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇ କଳାକାରମାନଙ୍କୁ ନିଜର ସଙ୍ଗୀତ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରୁଛନ୍ତି ।[୧୨] ଗ୍ୱାଲିଅରରେ ଥିବା ସେମାନଙ୍କ ଘର ଏକ ସଂଗୀତ କେନ୍ଦ୍ରରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ସେମାନେ ନୂଆଦିଲ୍ଲୀରେ ରୁହନ୍ତି ।[୧୩]
ଆଧାର
[ସମ୍ପାଦନା]- ↑ Ratliff, Ben (30 October 2006). "From India, a Sarod Dynasty Represented by Father and Sons". The New York Times. Retrieved 26 January 2018.
- ↑ "Amjad Ali Khan, sons perform 'Raga For Peace' at Nobel concert". The Indian Express (in ଆମେରିକୀୟ ଇଂରାଜୀ). 2014-12-10. Retrieved 2020-03-01.
- ↑ "SNA: List of Akademi Awardees – Instrumental – Sarod". Sangeet Natak Akademi. Archived from the original on 27 July 2011. Retrieved 26 January 2018.
- ↑ "Padma Awards". Ministry of Communications and Information Technology. Archived from the original on 25 June 2009. Retrieved 26 January 2018.
- ↑ "Amjad Ali Khan – The 15th Fukuoka Asian Culture Prizes 2004". Asian Month. 2009. Archived from the original on 7 July 2011. Retrieved 21 November 2009.
- ↑ "State honours nine with Banga-Vibhushan". The Times of India. Times News Network. 26 July 2012. Archived from the original on 5 November 2012. Retrieved 26 January 2018.
- ↑ "Ustad Amjad Ali Khan (1990) - a documentary film by Gulzar". IMDb website. Retrieved 26 January 2018.
- ↑ Sawhney, Anubha (23 November 2003). "Amjad Ali Khan, unplugged (interview with him)". The Times of India. Times News Network. Retrieved 26 January 2018.
- ↑ Bhatia, Shyam (1 October 2002). "The sound of sarod music". Rediff.com. Retrieved 26 January 2018.
- ↑ "Ustad Amjad Ali Khan".
- ↑ "Zakir Hussain and Bangash brothers' ode to heritage". The Tribune. 13 December 2003. Archived from the original on 25 June 2009. Retrieved 26 January 2018.
- ↑ Narayanan, Lavanya (2020-02-27). "Ustad Amjad Ali khan on his memories of Rukmini Devi". The Hindu (in Indian English). ISSN 0971-751X. Retrieved 2020-03-01.
- ↑ Ramnarayan, Gowri (8 January 2006). "Commitment to tradition". The Hindu. Archived from the original on 10 January 2006. Retrieved 26 January 2018.