ସଂସଦୀୟ ଗଣତନ୍ତ୍ର
 | ଏହି ପୃଷ୍ଠାଟି ଏବେ ତିଆରି ଚାଲିଛି ଓ ଏକ ନୂଆ ଉଇକିପିଡ଼ିଆ ଲେଖା ଭାବରେ ବ୍ୟବହାର ଓ ବଦଳ କରାଯାଉଅଛି । ଯଦି ଲେଖକ ଜଣକ ବଦଳ ଦ୍ଵନ୍ଦ, ଅଦରକାରୀ ପ୍ରକ୍ରିୟା, ବିପଥଗାମୀ ଚେଷ୍ଟା ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଦ୍ଵନ୍ଦକୁ ଏଡ଼ାଇବା ନିମନ୍ତେ କେଉଁଠି ସମ୍ଭବ ବୋଲି ପଚାରି ଥାନ୍ତି, ତେବେ ପୃଷ୍ଠାଟିରେ କିଛି ବଦଳାନ୍ତୁ ନାହିଁ ବା ତାହାକୁ ଲିଭାଇବା ପାଇଁ ବାଛନ୍ତୁ ନାହିଁ ଯେହେତୁ ଏହା ଲେଖାର ଆରମ୍ଭ ଅବସ୍ଥାରେ ଅଛି । ଯଦି ଲେଖାଟି କେଇ ଘଣ୍ଟାଧରି ବଦଳା ଯାଇନାହିଁ ତେବେ ଏହି ଛାଞ୍ଚଟିକୁ ବାହାର କରିଦିଅନ୍ତୁ |
ସଂସଦୀୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଥିବା ରାଷ୍ଟ୍ର: Head of government is elected or nominated by and accountable to the legislature
Constitutional monarchy with a ceremonial monarch
Parliamentary republic with a ceremonial president
ରାଷ୍ଟ୍ରପତୀୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଥିବା ରାଷ୍ଟ୍ର: Head of government (president) is popularly elected and independent of the legislature
Presidential republic
ଯୁଗ୍ମ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଥିବା ରାଷ୍ଟ୍ର:
Semi-presidential republic: Executive president is independent of the legislature; head of government is appointed by the president and is accountable to the legislature
Assembly-independent republic: Head of government (president or directory) is elected by the legislature, but is not accountable to it
ଅନ୍ୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଥିବା ରାଷ୍ଟ୍ର:
Semi-constitutional monarchy: Monarch holds significant executive or legislative power
ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ରାଜତନ୍ତ୍ର: ରାଜତନ୍ତ୍ରୀ ପାଖରେ ଅସୀମିତ କ୍ଷମତା
ଏକଦଳୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ର: ରାଷ୍ଟ୍ରର ସମସ୍ତ ପ୍ରଶାସନିକ କ୍ଷମତା କେବଳ ଗୋଟିଏ ରାଜନୈତିକ ଦଳକୁ ମିଳିଥାଏ
ସାମରିକ ଶାସନ: ଦେଶର ସୈନ୍ୟବାହିନୀର କେତେକ ନେତୃବୃନ୍ଦ ପ୍ରଶାସନକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରୁଥିବେ; ସାମ୍ବିଧାନିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅଚଳ କରିଦିଆଯାଏ
Provisional government: ଅନ୍ୟାନ୍ୟ
ପ୍ରଶାସନ ବିହୀନ ନିର୍ଭରକ୍ଷେତ୍ର
Note: this chart represents the de jure systems of government, not the de facto degree of democracy.
ସଂସଦୀୟ ପ୍ରଜାତନ୍ତ୍ର ହେଉଛି ପ୍ରଜାତନ୍ତ୍ରର ଏକ ସ୍ୱରୂପ ଯେଉଁଥିରେ କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକା ନିଜର ସମସ୍ତ ସାମର୍ଥ୍ଯ ତଥା ଅଧିକାର ଏହାର ବ୍ଯବସ୍ଥାପିକାଠାରୁ ପ୍ରାପ୍ତ କରିଥାଏ । ଏଥିପାଇଁ କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକା କିମ୍ବା କାର୍ଯ୍ୟପାଳ ସବୁବେଳ ବ୍ଯବସ୍ଥାପିକାଠାରେ ଉତ୍ତରଦାୟୀ ହୋଇ ରହେ ।[୧] ସଂସଦୀୟ ତନ୍ତ୍ରରେ ସାଧାରଣତଃ ରାଷ୍ଟ୍ରମୁଖ୍ୟ, ଶାସନମୁଖ୍ଯଙ୍କଠାରୁ ଅଲଗା ଥାଆନ୍ତି । ଅପରପକ୍ଷେ କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକା ତନ୍ତ୍ରରେ କାର୍ଯ୍ୟପାଳ ବହୁସମୟରେ ଦେଶର ମୁଖ୍ଯ ଥାଆନ୍ତି ଏବଂ ନିଜର ଅଧିକାର ପାଇଁ ବ୍ଯବସ୍ଥାପିକା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରନ୍ତି ନାହିଁ ।[୨]
ସଂସଦୀୟ ପ୍ରଜାତାନ୍ତ୍ରିକ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନେ ସାମ୍ବିଧାନିକ ଏକତନ୍ତ୍ର; ଯେପରିକି - ଯୁକ୍ତରାଜ୍ୟ ଯେଉଁଥିରେ ରାଷ୍ଟ୍ରମୁଖ୍ୟ ଏକତନ୍ତ୍ରୀ କିନ୍ତୁ ଶାସନମୁଖ୍ୟ ସର୍ବଦା ଏକ ସଂସଦୀୟ ସଦସ୍ଯ ହୋଇଥାନ୍ତି କିମ୍ବା ସଂସଦୀୟ ଲୋକତନ୍ତ୍ର; ଯେପରିକି - ଭାରତ ଯେଉଁଠାରେ ରାଷ୍ଟ୍ରମୁଖ୍ୟ ସଂସଦଦ୍ୱାରା ନିର୍ବାଚିତ ହୁଅନ୍ତି ହୋଇପାରନ୍ତି ।
ଆଧାର
[ସମ୍ପାଦନା]- ↑ Shastri, Sandeep (2017-11-22), "Opposition and parliamentary accountability", The Indian Parliament and Democratic Transformation, Routledge India, pp. 203–217, ISBN 978-1-351-25985-9, retrieved 2020-10-28
- ↑ von Beyme, Klaus (2000), "The Role of the Head of State in Relation to Parliament and Government", Parliamentary Democracy, Palgrave Macmillan UK, pp. 108–148, ISBN 978-1-349-41911-1, retrieved 2020-10-28