ହୀରା ଦେବୀ ୱାଇବା

ହୀରା ଦେବୀ ୱାଇବା
ହୀରା ଦେବୀ ୱାଇବା
	Waiba in 2010
ଜନ୍ମ	୯ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୯୪୦; Ambootia Tea Estate, Kurseong, West Bengal, Darjeeling, India
ମୃତ୍ୟୁ	୧୯ ଜାନୁଆରୀ ୨୦୧୧ (ବୟସ ୭୦); Kadamtala, Darjeeling, West Bengal, India
ଅନ୍ୟ ନାମ	Lok Geet Samragi (Queen of Nepali Folk Songs)
ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ	St Josephs School, Kurseong, Dist Darjeeling; Government College, Darjeeling (B.A College); Shree Ramakrishna B T College, Darjeeling (Bachelor in Teaching);
ବୃତ୍ତିସମୂହ	Singer; Musician; Writer;
ସକ୍ରିୟ ବର୍ଷ	1974–2011
ପ୍ରସିଦ୍ଧି	Pioneer of Nepali folk songs and music
ବୈବାହିକ-ସାଥୀ	Late Ratal Lal Aditya
ସନ୍ତାନ	Navneet Aditya Waiba; Satya Aditya Waiba;
ପିତାମାତା	Singman Singh Waiba (father); Tshering Dolma (mother);
	Musical career
ଶୈଳୀ	Tamang Selo, Nepali Folk
ବାଦ୍ୟଯନ୍ତ୍ର	Madal, harmonium, damphu Vocal;
ଲେବଲ	His Masters Voice (HMV); All India Radio (AIR); Radio Nepal; British Broadcasting Corporation (BBC);
ଅନ୍ୟ ଅଂଶଗ୍ରହଣ	Navneet Aditya Waiba; Shanti Thatal; Gopal Yonjan; Aruna Lama; Dibya Khaling; Narayan Gopal;

ହୀରା ଦେବୀ ୱାଇବା (୯ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୯୪୦ - ୧୯ ଜାନୁଆରୀ ୨୦୧୧) ଜଣେ ଭାରତୀୟ ଲୋକ ସଙ୍ଗୀତ ଗାୟକ ଥିଲେ ଯିଏ ନେପାଳୀ ଭାଷାରେ ଗୀତ ଗାଉଥିଲେ । ତାଙ୍କୁ ନେପାଳୀ ଲୋକ ସଙ୍ଗୀତର ଅଗ୍ରଦୂତ କୁହାଯାଉଥିଲା ।

ତାଙ୍କର ଗୀତ ଚୁରା ତା ହୋଇନା ଅସ୍ତୁରା ନେପାଳୀ ଶୈଳୀର ପ୍ରଥମ ତାମଙ୍ଗ ସେଲୋ ଗୀତ ଥିଲେ ଯାହା ରେକର୍ଡ଼ିଙ୍ଗ ହୋଇଥିଲା । ହୀରା ଦେବୀ ୱାଇବା ପ୍ରଥମ ଲୋକ ସଙ୍ଗୀତ ଗାୟିକା ଥିଲେ ଯାହାଙ୍କର ଗୀତ ଏଚଏମ‌ଭି ତରଫରୁ ରେକର୍ଡ଼ କରାଯାଇଥିଲା ।^[୧] ଆକାଶବାଣୀର ସେ ଏକମାତ୍ର ଏ ଗ୍ରେଡ ନେପାଳୀ ଲୋକ ସଙ୍ଗୀତ ଗାୟିକା ଥିଲେ । ନେପାଳରେ ଥିବା ଏକ ମୁଖ୍ୟ ସଙ୍ଗୀତ ଗୃହ ତାଙ୍କର ଗୀତ ରେକର୍ଡ଼ କରିଥିଲେ ଓ ସେ ତାଙ୍କର ପ୍ରଥମ ନେପାଳୀ କଳାକାର ଥିଲେ ଯାହାଙ୍କର ଗୀତ ରେକର୍ଡ଼ ହୋଇ ଆଲବମ ତିଆରି ହୋଇଥିଲା ।^[୧]

ଜୀବନ ଓ ସଙ୍ଗୀତ

କୁର୍ସେଓଙ୍ଗ, ନେପାଳ ପାଖରେ ଅମ୍ବୁତିଆ ଚା ବଗିଚା ନିକଟରେ ଲୋକ ସଙ୍ଗୀତ ଗାୟକ ଓ ସଙ୍ଗୀତଜ୍ଞ ଥିବା ଏକ ଦୀର୍ଘ ପିଢ଼ୀରେ ହୀରା ଦେବୀ ୱାଇବା ଜନ୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ପିତାଙ୍କ ନାମ 'ସିଂ ମାନ ସିଂହ ୱାଇବା' ଓ ମାତାଙ୍କ ନାମ 'ଶେରୋଙ୍ଗ ଡୋଲମା' ଥିଲା । ହୀରା ଦେବୀ ୱାଇବାଙ୍କର ଦୀର୍ଘ ୪୦ ବର୍ଷର ସଙ୍ଗୀତ ଜୀବନରେ ପ୍ରାଯ ୩୦୦ ଲୋକ ଲୋକଗୀତ ଗାଇଥିଲେ ।^[୨] ରେଡିଓ ନେପାଳ, କୁର୍ସେଓଙ୍ଗ ନିମନ୍ତେ ୧୯୬୬ ମସିହାରେ ତାଙ୍କର ପ୍ରଥମ କରି ତିନୋଟି ଗୀତ ୧୯୬୬ ମସିହାର ରେକର୍ଡ଼ ହୋଇଥିଲା । କୁର୍ସେଓଙ୍ଗରେ ଥିବା ଆକାଶବାଣୀ ଷ୍ଟେସନରେ ସେ ୧୯୬୩ରୁ ୧୯୬୫ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ରେଡିଓ ଘୋଷକ ଥିଲେ ।^[୩]

ହୀରା ଦେବୀ ୱାଇବାଙ୍କର ଗୀତମାନଙ୍କ ମଧରେ ଫରିୟା ଲ୍ୟାଇଦିୟେଚାନ (Phariya Lyaaidiyechan,), ଓରା ଦାଉଦି ଜାନ୍ଦା (Ora Daudi Jaanda) ଓ ରାମରି ତାଃ ରାମରି (and Ramri tah Ramri) ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଲୋକପ୍ରିୟ ହୋଇଥିଲେ । ତାଙ୍କ ପିତାଙ୍କୁ ଶ୍ରଦ୍ଧାଞ୍ଜଳୀ ଦେବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ସେ ସିଲିଗୁଡ଼ି ପାଖରେ ଥିବା କଦମତାଲାରେ ୨୦୦୮ ମସିହାରେ ସେ 'ଏସଏମ ୱାଇବା ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସଙ୍ଗୀତ ଓ ନୃତ୍ୟ ଏକାଡେମୀ' ଖୋଲିଥିଲେ ।

ମୃତ୍ୟୁ

ହୀରା ଦେବୀ ତାଙ୍କର ନିଜ ଘରେ ଏକ ଦୁର୍ଘଟଣାରେ ପୋଡ଼ିଯିବା ଆଘାତ ଯୋଗୁ ୧୯ ଜାନୁଆରୀ ୨୦୧୧ ମସିହାର ମୃତ୍ୟୁ ବରଣ କରିଥିଲେ । ^[୪] ସେ ସଂସାରରେ ନବନୀତ ଆଦିତ୍ୟା ୱାଇବା ଓ ସତ୍ୟ ଆଦିତ୍ୟ ୱାଇବା ନାମକ ଦୁଇଟି ସନ୍ତାନ ଛାଡ଼ିଯାଇଥିଲେ ଯେଉଁମାନେ ତାଙ୍କ ଭଳି ସଙ୍ଗୀତଜ୍ଞ ହୋଇଛନ୍ତି ।^[୫]

ପୁରସ୍କାର

ହୀରା ଦେବୀଙ୍କୁ ନେପାଳି ଅକାଦେମୀ ପକ୍ଷରୁ ୧୯୮୬ ମସିହାରେ ମିତ୍ରସେନ ପୁରସ୍କାର, ୧୯୯୬ ମସିହାରେ ସିକ୍କିମ ସରକାରଙ୍କ ତରଫରୁ ମିତ୍ରସେନ ସ୍ମୃତି ପୁରସ୍କାର, ଭାନୁ ଅକାଦେମି ପୁରସ୍କାର, ୨୦୦୧ ମସିହାର ଅଗମ ସିଂହ ଗିରି ପୁରସ୍କାର ଓ ଗୋର୍ଖା ସ‌ହୀଦ ସେବା ସମିତି ତରଫରୁ ଲାଇଫ ଟାଇମ ଅଚିଭମେଣ୍ଟ ପୁରସ୍କାର ମିଳିଥଲା । ନେପାଳ ସରକାର ତାଙ୍କୁ ଗୋର୍ଖା ଦକ୍ଷିନା ବୋହୁ (Knighthood of Nepal) ସମ୍ମାନ, ସାଧନା ସମ୍ମାନ ଓ ମଧୁରିମା ଫୁଲ କୁମାରୀ ମାହାତୋ ପୁରସ୍କାର ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ।^[୪]

ଆଧାର

↑ ^୧.୦ ^୧.୧ "चुरा त होइन अस्तुरा - पहिलो तामाङ सेलो गीत ? - Tamang Online". Tamang Online (in ଆମେରିକୀୟ ଇଂରାଜୀ). 7 ଡିସେମ୍ବର 2016. Archived from the original on 4 ମାର୍ଚ୍ଚ 2018. Retrieved 5 ମାର୍ଚ୍ଚ 2018.
↑ "Darjeeling's folk singer Hira Waiba dies of burn injuries". The Himalayan Times. Archived from the original on 21 September 2022. Retrieved 21 July 2012.
↑ "North Bengal & Sikkim | School for Nepali folk music". The Telegraph. Calcutta (Kolkata). Archived from the original on 5 ମାର୍ଚ୍ଚ 2018. Retrieved 5 ମାର୍ଚ୍ଚ 2018.
↑ ^୪.୦ ^୪.୧ "Hira Devi dies of burn injuries". The Telegraph. Archived from the original on 25 ଅକ୍ଟୋବର 2012. Retrieved 21 ଜୁଲାଇ 2012.
↑ "Navneet Aditya Waiba, Satya Waiba". The Telegraph. Archived from the original on 2 ଫେବୃଆରୀ 2017. Retrieved 26 ଜାନୁଆରୀ 2017.

[:0-1] ୧.୦ ^୧.୧ "चुरा त होइन अस्तुरा - पहिलो तामाङ सेलो गीत ? - Tamang Online". Tamang Online (in ଆମେରିକୀୟ ଇଂରାଜୀ). 7 ଡିସେମ୍ବର 2016. Archived from the original on 4 ମାର୍ଚ୍ଚ 2018. Retrieved 5 ମାର୍ଚ୍ଚ 2018.

[2] "Darjeeling's folk singer Hira Waiba dies of burn injuries". The Himalayan Times. Archived from the original on 21 September 2022. Retrieved 21 July 2012.

[3] "North Bengal & Sikkim | School for Nepali folk music". The Telegraph. Calcutta (Kolkata). Archived from the original on 5 ମାର୍ଚ୍ଚ 2018. Retrieved 5 ମାର୍ଚ୍ଚ 2018.

[:1-4] ୪.୦ ^୪.୧ "Hira Devi dies of burn injuries". The Telegraph. Archived from the original on 25 ଅକ୍ଟୋବର 2012. Retrieved 21 ଜୁଲାଇ 2012.

[5] "Navneet Aditya Waiba, Satya Waiba". The Telegraph. Archived from the original on 2 ଫେବୃଆରୀ 2017. Retrieved 26 ଜାନୁଆରୀ 2017.

[୧]

[୨]

[୩]

[୪]

[୫]