ମଣିପୁରୀ ନୃତ୍ୟ

ଇଂରାଜୀ ଲିଙ୍କ

https://or.wikipedia.org/wiki/Manipuri_dance

ମଣିପୁରୀ ନୃତ୍ୟ , ଜଗୋଈ ନାମରେ ଜଣାଯାଏ, ^[୧] ପ୍ରମୁଖ ଭାରତୀୟ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ନୃତ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ଅଟେ ।^[୨] ମିଆଁମାର, ଆସାମ, ନାଗାଲ୍ୟାଣ୍ଡ ଏବଂ ମିଜରାମ ସହିତ ଜଣାଯାଉଥିବା ପୂର୍ବ-ଉତ୍ତର ଭାରତରେସ୍ଥିତ ଏକ ରାଜ୍ୟ ମୂଳ ରୂପେ ମଣିପୁର ଅଟେ ।^[୩]^[୪] ଏହା ବିଶେଷ ରୂପେ ନିଜ ହିନ୍ଦୁ ବୈଷ୍ଣବ ବାଦ ବିଷୟଗୁଡ଼ିକ ପାଇଁ ଜଣାଯାଏ ଏବଂ ରାଧା-କୃଷ୍ଣଙ୍କ ପ୍ରେମ ଚରିତ ନାଟକର ଉତ୍କୃଷ୍ଟ ପ୍ରଦର୍ଶନ ରାସଲୀଳାକୁ ଡାକିଥାଏ ।^[୩]^[୧]^[୫] ଶୈବ ବାଦ, ଶକ୍ତି ବାଦ ଏବଂ କ୍ଷେତ୍ରିୟ ଦେବତାମାନଙ୍କୁ ସମ୍ବୋନ୍ଧିତ ବିଷୟରେ ମଧ୍ୟ ନୃତ୍ୟ କରାଯାଇଥାଏ ।^[୬]^[୭]

ମଣିପୁରୀ ନୃତ୍ୟର ମୂଳ, ସମସ୍ତ ଭାରତୀୟ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ନୃତ୍ୟ ସହିତ, ପ୍ରାଚୀନ ହିନ୍ଦୁ ସଂସ୍କୃତ ପାଠ ନାଟ୍ୟଶାସ୍ତ୍ର ଅଟେ, କିନ୍ତୁ ଭାରତ ଏବଂ ଦକ୍ଷିଣ ପୂର୍ବ ଏସିଆ ମଧ୍ୟରେ ସଂସ୍କୃତି ସଂଲଗ୍ନର ପ୍ରଭାବ ସହିତ ହୋଇଥାଏ ।^[୮] ପାରମ୍ପରିକ ପୌରାଣିକ କଥା ଅନୁସାରେ, ମଣିପୁର ଘାଟୀର ସ୍ୱଦେଶୀ ଲୋକ ହିନ୍ଦୁ ମହାକାବ୍ୟ ରାମାୟଣ ଏବଂ ମହାଭାରତରେ ଗନ୍ଧର୍ବ ରୂପେ ସମ୍ମାନିତ ନୃତ୍ୟ ବିଶେଷଜ୍ଞ ଥିଲେ , ଯିଏ ଏକ ନୃତ୍ୟ ପରମ୍ପରାର ବର୍ଣ୍ଣନା ଦିଆଯାଇଛି ପ୍ରାଚୀନ କାଳରୁ ମଣିପୁରରେ ।^[୬]^[୫]^[୯] ମଣିପୁରୀ ନୃତ୍ୟର କଳାର ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଥିବା ପ୍ରଥମ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଲିଖିତ ଗ୍ରନ୍ଥ 18ବିଂ ଶତାବ୍ଦୀର ଆରମ୍ଭରୁ ରହିଛି ।^[୧୦]

ମଣିପୁରୀ ନୃତ୍ୟ ଏକ ଗ୍ରୁପର ପ୍ରଦର୍ଶନ ଅଟେ, ଯାହାର ନିଜ ବେଶଭୂଷା, ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ଶାସ୍ତ୍ର, ସମ୍ମେଳନ ଏବଂ ପ୍ରଦର୍ଶନର ସୂଚୀ ଅଟେ ।^[୧୧] ମଣିପୁରୀ ନୃତ୍ୟ ନାଟକ, ଅଧିକାଂଶ ଭାଗ ପାଇଁ, ଏକ ପ୍ରଦର୍ଶନଦ୍ୱାରା ଚିନ୍ହିତ କରାଯାଇଛି ଯାହା ହାତ ଏବଂ ଶରୀରର ଇଶାରାରେ ଅଧିକ ଜୋର ଦେବା ସହିତ ସୁନ୍ଦର, ତରଳ ପଦାର୍ଥ ଏବଂ ଶୁଦ୍ଧ ଅଟେ ।^[୧୨]^[୧୩]

ମଣିପୁରୀ ନୃତ୍ୟ ଏକ ଧାର୍ମିକ କଳା ଅଟେ ଏବଂ ଏହାର ଲକ୍ଷ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ମୂଳର ଅଭିବ୍ୟକ୍ତି ଅଟେ । ଏହି ପ୍ରଦର୍ଶନ କଳାର ମୁଖ୍ୟ ପୃଷ୍ଠକୁ ହିନ୍ଦୁ ଉତ୍ସବ ଏବଂ ମଣିପୁର ଲୋକ ମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବାହାଘରରେ ନୃତ୍ୟ କରିଥାନ୍ତି , ମୁଖ୍ୟରୂପେ ମେଈତୀ ଜାତୀୟ ଲୋକମାନଙ୍କ ବହୁମତରେ କରାଯାଏ ।^[୬] ନୃତ୍ୟ ନାଟକ କରିୟୋଗ୍ରାଫି "ବୈଷ୍ଣବ ପଦବାଳୀସ"ର ନାଟକ ଏବଂ କାହାଣୀକୁ ଭାଗ କରିଥାଏ , ଯାହା ଆସାମ ଏବଂ ପଶ୍ମିମ ବଙ୍ଗଳାରେ ପାଇଥିବା ପ୍ରମୁଖ ଗୌଦ୍ଦୀ ବୈଷ୍ଣବରୁ ସମ୍ବନ୍ଧିତ ପ୍ରଦର୍ଶନ କଳାକୁ ପ୍ରେରିତ କରିଥାଏ ।^[୩]^[୧୪]

ଗ୍ୟାଲେରି

ରାଧା-କ୍ରୀଷ୍ଣାଙ୍କ ପ୍ରେମ କାହାଣୀ ସାଧାରଣତଃ ମଣିପୁରୀରେ ଦେଖାଯାଏ
ଗନ୍ଧର୍ବଙ୍କ ରୂପରେ ନର୍ତ୍ତକୀ ମାନଙ୍କୁ ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ଏସିଆର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ମଧ୍ୟକାଳୀନ ଯୁଗର ମନ୍ଦିରରେ ମୂର୍ତ୍ତୀ ମିଳିଛି । ମଣିପୁରୀ ଲୋକମାନେ ଏହା ମାନୁଛନ୍ତି କି ସେହି ମୂର୍ତ୍ତି ଗନ୍ଧର୍ବଙ୍କ ଅଟେ^[୧୩]
ମଣିପୁରୀ ନୃତ୍ୟ ସଙ୍ଗୀତକାର ପାଙ୍ଗ ଚୋଲାମ ଖେଳୁଛନ୍ତି
ଲାଇ ହରୋବା , ଏକ ମଣିପୁରୀ ନୃତ୍ୟ
ମଣିପୁରୀ ନର୍ତ୍ତକୀ ପରମ୍ପରାଗତ ବେଶଭୂଷାରେ
ଜାଗୋଇରେ ସଙ୍ଗୀତ ବାଦ୍ୟ ଯନ୍ତ୍ର

ଆଧାର

↑ ^୧.୦ ^୧.୧ Reginald Massey 2004, p. 177.
↑ Williams 2004, pp. 83–84, the other major classical Indian dances are: Bharatanatyam, Kathak, Odissi, Kathakali, Kuchipudi, Cchau, Satriya, Yaksagana and Bhagavata Mela.
↑ ^୩.୦ ^୩.୧ ^୩.୨ James G. Lochtefeld (2002). The Illustrated Encyclopedia of Hinduism: A-M. The Rosen Publishing Group. pp. 420–421. ISBN 978-0-8239-3179-8.
↑ Reginald Massey 2004, pp. 177–187.
↑ ^୫.୦ ^୫.୧ Ragini Devi 1990, pp. 175–180.
↑ ^୬.୦ ^୬.୧ ^୬.୨ Reginald Massey 2004, pp. 177–180.
↑ Saroj Nalini Parratt (1997). The pleasing of the gods: Meitei Lai Haraoba. Vikas Publishers. pp. 14–20, 42–46.
↑ Saryu Doshi 1989, pp. xv–xviii.
↑ Saryu Doshi 1989, p. xii.
↑ Reginald Massey 2004, p. 179.
↑ Saryu Doshi 1989, pp. 19–20, 93–99.
↑ Farley P. Richmond, Darius L. Swann & Phillip B. Zarrilli 1993, pp. 174–175.
↑ ^୧୩.୦ ^୧୩.୧ Ragini Devi 1990, p. 176.
↑ Saryu Doshi 1989, pp. vii, 6–7, 25–26.

[FOOTNOTEReginald_Massey2004177-1] ୧.୦ ^୧.୧ Reginald Massey 2004, p. 177.

[FOOTNOTEWilliams200483–84,_the_other_major_classical_Indian_dances_are:_Bharatanatyam,_Kathak,_Odissi,_Kathakali,_Kuchipudi,_Cchau,_Satriya,_Yaksagana_and_Bhagavata_Mela-2] Williams 2004, pp. 83–84, the other major classical Indian dances are: Bharatanatyam, Kathak, Odissi, Kathakali, Kuchipudi, Cchau, Satriya, Yaksagana and Bhagavata Mela.

[lochtefeld420-3] ୩.୦ ^୩.୧ ^୩.୨ James G. Lochtefeld (2002). The Illustrated Encyclopedia of Hinduism: A-M. The Rosen Publishing Group. pp. 420–421. ISBN 978-0-8239-3179-8.

[FOOTNOTEReginald_Massey2004177–187-4] Reginald Massey 2004, pp. 177–187.

[FOOTNOTERagini_Devi1990175–180-5] ୫.୦ ^୫.୧ Ragini Devi 1990, pp. 175–180.

[FOOTNOTEReginald_Massey2004177–180-6] ୬.୦ ^୬.୧ ^୬.୨ Reginald Massey 2004, pp. 177–180.

[7] Saroj Nalini Parratt (1997). The pleasing of the gods: Meitei Lai Haraoba. Vikas Publishers. pp. 14–20, 42–46.

[FOOTNOTESaryu_Doshi1989xv–xviii-8] Saryu Doshi 1989, pp. xv–xviii.

[FOOTNOTESaryu_Doshi1989xii-9] Saryu Doshi 1989, p. xii.

[FOOTNOTEReginald_Massey2004179-10] Reginald Massey 2004, p. 179.

[FOOTNOTESaryu_Doshi198919–20,_93–99-11] Saryu Doshi 1989, pp. 19–20, 93–99.

[FOOTNOTEFarley_P._RichmondDarius_L._SwannPhillip_B._Zarrilli1993174–175-12] Farley P. Richmond, Darius L. Swann & Phillip B. Zarrilli 1993, pp. 174–175.

[FOOTNOTERagini_Devi1990176-13] ୧୩.୦ ^୧୩.୧ Ragini Devi 1990, p. 176.

[FOOTNOTESaryu_Doshi1989vii,_6–7,_25–26-14] Saryu Doshi 1989, pp. vii, 6–7, 25–26.

[୧]

[୨]

[୩]

[୪]

[୫]

[୬]

[୭]

[୮]

[୯]

[୧୦]

[୧୧]

[୧୨]

[୧୩]

[୧୪]